10 جایزه برای عجیب‌ترین تحقیقات سال (+عکس)

اما در این بین بعضی از کنجکاوی‎ها واقعا عجیب و شوکه‎کننده هستند و شاید حتی در نگاه اول بی‎معنی و خنده‎دار به نظر برسند.

مثلا باورش سخت است که محققانی وجود داشته باشند که درباره بهترین روش برای جابه‌جاکردن کرگدن‌های آفریقایی از مکانی به مکان دیگر تحقیق کنند یا روی راه ‎های کشتن سوسک ‎های مزاحم در زیردریایی‎ها وقت بگذارند.

زمینه تحقیقاتی بعضی از پژوهشگران آن‎قدر عجیب و شگفت‎انگیز است که جایزه نوبل منحصر به فردی هم برایشان در نظر گرفته شده‎است.

ایگ‎ نوبل (Ig Nobel) نام جایزه‎ای است برای دستاوردهایی که در نگاه اول مردم را می‎خنداند و سپس آنها را به فکر وا می‎دارد.

این جایزه از سال 1370/ 1991 هر سال به پژوهشگرانی که تحقیقات عجیب و غریب انجام می‎دهند اعطا می‎شود و امسال هم 18 شهریور 1400، سی‎و‎یکمین مراسم آن به شکل مجازی در دانشگاه هاروارد برگزار شد.

در این مراسم 10 جایزه ایگ نوبل به محققانی از 24 کشور جهان تعلق گرفت. در ادامه نگاهی به موضوعات تحقیقاتی برندگان این 10 جایزه کرده و روند انجام تحقیقات عجیب‌شان را با هم مرور می‎کنیم.

حشره‌شناسی

حل معضل سوسک‏ های ساکن در زیردریایی‎ ها

ایگ‎نوبل حشره‎ شناسی به «جان مولرنان» محققی که بازنشسته نیروی دریایی آمریکا بود تعلق گرفت. در پژوهشی که مولرنان انجام داده روشی جدید برای از بین‌بردن سوسک‎های درون زیردریایی‎ها معرفی شده است.

از آنجا که زیردریایی‎ها محیطی بسته دارند و هوای آنها از طریق سیستم تهویه تأمین می‎شود، استفاده از حشره‎کش‎های معمول که بخارهای سمی دارند در آنها امکان‌پذیر نیست.

مولرنان استفاده از نوعی حشره‎کش حاوی ارگانوفسفات را برای این کار پیشنهاد کرده که بسیار موثر بوده است.

در این روش تمام وسایل تهویه خاموش شدند و کارکنان زیردریایی از آن بیرون آمدند، طی این تحقیق 97 تا 100 درصد سوسک‎ها از بین رفتند و اثر شیمیایی حشره‏کش هم تا چهار ساعت بعد دیگر حس نشد. این روش جدید به‌عنوان راه موثر کنترل سوسک در زیردریایی‎ها اعلام شده است.

سینتیک

چرا عابران پیاده گاهی با هم برخورد می‎کنند؟

در مقابل جایزه ایگ‎نوبل فیزیک، جایزه ایگ ‎نوبل سینتیک که شاخه از علم شیمی است که به مطالعه حرکت ذرات می‎پردازد به «موراکامی» و همکارانش تعلق گرفت.

آنها می‎خواستند بدانند چرا عابران پیاده گاهی با هم برخورد می‎کنند. طی عملیاتی عجیب، این محققان از 54دانشجوی مرد دانشگاه خواستند که در یک راهروی مستقیم قدم بزنند.

گاهی به آنها تلفن همراه دادند و گاهی حواسشان را پرت کردند و با اقدامات مختلف و افراد متنوع این آزمایش را تکرار کردند تا ببینند نتایج کار چه تغییری می‎کند. موراکامی و دوستانش معتقدند محصول این پژوهش در کنترل ترافیک و تجمعات کمک‎کننده خواهد بود.

بوم شناسی

شناسایی باکتری‌ها از آدامس‎های دور ریخته شده

برای بسیاری از ما، آدامس‌ های جویده‌ شده‎ کنار خیابان و معابر عمومی جزو زباله‎های چندش‎آور هستند. اما همین زباله برای «لیلا ستاری» پژوهشگر ایرانی دانشگاه والنسیا و همکارانش، گنجینه‎ای علمی به حساب می‎آید.

