نقش منفی بازیگران خارجی در مذاکرات آستانه/ مراحل اجرایی دو ابر اولویت وزارت خارجه

به گزارش جام جم آنلاین؛ هنوز کابینه دولت دوازدهم رسما کارش را آغاز نکرده بود که دکتر «محمد جواد ظریف» ضمن تشریح برنامه های آتی وزارت خارجه از اجرای دو ابر اولویت این وزارتخانه در دولت دوازدهم سخن گفت.

در ارتباط با این موضوع و سایر ابعاد دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در منطقه، «دکتر حسین جابری انصاری» معاون عربی آفریقایی ظریف در وزارت امور خارجه به سئوالات جام جم آنلاین پاسخ گفت که در ادامه می خوانیم.

طبق اعلام قبلی تقویت دیپلماسی در مسایل منطقه ای و اقتصادی سرخط اولویت های وزیر خارجه کشورمان در حوزه سیاست خارجی دولت دوازدهم قرار گرفت. لطفا بفرمایید این دو ابر برنامه در چه مرحله ای از فاز اجرا قرار دارد؟

مباحث منطقه ای و گسترش همکاری های اقتصادی دو عنوان اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دور جدید فعالیت وزارت خارجه بشمار می آید.

البته به آن معنا نیست که این موارد قبلا مورد توجه قرار نگرفته بود بلکه هر دو از اهدافی است که همواره در دستور کار دستگاه دیپلماسی کشور قرار داشته اما فراز و نشیب و تمرکز روی آن در مقاطع مختلف متفاوت بوده است.

در این مقطع زمانی حساس؛ گسترش همکاری ها، محدود سازی و پایان بحران های موجود در منطقه هدف گیری اساسی ما در سطح منطقه ای محسوب می شود.

در حال حاضر برنامه منطقه ای وزارت خارجه عمدتا حول چه محوری متمرکز شده است؟

هم در روند آستانه قزاقستان و مذاکرات حل بحران سوریه وهم در تقویت روابط دو جانبه و چند جانبه با کشورهای منطقه، ما در حال تلاش و رایزنی در جهت توسعه و ارتقا مناسبات با دیگر کشورها هستیم . امیدواریم مجموعه این تلاش ها روز به روز موفقیت های بیشتری را محقق کند.

همان طور که اشاره شد، یکی از هدف گذاری های وزارتخانه متبوع شما توجه افزون تر به دیپلماسی اقتصادی است. در این زمینه چه مسیری را در آینده دنبال خواهید کرد؟

در حوزه اقتصادی، افزایش حجم مبادلات هم با همسایگان و هم با مناطق دور دست بعنوان اولویت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در برنامه های ما گنجانده شده و نسبت به آن اهتمام ویژه ای داریم.

مبتنی بر این موضوع تغییراتی هم در ساختار وزارت امور خارجه در شرف اتفاق است تا این نهاد در تحقق اهداف ترسیم شده از چابکی بیشتری برخوردار شود.

در حوزه کشورهای خلیج فارس طی ماه های اخیر بحران روابط میان قطر و عربستان سعودی و نزدیکی بیشتر دوحه به تهران را شاهد هستیم. آیا جمهوری اسلامی ایران در جهت توسعه همکاری های دو جانبه و حل مناقشه بوجود آمده طرفین به خوبی از این ظرفیت بهره برده است؟

در بحران قطر و مشخصا سایر موضوعاتی که در سطوح مختلف منطقه به وقوع می پیوندد، دیپلماسی اقتصادی و منطقه ای توأما در دستور کار ما قرار دارد. در عرصه سیاسی بهبود روابط با همسایگان و پایان بخشیدن به بحران های موجود، چارچوب تعامل ما با بحران قطر را مشخص کرده است. لذا در حوزه افزایش همکاری های اقتصادی نیز استفاده از این فرصت یکی از اولویت های ما قلمداد می شود.

با گذشت چندین نوبت از سلسله مذاکرات روند آستانه تحلیل امروز شما از مجموعه این مذاکرات چیست؟

تلاش جمهوری اسلامی ایران در روند آستانه و حل بحران سوریه نیز در قاب سیاست گذاری های منطقه ای ما و دست یابی به اهداف آن قرار می گیرد. شرکت در نشست آستانه یکی از روشهایی است که بویژه در بعد سیاسی ما را به پایان دادن بحران های منطقه ای و مشخصا سوریه نزدیک می کند. لذا این مهم افزایش سطح همکاری های مستمر و تاثیر گذار با همسایگان را بیش از پیش می طلبد.

