همه آنچه می‌خواهید درباره طرح جهش مسکن و چگونگی ثبت‌ نام در آن بدانید

ساخت چهار میلیون مسكن طی چهار سال یكی از وعده‌های ابراهیم رئیسی در انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری بود كه قرار است در فاز اول دو میلیون واحد طی سال ساخته شود و فاز دوم در دو سال پایانی دولت به اجرا برسد.

آن‌طور كه وزیر راه و شهرسازی در این‌باره توضیح داده از یك‌میلیون واحد مسكونی كه سالانه در دستور كار دولت سیزدهم برای احداث قرار دارد، ۳۵۰ هزار واحد توسط مردم و به شكلی خصوصی‌سازی و ۲۰۰ هزار واحد توسط بنیاد مسكن احداث خواهد شد. عملا آنچه كه برای دهك‌های یك تا پنج درآمدی باید سالانه احداث شود، حدود ۵۰۰ هزار واحد مسكونی است.

وی همچنین تاكید كرده دولت نقشی در ساخت ندارد و گفته هیچ بخش دولتی در ساخت مسكن موفق نبوده است. ممكن است مدیریت ساخت را بخش دولتی برعهده بگیرد، اما حتما مسكن را بخش خصوصی احداث می‌كند. برای این‌كه بتوانیم این تعداد واحد مسكونی بسازیم، مدیریت ساخت را توزیع كردیم. حالا حدود سه ماه از فعالیت دولت می‌گذرد و ثبت‌نام طرح مسكن دولت سیزدهم آغاز شده است. سامانه ثمن به آدرس «SAMAN.MRUD.IR» برای ثبت‌نام متقاضیان جهش مسكن درنظر گرفته شده است.

طبق وعده دولت تسهیلاتی كه قرار است به متقاضیان پرداخت شود، ۵۰ درصد مبلغ كل مسكن را شامل می‌شود و مابقی از طریق آورده متقاضی تامین خواهد شد.

كسانی كه متأهل یا سرپرست خانوار هستند و پنج سال در محل سكونت مورد تقاضا سابقه سكونت دارند و مالك ملك و مسكنی نیستند، امكان ثبت‌نام را دارند.

در مرحله اول ثبت‌نام اطلاعات هویتی سرپرست خانوار یا متقاضی اخذ می‌شود و همچنین متقاضی باید اطلاعات افراد تحت قیومیت و تحت كنترل خود را درج كند؛ بعد از پالایش اولیه، به متقاضی واجد شرایط بودن، ابلاغ می‌شود سپس از آنها خواسته می‌شود كه به ادارات كل راه و شهرسازی استان‌ها یا بنیاد مسكن مراجعه حضوری داشته باشند و مدارك سكونت در شهر مورد تقاضا را ارائه دهند. حالا باید دید طرح مسكن دولت سیزدهم تا چه حد آرامش را به این بازار بازمی‌گرداند.

۸/۵ میلیون مستاجر
طبق آخرین آمار حدود هشت میلیون و ۵۰۰ هزار خانوار فاقد مسكن هستند و به دلیل درآمد پایین، توانایی خرید خانه را ندارند. این در حالی است كه پیش از شیوع بیماری كرونا تعداد خانوارهای مستاجر ۶/۶ میلیون بود كه با افزایش حدود دو میلیونی به ۸/۵ میلیون خانوار رسیده است. این در حالی است كه افرادی كه در زمان شیوع كرونا خانه خود را از دست داده‌اند، امكان بهره‌مندی از تسهیلات اقدام ملی یا جهش تولید مسكن را نخواهند داشت. به این دلیل كه از تسهیلات مسكن قبلا بهره‌ برده‌اند.

۴۵۰ میلیون تومان
پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی برای تسهیلات طرح نهضت ملی مسكن، برای داخل شهر تهران ۴۵۰ میلیون تومان، برای كلانشهر‌های بالای یك میلیون جمعیت ۴۰۰ میلیون تومان، برای مراكز استان‌ها ۳۵۰ میلیون تومان، برای سایر شهر‌های كشور ۳۰۰ میلیون تومان و برای مسكن روستایی ۲۵۰ میلیون تومان است و شورای‌عالی مسكن و شورای‌عالی پوال و اعتبار باید در این مورد تصمیم‌گیری كنند. آن‌طور كه برخی تحلیلگران گفته‌اند، اقساط این تسهیلات بین سه میلیون و ۵۰۰ هزار تا پنج میلیون تومان است.

