یک تربیت مهم و پیشگیرانه

تو دختر/ پسر دوست داشتنی منی!
هویت جنسی و ایفای نقش در راستای این هویت اصلی، از جمله ارکان‌های شناخت و تشخیص جنسیت در کودک است، والدینی که در کلام، رفتار و حتی اندیشه خود، جنسیتی مخالف با فرزند خود را مطالبه می‌کنند، ناخودآگاه بر شناخت جنسیتی و رفتارهای جنسی کودک تاثیر می‌گذارند، مثلا والدینی که سرسختانه مشتاق داشتن فرزند دختری هستند و از هیچ تدبیر پزشکی و تغذیه‌ای برای وجوب این امر کوتاهی نکرده‌اند، اما به دلیل پسردار شدن و صرفا به دلیل ارضای نیاز روحی شان ترجیح می‌دهند موهای فرزند پسر خود را کوتاه نکنند یا او را همچون یک دختر، ناز و نوازش می‌کنند یا مادری که به شدت از محدودیت‌های جنسیت خود به ستوه آمده و چون معترض است ناخودآگاه از همان عنفوان کودکی به فرزند دختر خود مستقیم یا غیرمستقیم آموزش می‌دهد که چگونه مانند یک مرد رفتار کند و از حقوق گاه غیرمتعارف دفاع کند یا این‌که هرگز به‌دنبال عشوه‌گری و طنازی نباشد و... بی‌گمان این مسیر اشتباه و مخالف با جنسیت، فرزندان ما را به ناکجاآباد و گمراهی پیش می‌برد، نوجوانان یا جوانان ترنس، ماحصل چنین تربیت غلطی هستند که باعث شکل‌گیری هویت جنسی کاملا مخالف با کالبد فیزیولوژیکی آنان شده است. پذیرش بی چون و چرای جنسیت فرزند، بدون توجه به آمال و آرزوهای شخصی و آموزش نقش‌های جنسی وابسته به جنسیت، اولین وظیفه و مسؤولیت مهم والدین در قبال تربیت جنسی فرزندانشان است. کودک پسر یا دختر خود را آن‌گونه که هست، پذیرا بوده و دوستش داشته باشید و اجازه دهید همچون یک دختر/پسر لباس بپوشد، حرف بزند، خواسته‌هایش را مطالبه کند و... .
بدنت را بشناس!
کسب اطلاعات و آگاهی درباره بدن، شناخت محدوده‌ها و خط قرمزهای جنسی بدن و همچنین چگونگی مراقبت از آنها، دومین گام در تربیت درست جنسی است. پیش از شروع مرحله رشد روانی – جنسی والدین باید آموزش‌های لازم در این زمینه را به کودک خود ارائه دهند. کودک در سه‌تا‌پنج سالگی، باید اندام‌های بیرونی خود را بشناسد و قادر به تشخیص و شناسایی اندام‌های خصوصی بدن خود باشد و هیچ کس حق ندارد به ارگان‌های جنسی (بخش‌های خصوصی بدن) او نگاه کند یا دست بزند و او نیز حق نگاه، تماس و لمس اندام‌های خصوصی دیگران را ندارد؛ البته درک معنای خصوصی بودن و تفاوت راز پیش‌زمینه اصلی این آموزش است.
به این منظور بهتر است به کودک خود یاد دهید و تاکید کنید هر مساله خصوصی الزاما به معنای راز نیست و هر راز هم خصوصی نیست، برای درک بهتر کودک می‌توانید از اصطلاح «راز خوب» و «راز بد» استفاده کنید مثلا به کودک بگویید این که فردا قرار است برای خوشحال کردن پدرت شام دلخواهش را درست کنیم و او این را نمی‌داند به معنای «راز خوب» است اما این که کسی به بدن تو دست بزند یا تو را اذیت کند آنگاه از تو بخواهد این راز را مخفی نگه داری و به کسی نگویی به معنای «راز بد» است. باید به کودک خود یاد دهید هر گونه لمس، بوسیدن، در آغوش کشیدن که حس نامطلوبی را در او به وجود می‌آورد یا باعث ناراحتی و دلهره‌اش می‌شود، سریعا گزارش داده یا مانع دریافت دوباره آن شود . همچنین بهتر است «نه‌گفتن» قاطعانه را به کودک آموزش دهید و به او بیاموزید در برابر درخواست‌های بازی مآبانه‌ای که از جانب برخی بزرگ‌ترها یا دوستان همسن و سال مطرح می‌شو‌د و اغلب لازم به لمس بدن هستند مثل دکتربازی، بدون ترس و نگرانی بلکه با شهامت «نه» بگوید.
