راهکارهای افزایش صادرات غیرنفتی

مهم‌ترین موضوعی که در این بخش وجود دارد صادرات نفتی و مواد معدنی است. دولت‌های مختلف در طول سال‌های گذشته با اختصاص درآمدهای مواد خام در بودجه، هزینه‌های خود را پوشش دادند و این جریان همه‌گیر شد تا جایی که هر روز دولت خود را بزرگ‌تر کرد. به نظر می‌رسد اگر صادرات مواد خام معدنی متوقف و سازوکاری در نظر گرفته شود که این محصولات در کشور، فرآوری شده و بعد به صادرات ختم شود، نتیجه بسیار مطلوبی را شاهد خواهیم بود. به عنوان مثال در بخش کشاورزی نباید تنها مواد خام صادر شود، بلکه باید بازاری برای صنایع تبدیلی این محصولات نیز در کشورهای دیگر وجود داشته باشد تا بلایی که سر زعفران آمد و پیاز این محصول از کشور خارج شد، تکرار نشود.

موضوعی که همه دولت‌ها از آن غافل هستند رایزنان اقتصادی است. همه کشورهای پیشرفته از این ظرفیت خود نهایت استفاده را کردند، اما ایران هنوز در این زمینه اقدامات جدی انجام نمی‌دهد. رایزنان اقتصادی نقش بسیار مهمی در تبلیغ و فروش محصولات کشورشان در یک کشور دیگر دارند، اما این موضوع برای ایران تنها در زمینه سیاسی انجام می‌شود، اما ازنظر اقتصادی کوتاهی‌های زیادی را شاهد هستیم.

از سوی دیگر باید توجه داشت که به دلیل ناکارآمدی برخی واحدهای تولیدی و حمایت‌های بدون حساب و کتاب دولت از آنها یا توقف همه حمایت‌های دولتی باعث شده تا هزینه‌های دولت زیاد باشد؛ به طوری که محصولات قابل رقابت در این کارخانجات تولید نشود. اگر دولت تسهیلات کم‌بهره به تولید اختصاص دهد و آن را به صورت تقسیم‌بندی بعد از انجام هر مرحله از کار بپردازد، دیگر شاهد رانت و سودجویی برخی افراد نخواهیم بود.

نرخ ارز نیز موضوع دیگری است که از نظر دولت پنهان مانده است. اگر نرخ ارز واقعی و تک‌نرخی شود، صادرات در کشور رونق می‌گیرد، اما دلار ارزان‌قیمت به جای این‌که صادرات را به‌صرفه کند، واردات را رونق می‌دهد.

متاسفانه برخی تولیدکنندگان و صادرکنندگان موضوع تحریم را برای صادرات مطرح می‌کنند، اما در واقع تحریم بهانه‌ای شده برای ناکارآمدی تولید محصولات و باید با این جریان مقابله شود.

دکتر آلبرت بغزیان - اقتصاددان