کارشناسان شرکت «پایدار میراث آرکا» توانسته‌اند با طراحی و ساخت سامانه «آرکابوم» نقش موثری در ایجاد بانک داده‌های دیجیتال غنی از میراث فرهنگی کشور ایفا کنند

جست‌وجو در سرزمین کهن، با سامانه آرکابوم

میراث فرهنگی نه‌تنها هویت ملی و میهنی یک ملت است، بلکه گاهی ارزشی فراملی داشته و میراثی برای بشریت محسوب می‌شود.

کد خبر: ۱۳۱۹۶۲۰

اشیا و آثار مربوط به حوزه میراث فرهنگی همیشه در خطر آسیب‌های ناشی از حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله، آتش‌سوزی و حتی همین شیوع ویروس کرونا قرار دارند و ممکن است آسیب ببینند یا حتی از بین بروند؛ از این رو لازم است سازمان‌ها و نهادهای دولتی و بخش‌های سیاست‌گذار در این حوزه، نسبت به دیجیتال‌سازی اطلاعات این حوزه حساسیت بیشتری نشان بدهند و آن را در اولویت فعالیت‌ها قرار دهند. دیجیتال‌سازی یک روش علمی و کاربردی برای ثبت میراث فرهنگی است.

در این رابطه شرکت خلاق‌وفناور «پایدار میراث آرکا» از شرکت‌های فعال در این حوزه است که خدمات کاربردی و جالب توجهی ارائه می‌دهد.

محمد یاری، بنیانگذار و مدیرعامل مجموعه «پایدار میراث آرکا» درباره نحوه شکل‌گیری و حوزه فعالیت این شرکت به جام‌جم می‌گوید: «شرکت پایدار میراث آرکا از زمان دانشجویی من و همسرم که علاقه‌مند به مدل‌سازی سه‌بعدی آثار باستانی بودیم شروع شد و با تدوین پایان‌نامه‌ای که در زمینه مدل‌سازی بناهای تاریخی داشتیم، این موضوع شکل جدی‌تری به خود گرفت. ما پس‌از دو سال فعالیت غیررسمی، از سال 94 با تأسیس شرکت پایدار میراث آرکا فعالیت‌مان را به‌شکل رسمی شروع کردیم و در حوزه «دیجیتال‌سازی میراث فرهنگی» که با عنوان «میراث دیجیتال» هم شناخته می‌شود، فعال هستیم. درواقع کاری که ما انجام می‌دهیم این است که با استفاده از فناوری‌های نوین مانند: واقعیت مجازی، پهپاد، فتوگرامتری، اسکن نوری، اسکن لیزری و عکاسی حرفه‌ای گیگاپیکسلی که درمجموع می‌توان به‌عنوان ابزار «مستندنگاری» از آنها یاد کرد، آثاری که در موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی هستند یا به‌طور کلی هر جاذبه تاریخی و طبیعی‌ای را ثبت می‌کنیم. در مرحله بعد، مدیریت اطلاعات، نگهداری و اشاعه این جاذبه‌هاست که جزو برنامه‌ها و فعالیت‌های ما هستند.»

چرا «میراث آرکا» تشکیل شد؟

یاری درخصوص دلایل شکل‌گیری شرکت میراث آرکا می‌گوید: «اولین دلیل، علاقه‌مندی ما به این حوزه بود؛ دومین دلیل هم این بود که با استفاده از دیجیتال‌سازی میراث فرهنگی، بهتر می‌توانیم این آثار را حفظ کنیم و دلیل سوم هم خلائی بود که در این حوزه می‌دیدیم و احساس می‌کردیم با اینکه میراث فرهنگی ایران بسیار غنی است، اما متأسفانه هیچ برنامه منظمی برای حفظ و نگهداری یا به‌طورکلی مدیریت این آثار وجود نداشته و حتی برای معرفی آنها به علاقه‌مندان داخلی و خارجی هم تلاش چندانی انجام نشده است.»