آنها جایزه بوم‎شناسی ایگ‎نوبل را برای تحلیل ژنتیکی و شناسایی گونه‏های مختلف باکتری‎های موجود در آدامس‎های مصرف شده در فرانسه، یونان، سنگاپور، اسپانیا و ترکیه دریافت کردند. بررسی باکتری‌هایی که از بزاق دهان افراد به آدامس‌ها منتقل شدند و دی‎ان‎ای انسان‎های مختلف می‎تواند اطلاعات جالبی به پژوهشگران این حوزه بدهد.

شیمی

انتشار بوی خاص هنگام تماشای فیلم‌های ترسناک!

جایزه ایگ ‎‌نوبل شیمی به «جاناتان ویلیامز» شیمیدان موسسه شیمی ماکس پلانک و همکارانش رسید. آنها تغییرات انتشار سیگنال‎های شیمیایی و ترکیبات آلی که در بازدم تماشاگران سینماست را با استفاده از حسگر مورد بررسی قرار دادند و متوجه شدند با تغییر صحنه‌های خشن، کمدی و... بوی منتشر شده از تماشاگران متفاوت است.

نتایج حاکی از این بود که سطح ماده شیمیایی «ایزوپرن» هنگام پخش فیلم‌های ترسناک، میان سنین گوناگون به شدت تفاوت دارد. ویلیامز در توضیح این مسأله گفته است: اکنون می‌دانیم انسان‌ها، سیگنال‌ها را بر اساس حالات احساسی گوناگون منتشر می‌کنند اما پرسش کلیدی این است که آیا دیگران نیز این سیگنال‌ها را درک می‌کنند؟

زیست‌ شناسی

پیام نهفته در صداهای مختلف گربه‌ ها

«سوزان شوتز» به خاطر پژوهش‌های گسترده‎اش در حوزه صداهایی که حیوانات در شرایط متنوع تولید می‎‏کنند جایزه ایگ‏نوبل زیست‎شناسی را بُرد.

پژوهش‎های او عمدتا درباره ویژگی‎های خرخرکردن، زوزه‌کشیدن، جیغ‌زدن و میومیوکردن گربه‌ها بوده است که به برقراری ارتباط کمک می‌کند. این که گربه‌ها نیمه‌آگاهانه صدا، شدت، طول و کیفیت صداهای خود را متناسب با زمینه‌های مختلف تغییر می‌دهند چیزی بود که شوتز آن را با دقت بررسی کرده است.

اقتصاد

ارتباط بین فساد کشورها و سیاستمداران چاق

تا به حال پژوهشگران اثرات چاقی و اضافه وزن را بر مسائل مختلفی مثل سلامتی انسان و طول عمرش بررسی کرده‎اند اما برنده ایگ‎نوبل اقتصاد امسال یعنی«پاولو بلاواتسکی» به سراغ موضوعی جدید رفته است.

او به‌کمک الگوریتم بصری رایانه‌ای توانسته شاخص توده بدنی (BMI) افراد را با استفاده از فناوری تشخیص چهره تعیین کند و در نتیجه این کار شواهدی مبنی بر وجود ارتباط بین چاقی سیاستمداران و فساد در سطح کشورها پیدا کرده است.

با این حال او یادآوری کرده که نتایج این تحقیق به معنای آن نیست که سیاستمداران چاق الزاما بیشتر از بقیه سیاستمداران غیر چاق دچار فساد می‎شوند.

حمل و نقل

جابه‎جایی هوایی کرگدن‎های وارونه برای حفظ سلامت آنها

«رابین رادکلیف» و همکارانش گروه محققانی بودند که جایزه ایگ‎نوبل حمل‌ونقل به آنها رسید. کرگدن‌های جنوب آفریقا را شکارچیان تهدید می‎کنند به همین دلیل دولت‎های کشورهای آفریقایی تصمیم گرفتند آنها را به جای امن‎تری منتقل کنند.