آماده‌ام جواب سوالاتت را بدهم!
پاسخگو بودن به سوالات جنسی کودک و از همه مهم‌تر آهسته و پیوسته پیش رفتن در مسیر شناخت و آگاهی از مسائل جنسی، سومین و مهم‌ترین مرحله در تربیت جنسی کودکان و نوجوانان است؛ کودک در هر سنی نیازمند کسب اطلاعات در خصوص مسائل جنسی است و در این راستا والدین و مربیان آموزشی باید همگام کودک شده و گام به گام با او بزرگ شوند. پرسش سوالات جنسی بهترین زمانی است که می‌توانید از آن برای تربیت جنسی فرزندتان بهره ببرید. یادتان باشد اطلاعاتی که در اختیار کودک چهار ساله قرار داده می‌شود بسیار متفاوت‌تر از دانشی است که نوجوان 13 ساله نیاز دارد. برای دریافت ذهنیت جنسی و میزان اطلاعات کودک بهتر است سوال کودک را با سوال پاسخ دهید، مثلا وقتی فرزندتان از شما سوال می‌کند «من از کجا آمده‌ام؟» از او بپرسید: «به‌نظر خودت از کجا آمدی؟» پاسخ کودک به این سوال به والدین کمک می‌کند میزان اطلاعات کودک در این زمینه را سنجش کرده و در بیان پاسخ به سوال کودک، دچار افراط و تفریط در ارائه اطلاعات نشوند. یادتان باشد هرگز اطلاعات یا باورهای اشتباه کودک را خوش‌اقبالی خود ندانید و درصورت لزوم حتما آنها را اصلاح کنید.
از سوی دیگر، امتناع از آگاهی دادن و یا طفره رفتن از جوابگو بودن به سوالات جنسی کودک یا مسائل بلوغ نوجوان، باعث تشدید کنجکاوی‌های کودک یا نوجوان تازه بالغ شده می‌شود، به همین منظور برای کاهش این تلاطمات و آرام گرفتن ذهن مشوش، به سوالات کودک آن‌گونه که شایسته است، پاسخ‌های درست بدهید. والدین یا اطرافیان آگاه و فهیم، نقش مهمی در این زمینه دارند و از مهم‌ترین منابع قابل اعتمادی هستند که می‌توانند اطلاعات لازم، کافی و متناسب با سن کودک را به او انتقال دهند و او را به خوبی راهنمایی کنند. به خاطر داشته باشید حس اعتماد و امنیت، از جمله مولفه‌های ضروری و مهمی است که با توجه به آن کودک می‌تواند سوالات جنسی خود را پرسش کند یا مسائل خود در این خصوص را بیان نماید. البته بر والدین واجب است در فرصتی مناسب، با کودک یا نوجوان خود صحبت کرده و به آنها بگویند از آنجا که روزی به مانند آنان، نوجوان و کنجکاو بوده‌اند و احساسات و هیجانات این دوران را به‌خوبی تجربه کرده‌اند، می‌توانند موقعیت فعلی فرزندشان را کاملا درک کنند. بهتر است به فرزندتان اطمینان بدهید که در همه حال و تحت هر شرایطی بدون قضاوت و پیشداوری مشتاق شنیدن حرف‌هایش هستید.

نسرین صفری/روان‌شناس بالینی