مشق عشق در جبهه تعهد و خدمت / اراده‌ای که با پرواز همسنگر سست نشد

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از ایکنا، ۳۰ آذر روز پرستار و مصادف با ولادت راوی صادق کربلا، حضرت زینب(س) و مزین به نام ایشان است. امسال روز پرستار در حالی فرامی‌رسد که ویروس عالم‌گیر کرونا به نبردی بی‌امان در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی سراسر جهان ادامه می‌دهد و پرستاران رزمندگان خط مقدم این مبارزه هستند.
 
به گفته محمد میرزابیگی، رئیس کل سازمان نظام پرستاری، ۶۰ هزار پرستار ایرانی در جریان مبارزه با کرونا به بیماری کووید ۱۹ مبتلا شده و بیش از ۱۰۰ نفر از آنان به شهادت رسیده‌اند. یکی از پرستارانی که در جریان مبارزه با کرونا به شهادت رسید، «شهروز کریمیان» پرستار بیمارستان شهید فیاض‌بخش بود. این شهید مدافع سلامت متولد سال ۱۳۵۳ در مراغه بود که در دانشگاه کاشان تحصیل کرده و ۲۰ سال سابقه شغل پرستاری داشت. وی هنگام ابتلا به کرونا، مسئولیت درمانگاه بیمارستان «فیاض‌بخش» تهران را برعهده داشت. پیش از آن چندین سال در بخش ICU پرستار بود.
 
به گفته فرشته سلمانیان، همسر این شهید مدافع سلامت، شهروز کریمیان ششم اسفند به بیماری کرونا مبتلا شد. او ابتدا در خانه قرنطینه بود و سپس به بیمارستان منتقل شد؛ ابتدا در بخش و با وخیم‌تر شدن حال جسمانی در ICU بستری شد. دوران بیماری بسیار دشواری داشت، اما تا لحظات پایانی هوشیار و بیدار بود. این شهید مدافع سلامت ۲۲ اسفند ۹۹ آسمانی شد. فرشته سلمانیان، همسر این شهید مدافع سلامت، نیز پرستار است و در جریان مبارزه با کرونا و مراقبت از همسر شهیدش به این بیماری مبتلا شد، اما پس از بهبودی مجدداً به جرگه مراقبت از بیماران در بیمارستان شهید فیاض‌بخش تهران بازگشت. خبرگزاری ایکنا، به مناسبت روز پرستار به گفت‌وگو با این پرستار و همسر شهید مدافع سلامت پرداخته است.

 

پرستاری از بیماران طی ۱۰ ماه اخیر چه تفاوتی با سال‌های گذشته داشته است؟
 
۲۰ سال سابقه خدمت پرستاری دارم، اما ۱۹ سال از خدمتم تحت‌ا‌لشعاع این یک سال قرار گرفت، چراکه امسال بسیار سخت، سنگین و عجیب بود. اگرچه پیش از کرونا نیز روز‌ها و ماه‌های دشوار دیگری را تجربه کرده بودم، اما هیچ‌یک به سختی روز‌های مبارزه با کرونا نبودند. شاید این سنگینی را بتوان با روز‌های جبهه و جنگ مقایسه کرد، زیرا به جنگ ویروسی می‌رویم که ناشناخته است و قابل دیدن نیست.

همسرم نیز پرستار بود و ایشان تا قبل از کرونا مسئول درمانگاه بیمارستان شهید فیاض‌بخش بودند و من نیز پرستار ICU بودم و در واقع در بخش کرونا خدمت می‌کردم. در زمان خدمت در بخش ICU چهار تخت داشتیم که حتی برای پنج دقیقه خالی نمی‌شد و همواره بیمار بستری می‌شد، در حالی که در آن زمان مانند امروز هنوز بیماری شیوع فراوانی نداشت. به غیر از همسرم یکی دیگر از همکاران پرستارم را در بیمارستان به دلیل ابتلا به کرونا از دست دادم. ایشان خانم مولود سادات جعفری بودند که دو روز قبل از همسرم در همان ICU به شهادت رسید.

