«دست رد» به بسته غربی‌ها در صورت تعیین شروط موشکی برای تهران/ مذاکره کنندگان هزینه ترک برجام را افزایش دهند

امیرعلی ابوالفتح در گفت و گو با جام جم آنلاین در رابطه با اینکه بسته برجامی پیشنهادی اروپا به ایران باید چه ویژگی هایی در بر داشته باشد، گفت: بطور کلی طرف های اروپایی اول باید متعهد شوند به هر میزان که ایالات متحده با خروج خود از برجام به منافع ما خسران وارده کرده و مباحث اقتصادی و تجاری ما را تهدید می کند، در این بسته پیشنهادی جبران شود و یا اینکه با اقدامات سازنده خود خسارات احتمالی به ایران را به پایین ترین حد ممکن کاهش دهد.

وی افزود: در نگاه اول چندان انتظار نمی رود با وجود خروج آمریکایی که حدود 20درصد تولید ناخالص داخلی در جهان را در اختیار دارد و پول ملی آن یعنی دلار ابزار اصلی مبادلات در دنیا محسوب می شود؛ کشورهای اروپا قادر به تامین منافع جمهوری اسلامی ایران در قالب این بسته پیشنهادی باشند. اما اگر اروپا واقعا در حفظ حیات برجام جدیت به خرج دهد حتما این بسته می تواند تبعات خروج واشنگتن از برجام را تعدیل کند.

این کارشناس سیاسی در پاسخ به این سئوال که آیا در حوزه روابط خارجی با توجه به فضاسازی های آمریکا و متحدانش علیه ایران، اروپا می تواند متضمن بسته پیشنهادی خود باشد، تصریح کرد: از طرف غربی توقع می رود بی توجه به مسایل حاشیه ای در روابط خود با تهران خللی وارد نکند بلکه با اتخاذ مواضع واقعگرایانه خود فشارهای سیاسی علیه ایران را خنثی سازی کند تا با اخذ چنین سیاستی منافع ایران در برجام و خارج از برجام هم تامین شود.

ابوالفتح در خصوص اینکه چه مفادی در بسته پیشنهادی می تواند متضمن منافع ما در برجام قلمداد شود تا جمهوری اسلامی ایران در چارچوب تاکیدهای مکرر مقام معظم رهبری پذیرای این بسته باشد، خاطر نشان کرد: در درجه اول آنها اگر حسن نیت دارند باید روابط تجاری خود با ایران را همچنان حفظ کنند، در گام دوم فروش نفت ایران به کشورهای اروپایی تضمن شود و در مرحله سوم انتقال وجه حاصل از فروش نفت به یورور و دسترسی آن به داخل کشور را تسهیل کنند.

وی در جواب این پرسش که با خروج شرکت هایی بزرگ از ایران همچون توتال و پژو(در پی تهدید تحریمی ترامپ) چطور تامین منافع ایران مطابق آنچه اشاره شد حاصل می شود، ابراز داشت: حتی با خروج قطعی شرکت های بزرگ از ایران، این بسته می تواند حاوی مکانیزم های جایگزین برای شرکت های بزرگ اروپایی در ایران باشد. به این معنی که شرکت های کوچکتر یا موسسات تجاری جدید که مبادلات مالی چندانی با آمریکا ندارند در ایران فعالیت کنند و از طرفی همکاری بانکی هم به قوت خود باقی بماند.

ابوالفتح در ادامه پیرامون دیگر ویژگی های مهم بسته پیشنهادی اروپا که طرف غربی باید نسبت به آن توجه داشته باشد، بیان داشت: دولت های اروپایی نباید مباحث منطقه ای و دفاع ما از جمله توان موشکی و حضور مستشاری ایران را با بحث برجام پیوند دهد و مثلا مطرح شود در صورت خروج ایران از منطقه حاضر به تامین نیازهای بانکی و مالی به ایران هستند. البته احتمال دارد این شرط در بسته مزبور مورد اشاره قرار نگرفته باشد لیکن از فحوای کلام غربی ها بر می آید چنین هدفی را هم تعقیب می کنند.

وی در این باره افزود: در طول مذاکرات آتی کشورهای اروپایی باید به این درک متقابل برسند به مسایل داخلی ایران و آنچه که ورای مرزها منافع جمهوری اسلامی ایران را تامین می کند ورود پیدا نکنند. اما اگر پیوست مکتوب و غیر مکتوب بسته جایگزین برجام حول توان دفاعی ایران و مسایل منطقه ای باشد نظر ایران را جلب نخواهد کرد و کمکی به فرآیند باقی ماندن و یا نجات برجام نمی کند.

این کارشناس سیاست خارجی در پاسخ به این سئوال که با توجه به سابقه بدعهدی اروپا چطور می توان به تضامین و سخنان مقامات اروپایی در ابقای برجام مطابق مدل جدید بسته، خوش بین بود، یادآور شد: بطور کلی در دنیای امروز و روابط بین الملل واژه ضمانت بیشتر به تعاملات دوطرفه باز می گردد، به این معنا که هیچ کشوری در هیچ حوزه ای تعهد صد درصدی نمی دهد و حداکثر پیش بینی هایی که در بحث معاهدات و پروتکل ها بین المللی لحاظ می شود این است که به ابعاد خسارات احتمالی ناشی از عدم اجرای طرفین به تعهدات و جبران آن پرداخته می شود و در نهایت موضوع در مجامع حقوقی بین المللی مورد بررسی قرار می گیرد.

ابوالفتح در تکمیل سخنان خود در این باره افزود: با هیچ مکانیزم عینی نمی توان آلمان – انگلیس و فرانسه را متعهد کرد تا مثلا 5 سال دیگر روی قول خود مانده و خلف وعده نکنند. حتی در گذشته مواردی وجود داشته وقتی ایران به این درک رسیده که یک پیمان یا توافق منافع کشور را تامین نمی کند همچون ملی کردن چندین شرکت در بعد از انقلاب اسلامی، از آن خارج شده و خسارات ناشی از خروج را هم به حکم دادگاه های بین المللی دادگاه پرداخت کرده است.

وی در پایان افزود: در مجموع تیم مذاکره کننده ما باید این ذکاوت و زیرکی را به خرج دهد تا تدبیر موضوعات بعد از انعقاد هر قرارداد و آسیب های احتمالی آن را اندیشیده و برای رفع آن اقدام کند. به تعبیر دیگر جمهوری اسلامی ایران در طول مذاکرات باید این ذهنیت را به طرف غربی القا کند تا بسته پیشنهادی طوری شود تا مانع از خروج ایران از برجام و تحمیل هزینه های غیر قابل جبران برای غرب گردد.

ابوالفتح یادآور شد: البته در این زمینه ایران در برجام تمهیداتی لحاظ کرده است و اینکه تهدید از سرگیری فعالیت های هسته ای ایران در مقیاس بالاتر از هزینه های برجام است احتمال دارد اروپا را به این سمت هدایت کند تا مشوق های قابل قبولی در حوزه اقتصادی بویژه ارتقا مناسبات بانکی برای ایران مد نظر قرار دهد.

محمدرضاشجاعیان/جام جم آنلاین