درباره سرفه خلط‌دار چه می دانید؟

به گزارش جام جم آنلاین از ایسنا، یک سرفه مولد می تواند در واکنش به یک آلرژن (عامل آلرژی‌زا) یا محرک در هوا مانند دود، گرد و غبار، یا گرده گیاهان رخ دهد.

این شرایط می تواند به واسطه یک عفونت در ریه ها یا مسیرهای هوایی در نتیجه یک بیماری زمینه ای ریه نیز شکل بگیرد.

سرفه مولد چیست؟

سرفه می تواند مولد یا غیر مولد باشد. سرفه مولد موجب تولید خلط یا مخاط می شود در شرایطی که سرفه غیر مولد موجب بالا آمدن هیچ خلط یا مخاطی نمی شود.

در بیشتر موارد، سرفه یک واکنش خودکار است که به پاکسازی مسیرهای هوایی از مخاط یا محرک ها کمک می کند.

بیشتر سرفه ها طی سه هفته بهبود می یابند و نیازمند مراقبت پزشکی نیستند. با این وجود، برخی شرایط نیازمند درمان و مدیریت پزشکی هستند.

در ادامه با برخی شرایط که می توانند موجب سرفه مولد شوند بیشتر آشنا می شویم.

عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی

عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی اغلب در نتیجه سرماخوردگی یا آنفلوآنزا شکل می گیرند. هر دو بیماری به واسطه ویروس ها شکل می گیرند.

سرماخوردگی و آنفلوآنزا دارای برخی علائم مشابه هستند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- سرفه مولد یا غیرمولد

- ناراحتی سینه

- گلودرد

- آبریزش یا گرفتگی بینی

- عطسه

- دردهای عضلانی

- ضعف

- خستگی

آنفلوآنزا ممکن است موجب برخی علائم اضافه از جمله موارد زیر شود:

- سردرد

- تب

- لرز

تشخیص

پزشک می تواند سرماخوردگی را با بررسی علائم فرد تشخیص دهد.

وی ممکن است برای تشخیص آنفلوآنزا با کمک ابزاری شبیه گوش پاک کن از بینی بیمار نمونه بگیرد.

درمان

علائم سرماخوردگی به طور معمول طی هفت تا ۱۴ روز برطرف می شوند. در ضمن، داروهای بدون نسخه زیر می توانند به کاهش علائم کمک کنند:

- داروهای مسکن مانند استامینوفن و ایبوپروفن

- داروهای ضد احتقان

- داروهای سرکوب کننده سرفه

پزشک ممکن است برای آنفلوآنزا درمان ضد ویروس را تجویز کند. درمان ضد ویروس در صورتی که طی ۴۸ ساعت نخست بروز علائم بیماری آغاز شود، موثرتر خواهد بود.

عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی

عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی مواردی هستند که بر ریه ها یا مسیرهای هوایی تاثیر می گذارند. دو نوع اصلی شامل برونشیت و سینه پهلو می شوند.

برونشیت اصطلاح پزشکی برای التهاب نایژه ها است. نایژه ها مسیرهای هوایی هستند که امکان جریان هوا به درون ریه ها را فراهم می کنند. التهاب برونشی می تواند در نتیجه یک عفونت ویروسی یا تحریک ناشی از آلرژن ها یا آلاینده ها رخ دهد.

علائم برونشیت شامل موارد زیر می شوند:

- سرفه ای که موجب تولید مخاط شفاف، سفید یا زرد می شود

- خس خس سینه

- دشواری در تنفس

- گلودرد

- آبریزش بینی

- تب

سینه پهلو اصطلاح پزشکی برای عفونت و التهاب یک یا هر دو ریه است. سینه پهلو می تواند در نتیجه عفونت با هر یک از عوامل بیماری‌زای زیر رخ دهد:

- باکتری ها

- ویروس ها

- قارچ ها

- انگل ها

از علائم سینه پهلو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- سرفه غیر مولد یا سرفه مولد که موجب بالا آوردن خون می شود

- مخاط کم رنگ

- سینه درد

- تنگی نفس

- سردرد

- دردهای عضلانی و مفصلی

- تب با لرز

- خستگی

در زمان تشخیص سینه پهلو یا برونشیت، پزشک درباره علائم بیمار پرسش می کند و با استفاده از استتوسکوپ (گوشی پزشکی) سینه وی را معاینه می کند.

