ایران حرف از «تضمین» نزند

یكی از اصلی‌ترین موانعی كه منجر به كندی مذاكرات شده است، مربوط به تضمین‌گریزی دولت آمریكاست. مقامات آمریكایی و شركای اروپایی واشنگتن مدعی هستند كه باید شرایط را به گونه‌ای فراهم ساخت كه دولت بعدی آمریكا (حتی اگر دولتی مخالف برجام باشد)، بر اساس ذائقه و میل خود در قبال این توافق تصمیم بگیرد! در این خصوص جام‌جم گفت‌و‌گویی با دانیل كیمبال رئیس موسسه كنترل تسلیحاتی آمریكا صورت داده است.

قطعا شاهد بودید كه در سال 2018 میلادی، دولت ترامپ علی رغم پایبندی مطلق و كامل ایران به توافق هسته‌ ای و انجام تعهدات خود در ذیل این توافق، به صورت یكجانبه از برجام خارج شد و سخت‌ترین تحریم‌ ها را علیه ایران وضع كرد. با توجه به احتمال تكرار این ماجرا در آینده، ارائه تضمین از سوی كاخ سفید جهت حفظ توافق را تا چه اندازه‌ ضروری می‌دانید؟

به نظر من، طرفین (ایران و آمریكا) باید بر اساس تعهد و نه تضمین وارد مذاكره و عمل شوند. مذاكرات اكنون به مرحله حساسی رسیده و احیای برجام نیز در دسترس است. واشنگتن می‌تواند به تهران اطمینان دهد كه اگر به تعهدات خود در ذیل این توافق بازگردد، تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران نیز برداشته خواهد شد. ایران نیز می‌تواند به صورت متقابل این اطمینان را به آمریكا بدهد كه در صورت برداشته‌شدن تحریم‌ها، به تعهدات خود در برجام باز می‌گردد. در این میان، باید از اقداماتی كه مذاكرات را وارد پیچیدگی یا گره‌های ناخواسته كند اجتناب كرد.

پس شما درخواست حقوقی ایران مبنی بر ارائه تضمین از سوی دولت آمریكا، جهت حفظ برجام (در صورت احیای توافق هسته‌ ای) را مانعی برای ادامه مذاكرات می‌دانید؟

دوباره تاكید می‌كنم كه طرفین باید بر اساس تعهدات متقابل وارد مذاكره و توافق شوند، نه چیز دیگر.واقعا كسی نمی‌تواند اكنون این تضمین را به ایران دهد كه رئیس جمهور بعدی آمریكا به برجام پایبند خواهد ماند یا خیر! این مساله به دولت بعدی آمریكا بستگی دارد نه دولت فعلی.بهترین تضمین، همان احیای توافق هسته‌ای و انجام تعهدات طرفین در برهه زمانی كنونی است. به نظر من، بازگشت طرفین به برجام بهترین گزینه‌ای است كه در حال حاضر قابل تصور است.

به گفته بسیاری از منابع، یكی دیگر از موانع احیای توافق هسته‌ ای مربوط به عدم رفع همه تحریم‌های ضد ایرانی از سوی آمریكاست. به نظر شما رویكرد واقعی دولت بایدن در قبال رفع تحریم‌های مغایر با برجام چگونه است؟

بایدن قبلا نیز اعلام كرده كه می‌خواهد پس از انطباق تحریم‌ها (تحریم‌های ضد ایرانی) با سند برجام و بر اساس گام‌های متجانس و همزمانی كه طرفین برمی‌دارند، تحریم‌های مغایر با برجام و برخی تحریم‌هایی كه توسط دولت ترامپ وضع شده است را تعلیق كند. در این میان، لازم است میان طرفین برداشت و دركی مشترك در خصوص تحریم‌های ذكرشده و طبقه‌بندی آنها صورت گیرد. باید مشخص شود كه كدام یك از تحریم‌های دوران ریاست جمهوری ترامپ مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای ایران و كدام یك مربوط به موارد غیر هسته‌ای است.

در این صورت، مشخص خواهد شد كه به صورت مصداقی كدام یك از تحریم‌ها باید با بازگشت آمریكا به برجام تعلیق شود.

طی روزهای اخیر، برخی اعضای كنگره و خصوصا مجلس سنای آمریكا، خواستار بررسی كامل توافق نهایی وین شده‌اند. تحلیل شما از این موضوع چیست؟

باید بپذیریم كه سیاست و استراتژی فشار حداكثری ترامپ علیه ایران شكست خورد و رئیس جمهور سابق آمریكا به اهداف خود در تقابل با تهران دست پیدا نكرد. در برهه زمانی فعلی نیز برخی سناتورها و سیاستمداران، همان سیاست شكست‌خورده را دنبال می‌كنند. اما با توجه به تركیب كنگره و شرایط موجود، در مجلس سنا مخالفین قابل توجه و قدرتمندی وجود ندارند كه بتوانند اقدام بایدن جهت بازگشت احتمالی به برجام را وتو كرده یا اقدامات رئیس‌جمهور آمریكا را با شكست مواجه سازند. منتقدان برجام در آمریكا، جایگزینی برای آن ارائه نكرده‌اند. ترامپ نیز در دوران ریاست جمهوری خود، علی‌رغم مخالفتی كه با توافق هسته‌ای صورت‌گرفته با ایران داشت، جایگزینی در قبال آن ارائه نكرد و صرفا از این توافق خارج شد. فراتر از آنچه ذكر شد، كشورهای اروپایی و خصوصا تروییكا (آلمان، انگلیس و فرانسه) باید نسبت به این مساله آگاه باشند كه احیای توافق هسته‌ای، بهترین و عاقلانه‌ترین اقدامی است كه باید انجام گیرد. همه طرف‌های حاضر در توافق هسته‌ای، باید تلاش كنند تا احیای برجام در سریع‌ترین زمان ممكن صورت گیرد و از تاخیر در احیای این توافق بپرهیزند. شكست در احیای توافق هسته‌ای، قطعا شرایط
را در نظام بین‌الملل بدتر خواهد كرد. پس برای احیای توافق هسته‌ای، طرف‌های اروپایی و حتی دو كشور چین و روسیه نیز باید اقدامات ملموس و مهمی را صورت دهند.

حسین یاری - بین‌الملل / روزنامه جام جم