۶/۵ میلیون مسکن مورد نیاز
براساس اطلاعات موجود حدود دو میلیون خانوار علاقه‌ای به خرید مسكن ندارند. به این صورت كه پول كافی برای خرید خانه در اختیار دارند اما تمایلی برای خرید ملك در آن خانوارها نیست. با این تفاسیر حدود ۶/۵ میلیون مسكن اكنون در كشور مورد نیاز است كه البته باید به این موضوع توجه داشت سالانه یك‌میلیون به تقاضای مسكن افزوده می‌شود. قرار است در مرحله اول دو میلیون واحد مسكونی طی ۱۸ تا ۲۴ ماه ساخته شود.

۲۰ سال زمان بازپرداخت
بازپرداخت تسهیلات طرح نهضت ملی مسكن یا همان جهش تولید مسكن مجموعا (دوران ساخت و فروش اقساطی) ۲۰ سال است. با احتساب دو سال زمان ساخت زمان باقیمانده برای بازپرداخت وام ۱۸ سال خواهد بود. البته برای شهرهای زیر ۱۰۰ هزار نفر خود افراد امكان ساخت را خواهند داشت كه زمین‌ها به صورت اجاره ۹۹ ساله در اختیار آنها قرار خواهد گرفت.

همه خانه‌دار می‌شوند؟
توجه به میزان اقساط تسهیلات و تناسب آن با حداقل حقوق كارگران، نشان می‌دهد خانوارهای زیادی توانایی دریافت خانه را ندارند. البته آن‌طور كه وزارت راه و شهرسازی وعده داده، قرار است از محل صندوق زمین و مسكن برای دهك‌های یك، دو و ۳ بخشی از سود تسهیلات را پرداخت كند تا آنها توانایی دریافت واحد مسكونی را داشته باشند اما ظاهرا تغییری در آورده متقاضیان ندارد. ضمن این‌كه سود بانكی مطابق دستور شورای پول و اعتبار دیده شده و ۱۸ درصد است كه احتمالا تسهیلات مسكن برای دهك‌های یك، ۲و ۳ با نرخ كمتری خواهد بود. تجربه نشان داده برخی از واحدهای مسكن مهر همچنان بدون متقاضی است اما ظاهرا این موضوع در طرح اقدام ملی و جهش تولید دیده نشود. به این دلیل كه ابتدا ثبت‌نام انجام می‎شود و بعد پروژه وارد فاز اجرا می‌شود.

۴شرط ثبت‌نام
شرایط ثبت‌نام برای متقاضیان مسكن در این طرح همان چهار شرطی است كه در طرح اقدام ملی مسكن نیز مورد تاكید بود، مانند: داشتن فرم ج سبز (استفاده نكردن از امكانات دولتی و یارانه‌ای زمین و مسكن و تسهیلات)، نداشتن مالكیت خصوصی، تاهل یا سرپرست خانوار بودن، و داشتن سابقه حداقل پنج سال سكونت در شهر مورد تقاضای مسكن، از شروط اصلی برای ثبت‌نام متقاضیان است. همچنین خانم‌های بالای ۳۵سال امکان ثبت‌نام در این طرح دارند. اطلاعات هویتی سرپرست خانوار و افراد تحت تكفل وی كه دارای شروط چهارگانه اعلام‌شده هستند، به همراه شهر مورد تقاضا، باید توسط متقاضیان در سامانه وارد شود. ضمن این‌كه مهلت ثبت‌نام یك ماه تعیین شده و اكنون در ۳۱ استان كشور انجام می‌شود، اما احتمالا این مدت تمدید خواهد شد.

۲ سال زمان ساخت
ساخت یك آپارتمان پنج طبقه كه خدمات زیربنایی و روبنایی آماده دارد، حدود یك سال زمان نیاز دارد. در طرح‌های مسكن دولت كه اغلب در حاشیه شهرها انجام می‌شود، این زمان دو سال برآورد خواهد شد و قرار است طبق وعده دولت، طی دو سال دو میلیون واحد مسكونی ساخته شود.

۶۰۰ هزار میلیارد تومان
اگر به طور متوسط برای هر واحد مسكونی در كشور ۳۰۰میلیون تومان تسهیلات پرداخت شود و همه دو میلیون واحد مسكونی متقاضی داشته باشد، حدود ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان تامین مالی نیاز است كه نیمی از آن توسط تسهیلات بانكی و نیمی دیگر با آورده متقاضی تامین خواهد شد.

