منتظر گرانی دوباره مرغ باشیم؟

اختلاف قیمت گوشت در ایران و عراق بسیار زیاد است، به طوری که در کشور عراق گوشت گوسفند کیلویی ۱۲ دلار و در ایران شش دلار است.

همین موضوع باعث می‌شود تا قاچاق دام و طیور هم به صورت زنده و هم به صورت لاشه، مشاهده شود. نیاز کشور به جوجه یکروزه تخم‌گذار، ماهانه حدود چهار میلیون قطعه است که طبق برآوردهای فعالان بازار در زمستان گذشته دو میلیون قطعه بوده و همین موضوع مهر تایید گرانی مرغ را زده است.

حالا با اعلام کمبود جوجه یکروزه و گرانی آن، این نگرانی وجود دارد که آیا دوباره مرغ در بازار گران خواهد شد یا خیر که جام‌جم به ابعاد مختلف آن پرداخته است.

حواشی ارز یارانه‌ای

سال‌هاست سایه یارانه در اقتصاد کشور سایه افکنده و هربار که صحبت از کنار گذاشتن یارانه می‌شود، برخی مسوولان و کارشناسان نسبت به این موضوع موضع می‌گیرند. آخرین باری که سخن از کنار گذاشتن یارانه برای مقابله با رانت به میان آمد، رئیس‌جمهور، رئیس سازمان برنامه و بودجه و رئیس کل بانک مرکزی نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند و صریحا بیان کردند اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود، گرانی را به سفره مردم تحمیل کرده‌ایم. در نهایت مجلس با دولت کنار آمد و ارز ۴۲۰۰ تومانی را تصویب کرد تا معیشت مردم به خطر نیفتد.

هنوز یک ماه از سال نگذشته که کالاهای یارانه‌ای مانند مرغ و روغن با مشکل تولید و توزیع روبه‌رو شده‌اند. اکنون که همه نگاه‌ها معطوف به بازار مرغ است، روغن به تنهایی در بازار به فروش نمی‌رسد و حتما خریداران روغن باید برای دریافت یک لیتر روغن اقلام دیگر هم خریداری کنند. از اسفندماه شاهد ایجاد صف برای مرغ بودیم که تا اواسط فروردین‌ماه جاری هم ادامه داشت. تا این‌که وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد مرغ با قیمت ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان فروخته می‌شود و عرضه خود را در این زمینه افزایش داد.

ریشه گرانی مرغ

مشکل کالاهایی مانند مرغ با تصمیمات یکروزه و دوروزه حل نمی‌شود. مرغ حدود ۵۰ روز طول می‌کشد تا به بازار عرضه شود و باید توجه داشت مشکلی که در اسفند و فروردین به وجود آمد، به ماه‌های دی و بهمن بازمی‌گردد و باید ریشه را در آن زمان جست‌وجو کرد.

فعالان بازار معتقدند جوجه‌ریزی در آن زمان کاهش یافت و این هشدار داده شده بود که احتمال گرانی مرغ در روزهای منتهی به نوروز وجود دارد، اما به این موضوع توجهی نشد. حالا پس از ساماندهی در بازار مرغ دوباره فعالان این صنعت هشدار می‌دهند که ممکن است یک ماه دیگر دوباره مرغ گران شود. برخی کارشناسان عدم مدیریت بازار را دلیل گرانی مرغ در اواخر سال گذشته و اوایل فروردین امسال می‌دانستند، اما اکنون مطرح می‌شود جوجه یکروزه از کشور قاچاق می‌شود و همین موضوع دلیل گرانی در یک ماه آینده خواهد بود.

کاظم خاوازی، وزیر جهاد کشاورزی هم موضوع قاچاق را تایید کرده و از نهادهای قضایی و امنیتی درخواست کمک کرده تا با این موضوعات برخورد کنند. ۱۹فروردین‌ کاظم خاوازی، وزیر جهاد کشاورزی در جمع خبرنگاران از خروج غیرقانونی جوجه‌های یکروزه از مرزهای غربی کشور (بانه و سقز) و ضربه بزرگ این پدیده به تولید مرغ و تخم‌مرغ خبر داد و اعلام کرد: «قاچاق جوجه‌های یکروزه از کشور را با نهادهای مربوط ازجمله اطلاعات سپاه درمیان گذاشته‌ایم.»

قاچاق جوجه با دستگاه‌های خاص

حبیب اسدا...نژاد، نایب‌رئیس کانون سراسری مرغداران گوشتی درباره قاچاق جوجه یکروزه به خبرنگار ما گفت: «قیمت مصوب جوجه یکروزه ۴۸۰۰ تومان است که اکنون به بیش از ۶۰۰۰ تومان و با قیمت ۶۲۰۰ تومان به فروش می‌رسد.»