مدیرعامل پایدار میراث آرکا می‌افزاید: «در بیشتر کشورها حوزه میراث فرهنگی تحت حمایت مالی کامل دولت‌ها قرار دارد، اما در کشور ما به‌دلیل مشکلات اقتصادی، کمتر به میراث فرهنگی توجه می‌شود. از طرفی می‌دانیم این میراث حاصل هزاران سال علم، هنر و خلاقیت ایرانی است که به‌عنوان یکی از عناصر هویت ملی در اختیار ما قرار گرفته است؛ بنابراین اکنون وظیفه ماست که این میراث را به‌شکل شایسته‌ای به نسل‌های بعد منتقل کنیم. از طرف دیگر میراث فرهنگی به‌جز لذتی که از طریق بازدیدشان به علاقه‌مندان می‌دهند، کارکردهای دیگری در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی دارند. اما باید درست مورد استفاده قرار گیرند. برای مثال یکی از اهدافی که ما به‌عنوان یک موسسه داریم، بحث اقتصادی است؛ یعنی علاوه بر مواردی مانند حفاظت، معرفی و مطالعه بر روی این آثار، می‌خواهیم میراث فرهنگی را به کالایی تبدیل کنیم که قابل فروش باشد و نفع مالی ما را نیز تأمین کند. ما جزو اولین شرکت‌هایی هستیم که میراث فرهنگی را از زمانی‌که پیدا می‌شود تا وقتی‌که تبدیل به یک کسب‌وکار می‌شود، به‌عنوان یک فرآیند دیجیتال تعریف کردیم. همانطور که مشخص است در آخرین مرحله از دیجیتالی‌شدن، بحث تبدیل‌شدن به یک کسب‌وکار وجود دارد که اکنون در این مرحله قرار داریم.»

یاری در ادامه می‌گوید: «ما میراث فرهنگی را دیجیتالی می‌کنیم تا یک بانک اطلاعاتی غنی در این حوزه ایجاد شود و سپس با استفاده از این بانک اطلاعاتی، قادر خواهیم بود در زمینه‌هایی مانند ذخیره‌سازی، مطالعه، پایش و نگهداری از این میراث بهتر عمل کنیم. از سوی دیگر میراث فرهنگی به‌عنوان بخشی از صنایع فرهنگی (صنایع خلاق) به‌شمار می‌آید و امروزه در کشورهای مختلف جهان، صنایع فرهنگی را به‌عنوان حوزه‌ای معرفی می‌کنند که با کمترین هزینه، می‌تواند بیشترین سوددهی را داشته باشد.

خوشبختانه ما در کشورمان در زمینه میراث ملموس که اشیا و ابنیه تاریخی را شامل می‌شود و هم در بخش میراث ناملموس که متشکل از آداب‌ورسوم بومی و زبان‌ها و گویش‌های محلی است، بسیار غنی هستیم. ولی نتوانسته‌ایم این صنایع را به مرحله‌ای برسانیم که امکان بهره‌برداری‌های مالی یا اجتماعی از آنها وجود داشته باشد. تنها راهی که در این مسیر می‌توان متصور بود، دیجیتالی‌کردن صنایع فرهنگی است. دیجیتالی‌کردن این صنایع علاوه‌بر کارکردهای مشخصی که دارد، باعث می‌شود مردم نسبت به آنها حساس‌تر شوند و درنتیجه مراقبت بهتری از صنایع فرهنگی صورت بگیرد.»

نقشه راه «میراث آرکا»

مدیرعامل مجموعه «پایدار میراث آرکا» در خصوص چشم‌انداز شرکت تحت مدیریتش می‌گوید: «ما در مسیر ایجاد یک مرکز جامع در زمینه محتوای میراث دیجیتال ایران حرکت می‌کنیم. هدف بعدی مجموعه ما تبدیل به مرکزی است که در ایجاد و توسعه کارآفرینی در حوزه تولید محتوای دیجیتال نقش پررنگی داشته باشد. ما می‌خواهیم در کنار فعالیت‌های کنونی خودمان، بتوانیم موقعیت‌هایی برای افراد یا گروه‌های مرتبط با این حوزه ایجاد کنیم تا بتوانند یک صنعت مبتنی‌بر میراث فرهنگی ایجاد کنند.»