سازنده كیست؟
آن‌طور که وزیر راه و شهرسازی وعده داده، پروژه‌ها را صرفا به انبوه‌سازان محدود نمی‌كنیم و از چند طریق كارها جلو می‌رود. یكی از موارد، ساخت مسكن در شهرهای كمتر از ۱۰۰هزار نفر توسط خود مردم است. مقداری كه پروژه‌ها بزرگ‌تر می‌شود به مجریان ذی‌صلاح واگذار می‌كنیم. از طرف دیگر رئیس‌جمهور تاكید دارد كه از ظرفیت تعاونی‌های مسكن استفاده شود، اما تعاونی‌هایی كه خوشنام هستند و تجربه موفقی از قبل داشته‌اند. همچنین گفته شده در پروژه‌های بزرگ از انبوه‌سازان، پیمانكاران و تعاونی‌ها استفاده خواهد شد و انحصاری در این زمینه وجود ندارد.

۹۰۰ شهر آماده ارائه زمین
طبق وعده دولت، زمین‌هایی كه در اختیار دستگاه‌های دولتی است، در اختیار طرح جهش تولید مسكن قرار می‌گیرد. رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی اعلام كرده زمین‌های دولتی در ۹۰۰شهر شناسایی شده و به‌زودی برای انجام كار معرفی خواهد شد. ضمن این‌كه اطلاعات ۲۹ استان در اختیار وزارت راه و شهرسازی است و دو استان دیگر نیز اطلاعات خود را به‌زودی تسلیم این وزارتخانه خواهند كرد. البته گفته می‌شود برخی از زمین‌های در اختیار دستگاه‌ها در داخل شهرها نیست.

مقایسه طرح‌های مسكنی
این‌كه هر دولتی سر كار می‌آید طرح ویژه‌ای برای مسكن ارائه می‌دهد، نشان از آن دارد كه هنوز مشكل مسكن در كشور حل نشده است. از طرح مسكن مهر گرفته تا طرح اقدام ملی و حالا جهش تولید. كسانی كه در طرح اقدام ملی مسكن ثبت‌نام كرده‌اند، نگرانی نداشته باشند؛ زیرا تمام مزایای موجود در طرح قانون جهش تولید مسكن، مشمول آنها خواهد شد و تفاوت ماهیتی از نظر مزایا برای متقاضیان وجود ندارد. به این صورت كه اگر مبلغ تسهیلات برای طرح جهش تولید افزایش یابد طرح اقدام ملی نیز از آن بهره‌مند خواهد شد.

قابلیت نقل و انتقال وجود دارد؟
اتاق اصناف دیروز طی اطلاعیه‌ای اعلام كرد هرگونه خرید و فروش امتیاز طرح ملی مسكن و سایر طرح‌های حمایتی تامین مسكن وزارت راه و شهرسازی غیرقانونی بوده و منجر به سوء‌استفاده و تضییع حقوق خریداران امتیازها و تشكیل پرونده‌های حقوقی و قضایی خواهد شد. عملیات اجرایی طرح اقدام ملی مسكن و ثبت‌نام متقاضیان آن از سال ۱۳۹۸ آغاز شده و براساس اطلاعات واصله از وزارت راه و شهرسازی، بیشتر متقاضیان این طرح با پرداخت مراحل اولیه سهم آورده خود در پروژه‌های شروع‌شده، جانمایی شده‌اند. اما از آنجایی كه براساس شیوه‌نامه اجرایی آن طرح، تخصیص واحد به متقاضیان در مراحل پایانی اجرای پروژه انجام خواهد شد، در اغلب پروژه‌های این طرح، فرآیند انتخاب واحد قابل تخصیص به متقاضیان و به‌تبع آن، انعقاد قرارداد واگذاری تاكنون صورت نپذیرفته است. بر این اساس و با توجه عدم انعقاد قرارداد، خرید و فروش و انجام معاملات ثانویه این واحدها غیرقانونی بوده و به رسمیت شناخته
نخواهد شد. لذا ضروری است با عنایت به ماده ۳ آیین‌نامه اجرایی طرح اقدام ملی مسكن، تمامی امور مربوط به طرح اقدام ملی مسكن مطابق با دستورالعمل‌ها و نمونه قراردادهای ابلاغی وزارت راه و شهرسازی انجام شود.

محمدحسین علی‌ اکبری - اقتصاد / روزنامه جام جم