واکنش دلار به تصویب CFT

اگر به حوالی چهارراه منوچهری تا خیابان فردوسی تهران سری بزنید مشاهده خواهید کرد بازار سیاه ارز (همان بازاری که خرید و فروش در کوچه پس کوچه‌های این خیابان رخ می‌دهد) بازگشته و هیچ نظارتی بر فعالیت آن نیست. مهم‌ترین دلیل تشکیل این بازار، امتناع صرافی‌ها از خرید و فروش ارز به نرخ اعلامی بانک مرکزی و رسانه‌های رسمی است که این موضوع را با یک کاغذ به اطلاع مشتریان می‌رسانند.

از ابتدای پاییز، بانک مرکزی با اختیاراتی که سران قوا به این دستگاه نظارتی پولی و مالی دادند به بازار ارز ورود کرد و نرخ ارز روند کاهشی را پیش گرفت اما نرخ‌هایی که در بازار اعلام می‌شود و نرخی که مورد معامله قرار می‌گیرد تفاوت زیادی دارد.

ضرب‌المثلی بین کاسبان وجود دارد که نرخ کالا را آن کسی که پول می‌دهد تعیین می‌کند اما در این بازار عکس این موضوع صادق است و صاحبان دلار، تعیین‌کننده نرخ هستند. خبرنگار ما یک روز کاری خود را در فردوسی گذراند تا از شرایط بازار ارز باخبر شود. از صبح تا قبل از ظهر صراف‌ها منتظر تعیین نرخ دلار در بازار بودند اما از حوالی ظهر به بعد کم کم نرخ مشخص شد. شرایط بازار نشان می‌داد که در بازار هیچ خرید و فروشی صورت نمی‌گرفت و خبری از عرضه دلارهای خانگی نبود. شاید اگر یک دهم دلارهای خانگی در بازار ارز تزریق می‌شد قیمت دلار واقعا پایین آمده و بازار تا یک ماه در آرامش به سر می‌برد.

این در حالی است که هفته گذشته گفته می‌شد بیشتر خریداران به منظور جلوگیری از ضرر بیشتر اقدام به فروش ارز می‌کنند اما دیروز حتی یک نفر هم برای فروش دلار نیامده بود.

پول‌های سرگردان همچنان در بازار

موضوع دیگری که عدم عرضه دلارهای خانگی را تایید می‌کند، سقوط شاخص بورس است. سقوط 19هزار واحدی بورس در یک‌هفته‌اخیر برخلاف پیش‌بینی‌هایی بود که برخی کارشناسان نزدیک دولت مطرح می‌کردند که با کاهش نرخ ارز نقدینگی سرگردان به سمت بازار سرمایه می‌رود. واقعیت این است که نقدینگی که صرف خرید ارز شد و به دلارهای خانگی انجامید همچنان در بازار ارز پارک است و از این بازار خارج نشده است. عمده افرادی که دارای دلار خانگی هستند همچنان به نگهداری آن مشغولند و خبری از عرضه و فروش آن نیست.

دلار 10 هزار تومانی فقط روی تابلو

برخی کانال‌های خبری در فضای مجازی از ابتدای هفته جاری خبر کاهش قیمت دلار را منتشر کرده بودند که دلار در آستانه ده هزار تومان و حتی زیر ده هزار تومان رسید اما مشاهدات خبرنگار ما حاکی از این بود که نرخ دلار همچنان بین 13 تا 14 هزار تومان متغیر است.

صرافی‌ها نرخ‌های متفاوتی را پشت تابلوهای خود قرار داده بودند اما در کنار نرخ‌های اعلامی کاغذ «خرید و فروش ارز نداریم، لطفاً سؤال نفرمایید» چسبانده بودند که کسی برای قیمت گرفتن مزاحمشان نشود. بیشتر صرافی‌ها هم از صبح در مغازه خود بودند اما تابلوی بسته است را نصب کرده بودند و کسی را به داخل مغازه راه نمی‌دادند. برخی صرافی‌ها هم که نرخ دلار را ده‌هزار تومان زده بودند، می‌گفتند به این نرخ، فروش ندارند و این نرخ را بانک مرکزی به آنها اعلام کرده است.

خبرنگار ما وارد یکی از صرافی‌های باز و دارای مجوز از بانک مرکزی که روی تابلو قیمت دلار را ده‌هزار تومان درج کرده بود، شد و خود را خریدار ارز معرفی کرد؛ اما مسئول صرافی با صدای بلند گفت فروش دلار و یورو نداریم و کسی برای این موضوع وارد مغازه نشود.

به صرافی دیگری مراجعه کردیم که آن هم نرخ دلار را ده‌هزار تومان درج کرده بود که یکی از فعالان صرافی خطاب به مشتری می‌گفت: «عزیز من بانک مرکزی به ما ده هزار تومان دلار نمی‌دهد که من بخواهم روی این نرخ کار کنم و اگر شما می‌خواهید بفرمایید از داخل خیابان تهیه کنید.»