همچنین، پزشک ممکن است یک یا تعداد بیشتری از آزمایش های تشخیصی زیر را تجویز کند:

- پالس اکسی‌متری، برای ارزیابی سطوح اکسیژن خون

- آزمایش های خون، برای بررسی نشانه های عفونت

- آزمایش خلط، برای کمک به تشخیص پاتوژن مسئول عفونت

- تصویربرداری پرتو اکس از سینه برای بررسی نشانه های التهاب در ریه ها

درمان

اگر فردی به برونشیت مبتلا باشد، پزشک ممکن است برای کمک به سرکوب سرفه کدئین تجویز کند. همچنین، وی ممکن است داروهای بتا-آگونیست را برای پیشگیری از خس خس سینه و استروئیدها را برای کاهش التهاب تجویز کند.

درمان برای سینه پهلو به نوع عامل بیماری‌زا که فرد به آن مبتلا شده است و همچنین شدت آن بستگی دارد. به عنوان مثال، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک ها را برای درمان سینه پهلوی باکتریایی و داروهای ضد ویروس را برای درمان سینه پهلوی ویروسی تجویز کند.

بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)

بیماری مزمن انسدادی ریه به گروهی از شرایط که بر ریه ها تاثیر می گذارند، ارجاع می شود. این یک بیماری مزمن است و موجب دشواری های تنفسی بلند مدت می شود.

دلیل اصلی بیماری مزمن انسدادی ریه دود است. از دیگر عواملی که ممکن است به این بیماری منجر شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- قرار گرفتن در معرض آلاینده های هوا

- عفونت های تنفسی پیشین

- عوامل ژنتیکی

از علائم بیماری مزمن انسدادی ریه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- سرفه مداوم که مخاط زیادی تولید می کند

- تنگی نفس پس از فعالیت های بدنی

- خس خس یا سوت کشیدن سینه هنگام تنفس

- احساس تنگی در قفسه سینه

تشخیص

در زمان تشخیص بیماری مزمن انسدادی ریه، پزشک درباره علائمی که بیمار دارد پرسش می کند و سابقه پزشکی کامل وی را دریافت می کند. همچنین، وی یک آزمایش عملکرد ریوی را برای اندازه گیری موارد زیر انجام خواهد داد:

- سرعت تنفس فرد

- میزان هوایی که فرد می تواند به داخل و بیرون دهد

- کارایی ریه ها در ارسال اکسیژن به خون

پزشک ممکن است آزمایش های تشخیصی زیر را نیز تجویز کند:

- تصویربرداری پرتو اکس از سینه که به پزشک در شناسایی مکان و شدت آسیب ریه کمک می کند.

- تصویربرداری سی‌تی‌ اسکن که این آزمایش نیز به پزشک در بررسی آسیب ریوی کمک می کند.

- آزمایش گاز خون سرخرگی که سطوح اکسیژن خون را اندازه گیری می کند و به پزشک اجازه ارزیابی شدت آسیب بیماری مزمن انسدادی ریه را می دهد.

درمان

در حال حاضر، درمان ریشه کن کننده برای بیماری مزمن انسدادی ریه وجود ندارد. با این وجود، پزشک ممکن است یک یا تعداد بیشتری از روش های درمان زیر را برای کمک به مدیریت شرایط بیماری تجویز کند:

گشادکننده های برونش: اینها داروهایی هستند که با افزایش آرامش عضلات اطراف مسیرهای هوایی به تنفس کمک می کنند.

استروئیدهای استنشاقی: اینها داروهایی هستند که از طریق کاهش التهاب در مسیرهای هوایی به تنفس بهتر کمک می کنند.

توانبخشی ریوی: این یک برنامه درمانی است که کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیماری های مزمن تنفسی را هدف قرار می دهد.

اکسیژن درمانی: در این روش درمان اکسیژن از طریق ماسک یا ورودی های بینی به بدن منتقل می شود. این می تواند شدت علائم بیماری مزمن انسدادی ریه را کاهش داده و به محافظت از اندام ها در برابر آسیب کمک کند.

عمل جراحی: در موارد شدید، پزشک ممکن است عمل جراحی را برای خارج کردن تمام یا بخشی از ریه آسیب دیده توصیه کند. خارج کردن کامل ریه نیازمند جایگزینی آن با یک ریه سالم از طرف یک اهدا کننده است.