با توجه به خط مشی که در مباحث منطقه ای و اقتصادی وزارت خارجه به درستی به آن اشاره داشتید، روسیه و ترکیه بعنوان دو همسایه استراتژیک ایران در کجای این معادلات قرار دارند؟

ما هم با روسیه و هم با ترکیه بعنوان دو شریک مهم و تاثیر گذار در مذاکرات آستانه، در مسیر تعامل و حداکثر سازی همکاری های اقتصادی هستیم و در زمینه همفکری های مستمر منطقه ای هم بطور مشخص در نشست آستانه حول محور حل مناقشات سوریه، پیرامون پایان بخشیدن به بحران چند ساله دمشق مجموعه تعاملات سازنده ای را به منصه ظهور رسانده ایم.

فکر می کنید چه موانعی پیش روی همکاری های سه جانبه ایران – ترکیه و روسیه در منطقه وجود دارد و در حال حاضر سطح مراودات را چطور ارزیابی می کنید؟

لازم است بدانیم، در حوزه اقتصادی و نیز بستر سازی همکاری های منطقه ای مسیر ساده و آسانی در برابر ما قرار ندارد و با چالش های مختلفی روبه روبه هستیم. البته امیدواریم روز به روز این موانع کاهش پیدا کند.

اما در رابطه با نوع موانعی که مورد سئوال سرکار است باید گفت، اولا اجماع سازی رویکردها و عقاید طرف های گفت و گو در نشست آستانه کار بس دشواری است چرا که نظرات مختلفی دور یک میز با محوریت موضوع سوریه گرد هم آمده اند.

مسئله دیگری که می توان جزو چالش های پیش روی تعاملات سه کشور محسوب نمود این است که بازیگران خارجی بسیاری وجود دارند که سعی می کنند ما حصل روند آستانه به نحوی با موفقیت همراه نباشد. از این رو بازیگران خارجی برآنند تا با فعال سازی تناقض های درونی آستانه مانع روند اجماع سازی در کانون این نوع گفت و گوها شوند.

حال تهران چه رویکردی در تقابل با این موانع اتخاذ می کند؟

جمهوری اسلامی ایران هیچگاه در خلاء سیاست ورزی نکرده و در بستر واقعیت های پیرامون کشور خط مشی سیاسی خود را ترسیم می کند. مسئله ای که بیش از هر چیز در مذاکرات آستانه با آن روبه رو هستیم، پیچیدگی های بحران سوریه است که در سطح درون سوری و در مقیاس منطقه ای و بین المللی موانع خود را بطور آشکار تری بروز می نماید.

بنابراین حداقل ما در چند مسئله در حل بحران سوریه با مجموعه چالش هایی دست و پنجه نرم می کنیم. در گام اول پیچیدگی های خود بحران که کارآمدی راه حل ها را با سختی هایی توأم می سازد. موضوع بعد اینکه، در سطح درون گفتمانی مذاکرات آستانه، شرکای ضامن نتایج آستانه در مباحث تاکتیکی با مجموعه تفاوت هایی در رویکرد و منافع همراه هستند.

بنابراین، جمع آوری این تناقض ها و اشتراک ها در یک ظرف کار ما را در یک مسیر چالشی قرار می دهد.

به نقش منفی بازیگران خارجی در مذاکرات آستانه اشاره داشتید. تحلیل شما از این موضوع در چارچوب کلان سیاست خارجی چیست؟

در عالم واقعی سیاست، بازیگران دیگری هستند که بطور کلی علاقه ندارند بحران سوریه و به تعبیر درست تر مذاکرات آستانه موفق شود و در این رابطه پروژه های مستقلی را دنبال می کنند. اما خوشبختانه تا به امروز سلسله نشست های آستانه از مسیر حقیقی خود منحرف نشده است و همچنان گام های محکم و روبه رشدی در حل منازعات سوریه برداشته ایم.

در این رهگذر بارها به اعلام نموده ایم، سرعت ما در این مذاکرات آرام بوده لیکن همواره در یک مسیر صحیح و اصولی حرکت کرده ایم. گام های بسزایی برداشته ایم ولی در عین حال معتقدم راه بزرگی را باید در ادامه پیمود. بعلاوه اینکه در تحدید نمودن مناقشات سوری هیچگاه سر منزل و رسالت خود را گم نخواهیم کرد.

امیدواریم هر اندازه این مسیر طی می شود با افزایش اعتماد بین شرکای آستانه و همین طور انجام اقدامات مشترک در برخورد با چالش های مشترک روبه رو شویم و امکان حداکثر سازی همکاری ها بیش از گذشته فراهم شود.

محمدرضا شجاعیان/ جام جم آنلاین