 

چه انگیزه‌ای موجب شد که پس از شهادت همسرتان به شغلتان ادامه دهید؟

در تمام مدتی که همسرم در ICU بستری بود، خودم از ایشان پرستاری و مراقبت می‌کردم. من نیز پس از شهادت همسرم به کرونا مبتلا شدم، اما میزان شدت بیماری در من کمتر بود و بهبود یافتم. متأسفانه ایشان ۲۲ اسفند شهید شدند. پس از بهبودی و با وجود شهادت همسرم به محل کارم بازگشتم. شغل پرستاری را دوست دارم و هرگاه که کار می‌کنم علی‌رغم تمام سختی‌ها، آرامش می‌گیرم. همین انگیزه موجب شده است تا بتوانم کارم را ادامه دهم.
 

برای همکارانتان که در وضعیت شما قرار گرفته‌اند چه توصیه‌ای دارید؟

در وضعیت بسیار دشواری به سر می‌برم و امیدوارم هیچ‌ یک از همکاران من چنین وضعیتی نداشته باشند. همکارانم همگی اسوه صبر هستند و من نزد آن‌ها آموزش می‌بینم. کادر درمان مطمئن باشند که خداوند زحمات و صبر آن‌ها را بی‌اجر نمی‌گذارد.

انتقاداتی در مورد روند کند پرونده شهدای مدافع سلامت وجود دارد. پرونده همسر شهید شما چه وضعیتی دارد؟

همسرم در ۲۲ اسفند به شهادت رسید، اما پرونده شهادت ایشان هنوز تکمیل نشده و در واقع هنوز  به عنوان شهید شناسایی نشده است. چندین دوره پرونده ایشان را پیگیری کرده‌ایم، اما هنوز اتفاق خاصی رخ نداده است.

این روزها نگرانی‌های پرستاران از چه جنسی است؟

بزرگترین ترس ما در حال حاضر ابتلای خانواده‌های خود و همکارانمان به کروناست؛ اینکه مبادا ناخواسته این ویروس را به خانه‌ها برده و به اعضای خانواده انتقال دهیم. این اتفاق برای چند نفر از همکارانم رخ داده است؛ آن‌ها در محیط کار مبتلا شدند و بیماری را به فرزندان، همسر یا والدینشان منتقل کردند. سختی بسیاری کشیدند تا حال آن‌ها بهبود یابد. البته متأسفانه والدین برخی از همکاران که مسن بودند یا بیماری زمینه‌ای داشتند به دلیل ابتلا به این بیماری فوت کردند.

اینکه عاملی باشیم که ویروس را از بیمارستان به جامعه یا خانه ببریم برای ما بسیار ناراحت‌کننده و نوعی عذاب وجدان است. هر روز که به خانه می‌رویم، کاملاً نکات پیشگیری را رعایت می‌کنیم، اما این ترس را داریم که مبادا به کسی ویروس را منتقل کنیم و باعث بیماری او شویم. این ترس و افکار برای هر پرستاری بسیار سنگین است.

 

روز پرستار به نام حضرت زینب(س) مزین است؛ در حرفه خود چگونه از ایشان الگوبرداری می‌کنید؟

ما خاک پای حضرت زینب(س) هم محسوب نمی‌شویم؛ ایشان اسوه صبر بودند، ما هم سعی می‌کنیم پا در راه ایشان بگذاریم و صبر داشته باشیم و آن را به کار و زندگیمان منتقل کنیم. یک پرستار از زمانی که تحصیل در این رشته را آغاز می‌کند، تعهد و صبر را آموزش می‌بیند؛ در واقع بزرگترین مشخصه یک پرستار، تعهد شغلی و صبر اوست.

پرستاران فرزند کوچک، پدر، مادر و همسر دارند و آن‌ها به ایشان احتیاج دارند، اما بسیاری اوقات نمی‌توان بر سر شیفت کاری حاضر نشد یا مرخصی گرفت و باید کار را با تمام قدرت و انرژی انجام داد. فقط تعهد و وجدان کاری است که موجب می‌شود یک پرستار در چنین شرایطی کار خود را ادامه دهد که همه پرستاران این مشخصه را دارند. اعضای کادر درمان و مجموعه پرستاری افراد برگزیده جامعه هستند، هر کسی نمی‌تواند شغل پرستاری را تحمل کند. افراد مختلفی داشتیم که در این رشته تحصیل کردند، اما نتوانستند به کار خود ادامه دهند و استعفا دادند، چون آنها افراد برگزیده‌ای نبودند و پرستاری اولویتشان نبود این حرفه را رها کردند.