یاری اضافه می‌کند: «با توجه به سابقه‌ای که مجموعه میراث آرکا در زمینه همکاری‌های بین‌المللی داشته است و همچنین به‌دلیل نیازی که در کشورهای همسایه مانند عراق، سوریه، ترکمنستان و تاجیکستان در رابطه با دیجیتال‌سازی میراث فرهنگی این کشورها احساس می‌شود، فرصت خوبی را برای ما به‌وجود آورده است تا براساس قیمت بسیار پایینی که درمقایسه با کشورهای غربی می‌توانیم ارائه دهیم، نقش موثری در ثبت اطلاعات میراث فرهنگی آنها ایفا کنیم.»

سامانه «آرکابوم» در یک نگاه

به گفته مدیرعامل شرکت میراث آرکا، این شرکت که در سال 97 موفق به اخذ گواهی خلاقیت‌وفناوری از سوی معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری شده است، از حدود پنج سال پیش به این شکل کار می‌کرد که سفارش‌هایی را برای انجام پروژه‌های دیجیتال‌سازی از موسسات و نهادهای گوناگون دریافت کرده و انجام می‌داد؛ اما متأسفانه با این کار، اطلاعات به‌شکل پراکنده‌ای در اختیار شرکت‌های خصوصی و دولتی (موزه ها و ادارات میراث فرهنگی) قرار می‌گرفت و امکان استفاده از آنها وجود نداشت. با توجه به اینکه یکی از اهداف مهم شرکت میراث آرکا، ایجاد امکان دسترسی به آثار فرهنگی برای عموم مردم است، موفق شده‌اند از امسال سامانه‌ای به‌نام «آرکابوم» (از دو واژه «آرکا» به‌معنای کهن و «بوم» به‌معنای سرزمین) را طراحی و راه‌اندازی کنند. در این پلتفرم سعی شده تمام اطلاعاتی که مجموعه میراث آرکا در این مدت به‌صورت دیجیتالی گردآوری کرده است، قرار داده شود. میراث آرکا در پنج سال گذشته حدود 180 پروژه در حوزه دیجیتالی‌کردن آثار فرهنگی و تاریخی را در سراسر ایران انجام داده است و مجموعه‌ای از محتوای دیجیتالی غنی که شامل نقشه، عکس، مدل سه‌بعدی و تورمجازی هستند را ایجاد کرده است.

گفتنی است این پلتفرم از دو بخش رایگان و غیررایگان تشکیل شده است. اکنون در بخش معرفی میراث فرهنگی، در مقیاس جهانی پلتفرم‌هایی مانند «فرهنگ‌وهنر گوگل» (Google Art & Culture) فعال هستند؛ اما در داخل کشورمان نیاز به چنین سامانه‌ای احساس می‌شد که بتواند فضایی برای معرفی آثار فرهنگی و تاریخی گوناگون ایجاد کند. در همین رابطه، پلتفرم آرکابوم راه‌اندازی شده است و از خدمات آن می‌توان به این موارد اشاره کرد:

برگزاری تور آنلاین با همراهی راهنما برای بازدید از جاذبه‌های گردشگری کشور
ایجاد گالری سه‌بعدی برای موزه‌های کشور (مانند کاخ‌موزه گلستان، موزه فرش و موزه ملی ایران).
اجاره‌دادن گالری‌های مجازی به موزه‌ها و موسسات خصوصی.
فروش مدل‌های سه‌بعدی و محتوای دیجیتالی به علاقه‌مندان و پژوهشگران داخلی و خارجی.

میراث آرکا موفق شده است در مدت پنج سالی که از آغاز فعالیتش می‌گذرد، پنج پروژه بین‌المللی در بخش‌هایی مانند ارائه خدمات و فروش محتوا انجام دهد. برای نمونه آخرین پروژه بین‌المللی این شرکت در اسفند 99 و برای «موزه ملی بوخوم» انجام گرفته که در کشور آلمان قرار دارد و اولین موزه معدن در جهان است. همچنین مجموعه میراث آرکا در قالب یک همکاری بین‌المللی، اطلاعات مربوط به «مردان نمکی» را که در موزه ملی ایران قرار دارد و مرتبط به بحث معدن می‌شود را دیجیتالی کرده و در اختیار این موزه قرار دهد.

راه‌های ارتباط با شرکت «پایدار میراث آرکا»

وبسایت: archaboom.com و mirasearka.com
ایمیل: Info@mirasearka.com
اینستاگرام، توئیتر، یوتیوب و تلگرام: mirasearka
تلفن: ۰۹۱۲۸۷۹۲۲۱۸