برونشکتازی

برونشکتازی یک بیماری مزمن ریوی است که در آن مسیرهای هوایی به طور غیر طبیعی گشاد شده و با مخاط بیش از حد پر می شوند. این می تواند ریه ها را نسبت به عفونت آسیب پذیر کند.

عوامل زیر ممکن است موجب برونشکتازی شوند:

- عفونت های باکتریایی، ویروسی یا قارچی

- انسداد مسیرهای هوایی مانند یک تومور یا جسم خارجی

- شرایط ریوی ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک

علائم برونشکتازی شامل موارد زیر می شوند:

- سرفه پایدار و بلند مدت که به طور معمول مخاط تولید می کند

- مخاط خون آلود

- تنگی نفس

- خس خس سینه

- سینه درد

- دشواری در بلع

- خستگی

- کاهش وزن

تشخیص

پزشک به طور معمول تصویربرداری پرتو اکس یا سی‌تی اسکن را برای تشخیص برونشکتازی تجویز می کند.

درمان

درمان برونشکتازی به دلیل زمینه ای آن بستگی دارد. برخی گزینه های درمان شامل موارد زیر می شوند:

- ضد قارچ ها برای کمک به بهبود عفونت قارچی زمینه ای

- آنتی بیوتیک ها برای کمک به بهبود عفونت باکتریایی زمینه ای

- گشادکننده های برونش برای کمک به تنفس

- کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب مسیرهای هوایی و بهبود جریان هوا به درون ریه ها

بیماری بازگشت اسید معده به مری (GERD)

بیماری بازگشت اسید معده به مری شرایطی است که در آن اسید و دیگر محتوای معده به طور مکرر از آن نشت کرده و در مری بالا می آید. مری لوله ای است که دهان را به معده متصل می کند.

علائم اولیه بیماری بازگشت اسید معده به مری شامل سوزش سردل و بازگشت اسید می شوند. از دیگر علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- بوی بد دهان

- دشواری در بلع

- درد هنگام بلع

- درد در سینه یا قسمت بالای شکم

- مشکلات تنفسی

- حالت تهوع

- استفراغ

- پوسیدگی دندان

تشخیص

پزشک ممکن است با توجه به علائم بیمار قادر به تشخیص بیماری بازگشت اسید معده به مری باشد. اگر علائم به رغم مصرف دارو و ایجاد تغییرات سبک زندگی بهبود نیابند، پزشک ممکن است بیمار را به یک متخصص ارجاع دهد.

متخصص ممکن است یک یا تعداد بیشتری از آزمایش های تشخیصی زیر را انجام دهد:

آندوسکوپی یا بافت‌برداری (بیوپسی) از دستگاه گوارش فوقانی: جراح از دستگاهی به نام آندوسکوپ برای بررسی شرایط مری و معده استفاده می کند. ابزارهای ریزی که درون آندوسکوپ قرار دارند جراح را قادر به برداشتن نمونه از بافت می کنند.

تصویربرداری از دستگاه گوارش فوقانی: در این روش پس از نوشیدن ترکیبی حاوی باریم، تصویربرداری پرتو اکس از فرد انجام می شود. همان گونه که باریم از دستگاه گوارش عبور می کند مشکلات بالقوه که می توانند دلیل بیماری بازگشت اسید معده به مری باشند را مشخص می کند.

بررسی pH و آمپدانس مری: در این آزمایش مقدار اسید موجود در مری هنگام غذا خوردن و خوابیدن اندازه گیری می شود.

مانومتری مری: این آزمایش می تواند به تشخیص ضعف عضله اسفنکتر در مری کمک کند. این عضله به طور معمول پس از عمل بلع برای پیشگیری از بازگشت محتوای معده به مری بسته می شود.

درمان

فرد ممکن است با تغییرات سبک زندگی زیر قادر به مدیریت بیماری بازگشت اسید معده به مری باشد:

- ترک سیگار

- پرهیز از الکل

- پرهیز از وعده های غذایی بزرگ

- پرهیز از غذا خوردن دو تا سه ساعت پیش از خواب

- پرهیز از غذاهایی که ممکن است محرک بیماری بازگشت اسید معده به مری باشند مانند غذاهای چرب یا تند

- کاهش وزن (اگر فرد اضافه وزن دارد یا چاق است)

داروهای بدون نسخه و تجویزی ممکن است در کنترل بیماری بازگشت اسید معده به مری یا کاهش علائم آن موثر باشند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

ضد اسیدها: اینها داروهایی هستند که می توانند به تسکین سوزش سردل و دیگر علائم بیماری بازگشت اسید معده به مری کمک کنند.

