ماجرای مبهم یک قتل‌ عام شبانه

آنچه خواندید، صحنه‌ای از یک فیلم جنایی تراژدی نیست، اتفاقی است که در روستای «سو» در شهرستان سنندج استان کردستان روی داده و فیلم سوزناکی از آن اخیرا به فضای مجازی راه یافته است.

طنین سنگین زبان کردی که روی فیلم توضیح می‌دهد سوز آن را بیشتر کرده و اگر بدانید از قتل‌عام یکشبه چندهزار درخت میوه روایت می‌کند که قرار بود کوهستان‌های سنندج را سرسبز و آبادتر کند و حال و روز باغدار روستایی را بهتر، دلتان بیشتر می‌گیرد.

ما هم دلمان گرفت وقتی متوجه شدیم باغی که باغدار کردستانی با خون دل آبش داده و پرورانده و به محصول دهی رسانده‌اش، یک شبه به تاراج رفته و نابود شده است، به‌ویژه که صحبت از یکی دو درخت، ده یا ۲۰ درخت نیست، صحبت از چند هزار درخت است؛ چند هزار جانِ سبزِ نافع. حکایت نابودی یکشبه باغ روستای سو آنقدر تلخ و غم انگیز بود که سراغ باغدار برویم و ماجرا را از زبان خودش بشنویم.

سراغ مسوولان چند نهاد مربوط هم رفتیم و در کمال تعجب با آمار و روایت‌های متفاوتی مواجه شدیم که بر ابهام ماجرا می‌افزاید. درنهایت دادستان سنندج به ما گفت که به ماجرا ورود کرده و به دنبال پیدا کردن مقصر هستند.

در کلیپ چند دقیقه‌ای منتشر شده از این اتفاق خدامراد زارعی، به عنوان صاحب زمین با گریه از مرگ درختانش می‌گوید و در این مصیبت بر خود می‌پیچد، صحنه تلخی که باعث می‌شود از جای جای کشور برای کمک با او تماس بگیرند، اما او می‌گوید هیچ کدام از این کمک‌ها را قبول نکرده و تنها خواسته‌اش پیدا شدن مقصران این اتفاق شوم است.

این خواسته را وقتی با او تماس می‌گیریم با ما درمیان می‌گذارد و می‌گوید: «دادستان، معاون استاندار، سپاه و پلیس به دنبال مقصران این اتفاق هستند و حتی معاون دادستان چند بار به باغ آمده و از نزدیک قطع درختان را دیده است.

البته روز گذشته فردی با من تماس گرفت و عنوان کرد فردی در ارتباط با این قضیه دستگیر شده، اما زمانی که این مساله را با دادستان مطرح کردم به من گفتند که این کار را به آنها واگذار کنم.»

همه سرمایه‌ام بود

زارعی با بیان این‌که سال ۹۰ حدود ۶ و نیم هکتار زمین توسط جهاد کشاورزی به من واگذار شد، می‌افزاید: «این زمین در ابتدا کوه بود و بولدوزر حدود ۲۰۰۰ساعت روی آن کار کرد تا توانستم آن را برای کاشت درخت آماده کنم. سال ۹۱ تازه درختکاری آن را شروع کردم و از آنجا که نزدیک به ۴سال هم قدرت خرید لوله برای آبیاری را نداشتم، با دست به درختان آب می‌دادم تا این‌که در سال ۹۳ با فروش خانه‌ام و کمک ۱۸ میلیون تومانی جهاد کشاورزی توانستم کار آبیاری قطره‌ای زمین را کامل کنم.»

حرف و حدیث‌هایی که می‌گوید باغدار قصد تغییر کاربری داشته و خودش دست به قطع درختان زده، به گوش زارعی هم رسیده است و با کذب خواندن آنها می‌گوید: «شاید این کار از روی دشمنی بوده، البته این را هم بگویم که عده‌ای ادعا می‌کنند زمین برای آنها بوده و در گذشته از منابع طبیعی هم به همین دلیل شکایت کرده بودند اما دادگاه حکم را به نفع منابع طبیعی صادر کرد. هر چند این اتفاق مربوط به قبل از واگذاری زمین به من بوده و پس از آن نیز به مدت ۱۵ سال در اختیار بهزیستی بود اما چون نتوانست آن را آباد کند، زمین به من واگذار شد.‌»

ابهام ماجرا با روایات متفاوت

مسعود ورمزیار، همان خبرنگار کردستانی است که برای اولین‌بار فیلم قلع و قمع درختان این زمین را منتشر کرد. او با اشاره به این‌که برای اولین‌بار است که چنین اتفاقی در کردستان رخ می‌دهد، به جام‌جم می‌گوید: «این زمین حدود ۱۱ سال قبل براساس طرح طوبی و به‌صورت قانونی از سوی جهاد کشاورزی با هماهنگی منابع طبیعی در ۵/۶هکتار به آقای زارعی واگذار شده و سند آن هم به نام این فرد خورده است. در اصل این‌طور نبوده که این زمین تصرف شده باشد، با این حال شایعاتی مبنی بر این‌که قطع درختان توسط خود صاحب زمین و برای تغییر کاربری انجام شده، وجود دارد.»