اسدنژاد افزود: «کمبود جوجه واضح و تا امروز سقف جوجه‌ریزی کشور حدود ۹۲میلیون قطعه هست که با سیاست‌گذاری ۱۲۵ میلیون قطعه‌ای ستاد تنظیم بازار برای فروردین تفاوت معنی داری دارد.» رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی مرغداران گوشتی گیلان ادامه داد: «بسیاری از واحدهای گوشتی به علت نبود جوجه، خالی است و منتظر تهیه جوجه هستند.»

وی گفت: «تامین نهاده مشکل چندانی ندارد و مشکل جوجه هست و به نظر بحران مرغ در نیمه دوم اردیبهشت اتفاق خواهد افتاد.» به گفته این فعال صنفی، در فروردین حدود ۱۵ میلیون قطعه کمتر از سال‌های گذشته جوجه‌ریزی شده و اکنون که آخرین روزهای فروردین را سپری می‌کنیم، تمهیداتی برای این بازار در نظر گرفته نشده است.

این در حالی است که برخی واحدهای مرغداری برای این‌که مازاد تولید قیمت مرغ در داخل را افزایش ندهد، اقدام به صادرات غیرقانونی جوجه یکروزه کردند و این کار باعث می‌شود در نیمه اردیبهشت دچار کمبود شویم.

نایب‌رئیس کانون سراسری مرغداران گوشتی با تاکید بر این‌که باید راه‌های خروجی کشور تحت نظارت قوی قرار بگیرد، افزود: «مرغداران حاضرند جوجه را با قیمت بیش از ۶۰۰۰ تومان خریداری کنند، اما موضوع اینجاست که جوجه در بازار نیست و برخی واحدها کمتر از ظرفیت خود جوجه‌ریزی داشته‌اند. مابه‌التفاوت بیش از ۲۰۰۰ تومانی نرخ مصوب و بازار آزاد هر قطعه جوجه یک‌روزه، انگیزه لازم برای صادرات این محصول حتی به شیوه قاچاق را فراهم کرده است و افزایش و نوسان نرخ ارز نیز موجب شده تا قاچاق جوجه یکروزه به صرفه باشد. »

اسدا...‌نژاد با بیان این‌که جوجه‌های یکروزه و تخم‌مرغ نطفه‌دار از مرزهای غربی و شرقی کشور بیشتر به عراق و سپس به افغانستان قاچاق شده و در واحدهای تولیدی این کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرند، تاکید کرد: «نوسان نرخ ارز موجب شده تا قاچاق تخم‌مرغ نطفه‌دار و جوجه یکروزه به این کشورها تشدید شود. علاوه‌بر آن با رشد قاچاق جوجه یکروزه به این کشورها و رشد تولید مرغ و تخم‌مرغ، برخی بازارهای صادراتی مرغ و تخم‌مرغ از دست خواهد رفت.»

وی ادامه داد: «وقتی تخم‌مرغ نطفه‌دار و جوجه یکروزه به خارج از کشور قاچاق می‌شود، بدیهی است که این کار به قصد تولید مرغ و تخم‌مرغ در واحدهای مرغداری کشورهای همسایه صورت می‌گیرد. نمی‌دانیم که قبلا هم قاچاق جوجه یکروزه داشته‌ایم یا نه، اما اخیرا وزیر جهادکشاورزی از آثار زیانبار قاچاق جوجه یکروزه بر تولید و بازار مرغ خبر داد.

گرچه اطلاعات دقیقی وجود ندارد، اما با توجه به ماندگاری حداکثر دو تا سه روزه جوجه یکروزه و شرایط سخت نگهداری آن، به‌نظر می‌رسد قاچاق جوجه یکروزه و تخم‌مرغ نطفه‌دار با تجهیزات خاص و از طریق مرزهای زمینی کشور انجام می‌شود. در واقع صرفه اقتصادی قاچاق جوجه یکروزه موجب شده تا قاچاقچیان سازو کار لازم برای قاچاق آن و کسب سود بیشتر را فراهم کنند.»

قیمت جوجه پایین‌تر از نرخ تمام‌ شده

محمدرضا صدیق‌پور، دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه با بیان این‌که هزینه‌های تولید مرغ بالا رفته، جوجه یکروزه نیز از گزند افزایش هزینه‌های تولید در امان نبوده است، در این باره به ایسنا گفته در جلساتی که در تنظیم بازار وزارت جهادکشاورزی با حضور تشکل‌های تولیدکننده مرغ گوشتی داشته‌ایم، اعلام کرده‌ایم که قیمت مصوب ۴۲۰۰ تومان برای جوجه یکروزه قیمت سال گذشته است و بایستی این نرخ در سال جدید اصلاح شود.