 

در حال حاضر پرستاران با چه مشکلات صنفی مواجه هستند؟

حقوق کارانه‌ای که در ایران به یک پرستار تعلق می‌گیرد در قیاس با آنچه در کشور‌ها‌ی آمریکایی و اروپایی وجود دارد بسیار کمتر است. ضمن اینکه خدمت ارائه شده از سوی آن‌ها بسیار کلاسه و مشخص است. یک پرستار در این کشور‌ها مانند ما پرستاری تخصصی در همه بخش‌ها را نمی‌آموزد و در همه بخش‌ها خدمت نمی‌کند. مثلاً کسی که پرستار ICU یا CCU است فقط در این دو بخش خدمت می‌کند و هیچ‌گاه به بخش دیگر مانند اورژانس یا اتاق عمل منتقل نمی‌شود.

مشکلات حقوق و مزایای پرستاران مشخص است و نیاز به بازگو کردن مجدد آن نیست اما صنف پرستاری یک گوش شنوا می‌خواهد تا مشکلات آن‌ها را بشنود و کمی از این مشکلات بکاهد. نبود این گوش شنوا یک درد بزرگ است؛ حتی بسیاری از اوقات پرستاران نمی‌توانند حرف خود را بزنند. از سوی دیگر دیدگاه جامعه به پرستاری و برخی از مشاغل مانند معلمی بسته است و هنوز مشکلات و معضلات آن را نمی‌شناسند. تا زمانی که این‌گونه باشد این مشکلات باقی می‌ماند.

علاوه بر مشکلات صنفی با کمبود پرستار در بیمارستان‌ها مواجه هستیم. این کمبود موجب خستگی روحی و جسمی پرستاران شده است. یک پرستار نمی‌تواند یک روز را حداقل با خیال راحت در کنار خانواده باشد. مشکلات کاری در بخش‌ها بسیار زیاد است؛ تداخل کاری و شغلی به پرستاران فشار می‌آورد. معمولاً پرستاران کار‌هایی انجام می‌دهند که وظیفه آن‌ها نیست، مثلاً مسئولیت آنان با پزشکان عمومی تداخل دارد و وظایف آن‌ها را نیز انجام می‌دهند. اگرچه تعداد پزشک نیز نسبت به بیمار کم است، اما فشار کاری بیشتر بر پرستاران است. یک بیمار شاید پزشک را در طول ۲۴ ساعت بستری فقط یک بار ببیند، اما پرستار دائماً در کنار اوست.

توقع بیمار و سیستم از پرستار بسیار بالا رفته است و این موجب فرسودگی جسمی و روحی آن‌ها می‌شود. علی‌رغم این فشار‌ها تعهد همکاران پرستار بسیار زیاد است؛ اما ما هم انسان هستیم و خسته می‌شویم. با این حال سعی می‌کنیم کار خود را انجام دهیم.

 کمبود پرستار در شرایط کرونا سبب چه مشکلاتی شده است؟
 
فشار کاری در وضعیت کرونایی بسیار سنگین‌تر شده است، تعداد بیماران افزایش یافته، اما همان نیرو‌های قبلی و پرستارانی خدمت ارائه می‌دهند که قبل از کرونا در بیمارستان‌ها به مراقبت از بیماران می‌پرداختند. در این وضعیت بسیاری از پرستاران خود به بیماری مبتلا شده و به مرخصی استعلاجی می‌روند. کسی نیست که در شرایط مرخصی جای آن‌ها را پر کند. در نتیجه همان تعداد نیرویی که از قبل وجود داشت باید با شیفت‌های اضافه، کار همکار خود را نیز انجام دهند.