برای این انتقال نیاز است که به کرگدن‌ها داروی آرامبخش داده شود تا طی مسیر مشکلی ایجاد نکنند. اما جابه‌جایی آنها به‌شکل خوابیده به پهلو در خودروهای بزرگ ممکن است خطری برای دستگاه تنفسی یا قلب کرگدن‎ها ایجاد کند. گروه رادکلیف با انجام آزمایش‎های مختلف به این نتیجه رسیدند که انتقال هوایی کرگدن‎ها در شرایطی که سر و ته شده‎اند و از پا آویزان هستند روشی ایمن و مطمئن برای حفظ سلامت آنهاست.

فیزیک

چرا عابران پیاده با هم برخورد نمی‎کنند؟

ایگ ‎نوبل فیزیک به محققانی اعطا شد که با استفاده از پژوهشی مفصل نشان دادند چرا عابران پیاده توی خیابان‎های شلوغ، مدام با هم برخورد نمی‎کنند. «الکساندرو کوربتا» و گروه محققان همراهش با نصب چهار حسگر در زیر سکوهای ایستگاه راه‌آهن آیندهوون در هلند به مدت شش ماه عبور و مرور پنج میلیون عابر پیاده را زیر نظر گرفته و آنها متوجه شدند افراد حداقل 75سانتی‎متر از یکدیگر فاصله می‎گیرند تا از برخورد با افراد پیاده دیگر جلوگیری کنند.

«فدریکو توسکی» دیگر محقق این پروژه می‎گوید ما با بررسی این موارد در نهایت می‎خواهیم حرکت جمعیت‎های انبوه را درک کنیم و به کمک آن الگوهای حرکتی طبیعی عابران پیاده را به دست بیاوریم، با این کار می‌توانیم مکان‎های ایمن‎تر و کارآمدتری طراحی کنیم تا از ازدحام در محیط‎های مختلف جلوگیری شود.

صلح

ریش، نوعی محافظ برای صورت مردهاست

«دیوید کریر» استاد زیست‌شناسی در دانشگاه یوتا است که جایزه صلح ایگ نوبل را دریافت کرد. او می‌گوید: «وقتی شنیدم که در ایگ نوبل برنده شده‎ام ابتدا کمی عصبانی شدم! با خودم فکر کردم آیا واقعا این جایزه را می‌خواهم؟ با کمی تامل دیدم پاسخم مثبت است!»

تحقیقات کریر و همکارانش درباره یکی از فرضیه‎های جنجالی است که می‎گوید ریش مردان برای محافظت از صورت آنها در نزاع‎ها تکامل پیدا کرده است.

از آنجا که جداکردن ریش انسان از اجساد امکان‎پذیر نبود، تیم تحقیقات از پوست گوسفند اهلی استفاده کردند و آنها را روی استخوان‎ها قرار دادند تا نتیجه را با حالت‎های مختلف بررسی کنند. کریر طی آزمایش‎هایی که انجام داد متوجه شد موی صورت می‎تواند تا حدود قابل توجهی از بخش‎های آسیب‎پذیر پوست و به ویژه استخوان‌ فک در برابر ضربه‎های گوناگون محافظت کند. سوالی که همچنان ذهن کریر را درگیر کرده این است که آیا ریش می‎تواند به عنوان مانعی برای درست‌دیدن عمل کند و هدف قراردادن فک در مبارزه، دشوارتر شود؟

پزشکی

فعالیت فیزیکی، راهگشای گرفتگی بینی

بررسی ارتباط بین فعالیت فیزیکی و رفع گرفتگی بینی توسط «بولوت» و همکارانش منجر به دریافت جایزه ایگ‎نوبل پزشکی شد.

او بنابه تحقیقات گذشته «زیگموند فروید» و دوستانش که رابطه‎ای بین بینی و کارکرد دستگاه تناسلی قائل بودند سعی کرد تحقیقاتی ترتیب دهد و این موضوع قدیمی را مجددا مطالعه کند. بولوت دریافت گرفتگی بینی با فعالیت فیزیکی و حتی در جریان رابطه جنسی ممکن است بهبود پیدا می‎کند و کارکردی شبیه به داروهای ضد احتقان بینی داشته باشد.

مریم ملی - دانش / روزنامه جام جم