در حقیقت قیمت پیشنهادی ما ۵۲۰۰ تومان بود اما به دلیل ایجاد آرامش در بازار مرغ، تنها قیمت مصوب مرغ را افزایش دادند و قرار شد اصلاح قیمت مصوب جوجه یکروزه به زمان دیگری موکول شود.

وی با اشاره به این‌که تولیدکنندگان جوجه یکروزه در هشت ماه ابتدایی سال گذشته با ۱۵۰۰تومان کمتر از قیمت مصوب جوجه خود را به فروش رساندند و ضرر و زیان ۱۴۰۰میلیاردتومانی به تولیدکنندگان تحمیل شد، گفت: «بارها در کارگروه تنظیم بازار تامین ضرر و زیان سال گذشته مورد تصویب قرار گرفت، اما متاسفانه تاکنون علی‌رغم پیگیری و مکاتبات هیچ اقدام موثری صورت نگرفته و تعدادی از تولیدکنندگان با این ضرر و زیان امکان بازگشت به صحنه تولید را ندارند و این تولیدکنندگان از صحنه تولید خارج شدند و خروج آنها نیز تولید جوجه را تحت‌الشعاع قرار داده است.»

صدیق‌پور در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود یکی از دلایل افزایش قیمت جوجه یکروزه قاچاق آن به خارج از کشور است و آیا امکان قاچاق جوجه یکروزه وجود دارد یا خیر؟ گفت: «ممکن است به دلیل تفاوت نرخ ارز در آن طرف مرز تعداد کمی قاچاق هم شده باشد و همین افراد با فروش جوجه با قیمت‌های گزاف باعث التهاب بازار شده باشند، اما دلیل اصلی افزایش قیمت جوجه بالا رفتن هزینه‌های تولید است.»

دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه با اشاره به این‌که وقتی قیمت مصوب مرغ را افزایش دادند، افزایش قیمت جوجه یکروزه هم در آنالیز قیمت مرغ لحاظ شد، اضافه کرد: «در حال حاضر واحدهای تولیدی و فارم‌های گوشتی جوجه یکروزه را به طور متوسط ۵۲۰۰ تا ۵۳۰۰ تومان خریداری می‌کنند و قیمت تمام‌شده جوجه یکروزه در سال جاری کمتر از ۵۰۰۰ تومان نیست.»

بی تدبیری را به قاچاق ربط ندهید

ناصر نبی‌پور، رئیس اتحادیه مرغ تخمگذار استان تهران با بیان این‌که قاچاق جوجه یکروزه عامل گرانی نیست، تاکید کرد: «وزارت جهاد کشاورزی برنامه لازم برای مدیریت بازار را ندارد و در ماه‌های دی، بهمن، اسفند و فروردین تولید جوجه تخمگذار میانگین ماهانه به دو میلیون قطعه رسید که نسبت به چهار میلیون قطعه مورد نیاز، به نصف کاهش یافته است.»

وی پیش‌بینی کرد: «با توجه به این‌که کاهش تولید منجر به افزایش شدید قیمت شده، پیش‌بینی می‌شود که در ماه‌های خرداد و تیر، تولید آن به حدود هفت میلیون قطعه برسد و ما با مازاد وحشتناکی در این حوزه مواجه شویم.»

نبی‌پور با بیان این‌که سالانه به حدود ۴۲ میلیون قطعه جوجه یکروزه تخمگذار نیاز داریم، افزود: «کاهش تولید جوجه یکروزه موجب شده که قیمت هر یک جوجه تخمگذار به ۱۵ تا ۱۷ هزار تومان برسد، عرضه کنندگان، جوجه را ۸۰۰۰ تومان فاکتور می‌کنند و بین ۱۵ تا ۱۷هزارتومان به مرغداران می‌فروشند.»

این فعال بخش خصوصی درباره این‌که وقتی قیمت تخم‌مرغ بالا بود، مرغداران را جریمه میلیاردی کردند، گفت: «اکنون که قیمت تخم‌مرغ افت کرده و تولیدکنندگان در حال زیان هستند، کسی اهمیت نمی‌دهد.

موضوعاتی مانند قاچاق جوجه را برای سرگرمی مردم مطرح می‌کنند و من بعید می‌دانم که چنین اتفاقی درباره جوجه گوشتی هم افتاده باشد، جوجه را نمی‌توان با اسب و قاطر و توسط کولبرها قاچاق کرد. از طریق دیگر هم بخواهند قاچاق کنند، به‌راحتی قابل ردیابی و کنترل است.»

وی با بیان این‌که تولید جوجه گوشتی بسیار زیاد و حدود ۳۰ میلیون قطعه در ماه است، ادامه داد: «میزان تولید جوجه گوشتی به اندازه‌ای زیاد است که خود مرغداران اقدام به جوجه‌ریزی نمی‌کنند و حتی اگر از این جمعیت جوجه، یک میلیون قطعه نیز قاچاق شود، تأثیر چندانی بر بازار نخواهد داشت.»