آنچه بر ابهام ماجرا می‌افزاید روایت متفاوت از تعداد اصله‌های درخت است، چرا که در فیلم منتشر شده این تعداد ۲۳۰۰ اصله درخت بیان می‌شود اما ورمزیار به نقل از معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی می‌گوید که درختان قطع شده ۶۰۰عدد بوده و در نهایت صاحب زمین معتقد است تنها هزار اصله نهال یک‌ساله انار داشته است.

جهاد کشاورزی نمی‌تواند دخالت کند

محمدفرید سپری، رئیس جهاد کشاورزی استان کردستان هم فرد سومی است که در ارتباط با این پرونده به سراغش رفتیم. او به جام‌جم می‌گوید: «ما به آقای زارعی، زمینی را از اراضی ملی با هدف ایجاد اشتغال پایدار و تولید واگذار کردیم و حتی نهال‌های یارانه‌دار هم به او دادیم تا بتواند زمین را به باغ تبدیل کند؛ خوشبختانه او توانست باغ را احیا کند. اما یک روز که سر زمین حضور نداشت، تعدادی از درختان قلع و قمع شد و الان دادستان استان و آگاهی پیگیر کار هستند. قطعا جهاد کشاورزی نمی‌تواند در بحث نظارت وارد شود چرا که ما بیش از ۵۰ هزار هکتار باغ و ۸۰۰ هکتار زراعت کشاورزی در استان داریم و اصلا نظارت بر آنها در پهنه کردستان ممکن نیست.»

باغدار پیگیری کند

سپری با تاکید بر این‌که در این‌گونه موارد قطعا دستگاه قضا با خاطیان برخورد می‌کند، می‌افزاید: «حدود ۶۳۰ درخت قطع شده که درختان گردو، درختان هسته‌دار و دانه‌دار را شامل می‌شود و امروز تنها خود زارعی به‌عنوان شاکی می‌تواند پیگیر این موضوع باشد.» این مقام مسؤول درباره طرح طوبی می‌گوید: «این طرح در تمام ایران و صرفا در اراضی شیبدار اجرا می‌شود به‌طوری که اگر زمینی شرایط لازم از جمله خاک مناسب داشته باشد، آبادسازی آن به مردم واگذار می‌شود و در منطقه «سو» هم علاوه بر آقای زارعی به کشاورزان دیگری هم این زمین‌ها تعلق گرفته اما برای اولین‌بار است که شاهد چنین اتفاقی هستیم.»

امکان تغییر کاربری زمین وجود دارد؟

بعد از بالا گرفتن زمزمه‌ها مبنی بر این‌که صاحب زمین هم به خاطر شایعه تغییر کاربری زمین، جزو مظنونان این اتفاق است، وضعیت این پرونده شکل دیگری به خود گرفته است. فتحی، مدیر روابط عمومی جهاد کشاورزی استان کردستان با تاکید بر این‌که زمین‌ها به افراد اجاره داده و سالانه مبلغی گرفته می‌شود، به ما می‌گوید: «نمی‌توان این تهمت را اثبات کرد و باید منتظر نتایج تحقیقات آگاهی در این زمینه بمانیم و قطعا جهاد هم تا تعیین تکلیف پرونده موضعی نخواهد گرفت.»

فتحی با تایید این نکته که امکان تغییر کاربری زمین‌ها بعد از صدور مجوزهای لازم وجود دارد، می‌گوید: «برای تغییر کاربری باید در وهله اول درخواست این کار ثبت و بعد از بررسی‌ها امکان یا عدم امکان آن مشخص شود. با این حال نظر شخصی‌ام این است که اگر زمینی صرفا به دلیل تغییر کاربری تخریب و بعد هم با تغییر کاربری آن موافقت شود، قطعا باب بدی در این زمینه ایجاد خواهد شد. با این حال، بر اساس قوانین می‌توان طرح‌های غیرکشاورزی را در اراضی ملی اجرا کرد، البته این زمین باغ است و با توجه به حاشیه‌های ایجاد شده تغییر کاربری آن چندان ممکن نیست.»

هنوز کسی بازداشت نشده

قطع این درختان و شکایت زارعی و البته فضای ایجاد شده بعد از انتشار این کلیپ که پای رسانه‌های آن سوی آب را هم به قضیه باز کرده، باعث شد تا قوه‌قضاییه به‌سرعت وارد عمل شود.

محمد جباری، دادستان سنندج در این باره به جام‌جم می‌گوید: «هنوز مقصر اصلی این اتفاق پیدا نشده و تحقیقات همچنان ادامه دارد. چند نفر به دلیل اختلافاتی که با آقای زارعی داشته‌اند، به عنوان مظنون شناخته شده، اما آنها نیز این مساله را انکار می‌کنند. تاکنون هم هیچ فردی در این زمینه بازداشت نشده است.»

جباری به تعداد درختان قطع‌شده اشاره و تصریح می‌کند: «تعداد درختان قطع‌شده در رسانه‌ها صحت ندارد، چرا که در روزهای اولیه در خبری از قطع ۲۳۰۰ اصله درخت سخن به میان آمده بود، از سویی بر اساس ادعای شاکی در این زمین بیش از ۱۰هزار اصله درخت وجود دارد که از این تعداد و پس از شمارش و بررسی کارشناس‌ها مشخص شد فقط ۳۵۰ درخت قطع شده است. البته ۷۰بوته انگور هم تکان خورده که به ریشه آنها هیچ آسیبی وارد نشده است.»

زهرا رمضانی - ایران / روزنامه جام جم