مسدودکننده های H۲: این داروها تولید اسید را کاهش می دهند.

مهارکننده های پمپ پروتن: این داروها مقدار اسیدی که معده تولید می کند را کاهش می دهند. همچنین، آنها به بهبود آسیب وارده به دیواره داخلی مری کمک می کنند.

پروکینتیک ها: این داروها تخلیه معده را تسریع می کنند.

اگر فردی به رغم امتحان کردن روش های درمانی بالا همچنان با بیماری بازگشت اسید معده به مری شدید و پایدار مواجه باشد، پزشک ممکن است عمل جراحی را برای تنگ کردن عضله اسفنکتر مری توصیه کند.

بیماری سل

بیماری سل یک بیماری عفونی است که در درجه نخست ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد. با این وجود، سل می تواند بر سیستم عصبی، غدد و استخوان ها نیز تاثیرگذار باشد.

بیماری سل به واسطه باکتری به نام مایکوباکتریوم توبرکلوزیس شکل می گیرد. افراد می توانند با استنشاق قطرات آلوده ناشی از سرفه یا عطسه های فرد حامل این باکتری به آن مبتلا شوند.

علائم سل ممکن است با توجه به این که چه بخشی از بدن تحت تاثیر قرار گرفته است، متفاوت باشند. از علائم کلی این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- تعریق شبانه

- بی اشتهایی

- کاهش وزن

- خستگی شدید

زمانی که بیماری سل ریه ها را درگیر می کند ممکن است موجب علائم اضافه زیر شود:

- سرفه پایدار که برای بیش از سه هفته ادامه داشته و به طور معمول مخاط تولید می کند

- مخاط خون آلود

- تنگی نفس که به مرور زمان تشدید می شود

تشخیص

به منظور تشخیص بیماری سل ریوی، پزشک ممکن است تصویربرداری پرتو اکس برای بررسی تغییرات در ریه ها و آزمایش خلط سینه برای بررسی وجود باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در مخاط را تجویز کند.

درمان

درمان پزشکی به این که سل نهفته یا فعال است، بستگی دارد. سل نهفته به معنای آن است که فرد حامل باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است اما هیچ علائمی نشان نمی دهد. سل فعال به معنای ظهور علائم است.

پزشک به طور معمول آنتی بیوتیک ایزونیازید را برای سل نهفته تجویز می کند. افراد باید این دارو را برای شش یا نه ماه مصرف کنند.

برای افراد مبتلا به سل فعال ریوی، پزشک به طور معمول یک دوره شش ماهه مصرف آنتی بیوتیک ها ایزونیازید و ریفامپیسین را تجویز خواهد کرد. همچنین، وی آنتی بیوتیک ها پیرازینامید و اتامبوتول را برای دو ماه نخست از دوره شش ماهه درمان تجویز خواهد کرد.

افرادی که دوره درمان آنتی بیوتیکی خود را تکمیل می کنند باید بهبودی کامل را تجربه کنند.

درمان های خانگی

برخی شرایط که موجب سرفه همراه با مخاط می شوند نیازمند درمان پزشکی و مدیریت تخصصی هستند.

با این وجود، فرد می تواند برخی درمان های خانگی را در برنامه درمان خود جای دهد. روش های درمان زیر می توانند به تسکین سرفه ای که مخاط تولید می کند، کمک کنند:

- ترک سیگار و پرهیز از دود دست دوم سیگار

- پرهیز از آلرژن ها یا محرک های شناخته شده مانند:

* بخارات شیمیایی

* آلودگی هوا

* گرد و غبار

* گرده گیاهان

* پوست و موی حیوانات

- انجام ورزش منظم و آرام برای کمک به پاکسازی مخاط از مسیرهای هوایی

فرد مبتلا به یک بیماری مزمن ریوی باید واکسیناسیون منظم علیه آنفلوآنزا و سینه پهلو را مد نظر قرار دهد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر سرفه طی سه هفته بهبود نیافته یا با علائم نگران کننده دیگر همراهی می شود باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک روی تشخیص دلیل این شرایط متمرکز شده و گزینه درمان مناسب را ارائه خواهد کرد.

افرادی که با مشکلات تنفسی مواجه هستند یا علائمی دارند که به طور ناگهانی تشدید شده اند باید بلافاصله در پی دریافت کمک پزشکی باشند.