سراغ دلالان بروید

حسن نیری، مدیرکل روابط عمومی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در واکنش به اظهارات خاوازی، وزیر جهاد کشاورزی درباره قاچاق جوجه یکروزه گفت: «متاسفانه این رویه غلطی بین برخی مسؤولان باب شده که مشکلات حوزه مدیریت خودشان را به قاچاق ربط دهند. در مورد جوجه‌ریزی قاچاق، و مرغی که بخواهد در بازار تاثیر بگذارد گزارشی نداشته‌ایم.»

وی با بیان این‌که در دی‌ماه، در اصفهان ۱۲ میلیون قطعه جوجه‌ریزی شده و این رقم در فروردین‌، به شش میلیون قطعه رسیده است، افزود: «این کمبود جوجه‌ریزی، ارتباطی به قاچاق ندارد و مرغدار باید پاسخگو باشد. ما یک مقداری قاچاق جوجه آن هم به‌ندرت در اسفند ماه داشتیم. قاچاق جوجه این‌طور نیست که با کانتینر و از مبادی غیررسمی و با حیوانات چهارپا آن را حمل کرد.»

نیری خاطرنشان کرد: «به هیچ عنوان ما قاچاق جوجه که بخواهد کمبود در داخل کشور ایجاد کند و روی قیمت تاثیر بگذارد، نداشتیم و نداریم. باید به سراغ احتکار، دلالی‌ها و واسطه‌ها بروید و از آنها بپرسید.»

از معدوم‌سازی تا کمبود

مشکل مرغ از سال گذشته آغاز شد. درست یک سال پیش بود که جوجه‌های یکروزه به منظور مدیریت بازار معدوم شدند.

فروردین سال گذشته چند میلیون قطعه جوجه به منظور جلوگیری از کاهش قیمت و مدیریت بازار معدوم و خاک شدند. در آن زمان انتقاد زیادی به مسوولان وزارت جهاد گفته شد که چرا در زمان جوجه‌ریزی برنامه‌ریزی لازم وجود نداشته که اکنون بحث معدوم‌سازی پیش بیاید.

حالا یک سال پس از آن اتفاق تلخ شاهد کمبود جوجه و همچنین گرانی جوجه یکروزه در بازار هستیم. این در حالی است که در فاصله یک سال اتفاق خاصی در اقتصاد کشور نیفتاده و همچنان این کالا و زنجیره وابسته به آن ارز ترجیحی دریافت می‌کنند.

دلالان، قاچاقچی جوجه شدند

کریم فکوری، عضو هیأت مدیره انجمن جوجه یکروزه کشور درخصوص نگرانی‌ها در این بخش ضمن جدی دانستن این مشکل گفت: برابر آمارهای موجود، هفته‌ای بالغ بر ۳۰میلیون جوجه تولید داریم؛ به عبارت دیگر ماهانه ۱۲۵میلیون جوجه تولیدی داریم درحالی‌که این رقم بالاتر از نیاز کشور است.

وی افزود: با توجه به نرخ ارز ۴۲۰۰تومانی برخی آمدند و جوسازی کردند برای واردات تخم‌مرغ و جوجه و همین موجب شد دلالان به شدت پیگیر شوند تا با قاچاق و ایجاد کمبود در کشور، به هدف خود برسند و مجوز واردات با ارز ۴۲۰۰تومانی بگیرند.

فکوری یادآورشد: عراق کشوری است که مازاد جوجه دارد اما سر مرز جوجه ما را ۲۰هزار تومان می‌خرد و همین امر نشان می‌دهد ماجرا به جای دیگری وصل است و من همه مدارک و مستندات را به نهادهای نظارتی دادم و اعلام کردم باید جلوی این حجم از قاچاق گرفته‌شود.

وی تأکید کرد: آمار موجود ما حکایت از تولید مازاد در داخل کشور دارد اما جوجه به خارج از کشور قاچاق می‌شود و این‌گونه وانمود می‌کنند در داخل کمبود داریم. ما اطلاعات لازم را به دستگاه‌های امنیتی دادیم و از آنها خواستیم بروند سر مرز و جلوی قاچاق را بگیرند.

فکوری هشدار داد: امروز مرغ به‌عنوان ارزان‌ترین منبع پروتئین گوشتی بر سر سفره مردم مانده و اگر این روند ادامه یابد قطعا در ماه‌های بعد و در تولید مرغ گوشتی دچار چالش خواهیم‌شد و قیمت مرغ نیز سر به فلک می‌کشد و مرغ هم مانند گوشت قرمز و ماهی از سفره مردم می‌رود.

گروه اقتصاد روزنامه جام جم