یک صراف دیگر در گفت‌وگو با خبرنگار ما تصریح کرد: در دوره قبل که کشور تحریم شد ارز مملکت را صرافی‌ها تأمین می‌کردند اما اکنون صرافی‌ها از بازار پولی اخراج شده‌اند و هیچ کدام از صرافی‌ها انگیزه‌ای برای فعالیت ندارند. وی افزود: چند روز است صبح به سر کار می‌آییم اما کاری برای انجام دادن نداریم و در رکود شدید بازار هر روز خبر کاهش قیمت دلار را می‌شنویم در حالی که در واقع چنین نیست.

کدام کاهش؟

وی خطاب به خبرنگار ما گفت: دیروز در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها می‌خواندم اگر فلان لایحه در مجلس تصویب شود دلار ارزان می‌شود و پیش پای شما این لایحه تصویب شد. جالب است که همه خبر کاهش هزار تومانی نرخ دلار را مخابره کرده بودند اما من که در بطن کار هستم از این موضوع بی‌خبرم.

به گفته این صراف، معلوم نیست هدایت بازار ارز توسط کدام دستگاه صورت می‌گیرد اما هرچه هست آینده خوشی پیش روی ما نیست. از هفته گذشته هر روز خبر کاهش هزار تومانی قیمت دلار را می‌شنویم که با این حساب دلار باید به قیمت 4000 تومان می‌رسید اما شما بروید بیرون از مغازه قیمت بگیرید تا مشخص شود قیمت چقدر است.

خبرنگار ما وارد یکی از صرافی‌های دیگر شد که یک خریدار به بهانه سفر به خارج برای درمان دلار می‌خواست و همه مدارک پزشکی و بلیت برای سفر را در اختیار داشت اما این صرافی عنوان ‌کرد وقتی دلار برای عرضه ندارم از کجا برای شما تهیه کنم. شما باید از خیابان، دلار خود را بخرید و نرخ آن به ما هیچ ارتباطی ندارد.

رواج دلارهای تقلبی

خبرنگار جام جم از یکی از افرادی که در میدان فردوسی مشغول خرید و فروش ارز بود دلار خواست که قیمت 13 هزار و 500 تومان را اعلام کرد. وی خیلی آرام گفت: حواست باشد دلار تقلبی در بازار زیاد شده. من اصلش را دارم.

فروشندگان ارز که در کنار خیابان بودند برای عرضه ارز آدرس‌های عجیبی می‌دادند. به‌عنوان مثال به خریداران می‌گفتند: پول را آماده کن و برو کنار پمپ بنزین تا دلارهای خود را تحویل بگیرید یا بفرمایید داخل کوچه کنار آن موتور سیکلت بایستید تا دلار را برایتان بیاورند.

برخی افراد هم با باکس‌های مخصوص حمل غذا دلار جابه‌جا می‌کردند که روی جعبه حمل این موتور برند هیچ رستورانی درج نشده بود در حالی که رستوران‌داران و تهیه غذا باکس‌های حمل غذای خود را با درج نام و شماره تلفن معرفی می‌کنند.

خبرنگار ما خود را فروشنده ارز معرفی کرد و نرخ 12 هزار و 500 تومان از سوی این فرد دلال اعلام شد. پس از این مکالمه، اوبه سمت میدان فردوسی حرکت کرد اما فرد خریدار سؤال می‌کرد چقدر دلار برای فروش دارید و خبرنگار جام جم گفت: 15 هزار دلار. وقتی رقم را می‌شنود برق از چشمانش می‌پرد و گفت با‌قیمت 14 هزار و 500 تومان خریدارم. خبرنگار ما گفت: قیمت بالاتر سراغ دارم و یکباره وی پاسخ داد: یک کلام می‌گویم دیگر معامله را انجام دهیم: 14 هزار و 900. این فرد آن‌قدر پیگیر بوده که خبرنگار به او می‌گوید: دلارها همراهم نیست و باید بروم از خانه
بیاورم.

برخی افراد هم رسانه‌ها را مقصر قیمت‌گذاری می‌دانستند و می‌گفتند چرا رسانه رسالت خودشان را فروختند. شواهد نشان می‌دهد بازار ارز دوباره از آشفتگی رنج می‌برد و دوباره بازار سیاهی در کوچه پس کوچه‌های فردوسی تشکیل‌شده که هیچ نظارتی روی فعالیت آنها نیست.

پرسش و پاسخ ارزی

خبرنگار جام‌جم در پوشش فروشنده ارز به یک دلال ارز مراجعه کرد و گفت که دلار می‌فروشم و با چه قیمتی خریداری می‌کنید. مکالمه با وی کمی به طول انجامید چون سؤالات زیادی ردوبدل شد.

دلال: دلار جدید یا قدیمی.

خبرنگار: جدید.

دلال: آبیه.

خبرنگار: آره. چه فرقی داره.

دلال: دلارهای جدید 300 تومان گران‌تر است.

خبرنگار: چند می‌خری؟

دلال: 12 هزار و 500.

خبرنگار: مشتری بالاتر سراغ دارم.

دلال: مگر چند دلار داری؟

خبرنگار: 2 هزار دلار.

دلال: خواستی 12 هزار و 700 هم خریدارم و با این بازار رقابتی بهتر از قیمت من پیدا نمی‌کنی.

محمدحسین علی‌اکبری

اقتصاد