از سوی دیگر کرونا یک بیماری ناشناخته بوده و عوارض آن هنوز شناسایی نشده است. به همین دلیل پروتکل‌های مختلف درمانی برای آن پیشنهاد می‌دهند؛ اجرای پروتکل‌های جدید نیاز به نیروی بیشتری دارد. بیماران مبتلا به کرونا نیاز به مراقبت بیشتری نسبت به سایر بیماران دارند و هر لحظه ممکن است یک اتفاق غیرقابل پیش‌بینی برای آن‌ها رخ دهد. از آنجا که این بیماری ناشناخته است نیاز به نیروی بیشتری برای کنترل کردن دارد.
 
اتفاقات تلخی در بیمارستان‌ها رخ می‌دهد. برای اینکه بتوانید از تأثیر این اتفاقات در زندگی خود جلوگیری کنید چه کاری می‌‌کنید؟


مدیریت کردن زندگی برای یک کادر درمانی اعم از پزشک، پرستار و بهیار در بیمارستان و خانه دشوار است. مشاغل سخت‌تر از پرستاری مانند پلیس، آتش‌نشانی و .. نیز وجود دارند اما برطرف کردن نیاز یک انسان به ویژه در شغل پرستاری و آرام کردن درد یک او و کمک به سلامتی، به انسان انرژی مضاعف می‌دهد. انسان از نظر جسمی و روحی خسته می‌شود، اما از بیمار نیرو گرفته و این نیرو موجب می‌شود که هم کار را ادامه دهد و هم این انرژی را در زندگی به کار ببریم.

 

علاوه بر بیماران، همراهان بیمار نیز استرس زیادی دارند. پرستاران چگونه استرس بیمار و همراه را کنترل می‌کنند؟

اخلاق پرستاری بر این اصل استوار است که بیمار و همراه او به پرستار و کادر درمان اعتماد داشته باشند. اگر چنین اعتمادی وجود نداشته باشد کار درمان نیز به خوبی پیش نمی‌رود. باید این اطمینان را به دست آوریم. مادری که فرزندش بیمار است استرس شدیدی دارد. باید بتوانیم این استرس را کاهش دهیم، آن را مدیریت کنیم و مراحل درمان را تا جایی که این مادر متوجه می‌شود توضیح دهیم. وقتی خالصانه و صادقانه با کسی صحبت کنیم مطمئناً طرف مقابل نیز به ما اعتماد خواهد کرد و می‌توان کار خود را انجام داد.

 تلخ‌ترین و شیرین‌ترین خاطره شغلی شما طی دوران کرونا مربوط به چه اتفاقاتی بوده است؟

بدترین خاطره من در شغل پرستاری، قطعاً از دست دادن همسرم در مبارزه با کرونا بود. روزی که ایشان شهید شدند بدترین روز عمرم بود. البته امسال خاطره خوبی هم دارم. سه نفر از متخصصان خوب ما در بیمارستان شهید فیاض‌بخش در جریان این مبارزه درگیر کرونا شدند. آن‌ها از بهترین و با اخلاق‌ترین پزشکان ما هستند. پس از اینکه فهمیدم بهبود پیدا کردند و یک هفته یا ۱۰ روز دیگر بر سر کار حاضر می‌شوند بسیار خوشحال شدم، چراکه آن‌ها افراد بسیار دلسوزی برای بیماران هستند.
 

 امسال شب یلدا در ایام شیوع کرونا می‌گذرد. چه توصیه‌ای برای مردم دارید؟
 
سال گذشته شب یلدا، دخترم و همسرم در خانه تنها و من شیفت بودم، اما امسال من و دخترم تنها کنار هم هستیم و همسرم در جمع ما نیست. برای مقابله با کرونا فقط خود ما هستیم که می‌توانیم به خودمان کمک کنیم. توصیه‌های زیادی شده است و همه مردم آنها را می‌دانند اما باید بخواهند که مبتلا نشوند. اگر برای آن‌ها خانواده، پدر و مادر، همسر یا فرزند ارزش دارد، نباید دور هم جمع شوند. با استفاده از فضای مجازی نیز می‌توان با اقوام دوستان ارتباط برقرار کرد. بسیاری از همکاران ما گاهی دو تا سه ماه خانواده‌های خود را نمی‌بینند و در این مدت صرفاً به صورت مجازی با خانواده در تماس هستند.