روزهای روشن کسب ‌وکارهای اینتـرنتی

با این حال در فضایی اندکی دورتر از قیل و قال اپراتورها، انبوهی از شرکت‌های دانش‌بنیان و پژوهشگاه‌های مختلف، محصولات تولیدی خود را به نمایشگاه تلکام2017 آورده بودند. آنچه در ادامه می‌خوانید، خلاصه‌ای است از گشت 250 دقیقه‌ای ما و گفت‌وگو با گروهی از خلاق‌ترین فناوران ایرانی در این نمایشگاه.

تکتا، بازوی فنی قدرتمند صداوسیما

　شرکت تحقیق و تولید وسایل الکترونیک ـ تکتا، وابسته به صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با حدود 40 سال سابقه کار در حوزه ساخت تجهیزات فرستنده و مخابراتی برای پوشش نیازهای فنی سازمان صداوسیما مشغول کار است. در شرایطی که در گذشته تولید فرستنده‌های آنالوگ عمدتا در این مجموعه انجام می‌شد، اکنون عمده‌ترین محصول تولیدی این شرکت فرستنده‌های تلویزیونی دیجیتال است که در محدوده کم قدرت ده و 50 و صد وات در مناطق کم جمعیت روستایی تا فرستنده‌های پرقدرت که دو و سه کیلووات برای شهرهای بزرگ استفاده می‌شود.

مهندس محمود کمالی، مدیرعامل شرکت تکتا درخصوص قابلیت‌های فناورانه این شرکت به جام‌جم می‌گوید: در دنیا تولیدکننده‌های محدودی در این عرصه مشغول تولید تجهیزات فرستنده‌های تلویزیونی هستند و در داخل کشور هم فعلا دو شرکت برای تولید فرستنده‌های تلویزیونی پرقدرت در کشور کار می‌کنند. از این نظر، محصولات ما جزو محصولات پیشرفته محسوب می‌شوند و ما امروزه علاوه بر تولید فرستنده در حوزه ساخت انواع آنتن‌های تلویزیونی و رادیو اف‌ام و ساخت فرستنده‌های اف‌ام نیز مشغول کار هستیم.

وی می‌افزاید: در حوزه جدیدتری مثل آی‌پی‌تی‌وی نیز تکتا پروژه‌های شیمایک وشیما2 را در دست کار داریم. به این ترتیب که کاربران از طریق اینترنت به آی‌پی‌تی‌وی متصل می‌شوند و بیننده می‌تواند برنامه‌هایی را که قبلا پخش شده و بیننده امکان تماشای آن را نداشته در زمان مورد نظر تماشا کند. همین‌طور استفاده از آرشیو سازمان صداوسیما برای کاربران اینترنت فراهم می‌شود. مهندس کمالی تصریح می‌کند: در بخش ساخت تجهیزات ماهواره‌ای نیز مشغول کار هستیم. از جمله در زمینه ساخت تقویت کننده سیگنال ارسال ماهواره‌ای تنها شرکتی هستیم که این گونه تجهیزات را می‌سازیم. وی با اشاره به این که حدود 200 نفر پرسنل شاغل در تکتا هستند که عده‌ای از آنها محققان ما و عده‌ای هم تکنسین بخش ساخت و مونتاژ هستند و پروژه‌هایی را با شرکت‌های دانش‌بنیان به طور مشترک در دست اجرا داریم، اشاره می‌کند: در بخش فرستنده‌ها و آنتن‌ها به کشور‌های همسایه محصولاتمان را صادر می‌کنیم. قیمت محصولات ما حدود یک سوم محصولات مشابه خارجی است و تولید این محصولات در شرایط اعمال تحریم‌های ناجوانمردانه، شرایط بسیار بهتری را برای مصرف‌کننده داخلی این تجهیزات فراهم آورده است.

نشر الکترونیک ایران، بستر همکاری با دانش‌بنیان‌ها

بازاریابی و پیداکردن مشتری برای محصولات دانش‌بنیان از دشوارترین بخش‌های تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان است. در بازدید از غرفه نشر الکترونیک ایران، وقتی با مهندس امیر سهرابی، مدیر توسعه کسب و کار این شرکت گفت‌وگو می‌کردم از او شنیدم می‌گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان اگر محتوا و اپلیکیشن خود را داشته باشند، ما خدمات خود را به آسانی در اختیارشان می‌گذاریم. این محتوا می‌تواند به صورت ویدئو، فایل صوتی، تصویر و متن و ... باشد که در قالب اپلیکیشن قرار می‌گیرد و برای درآمدزایی از طریق ما به اپراتورهای تلفن همراه متصل می‌شوند. وی در این باره توضیح می‌دهد: کاربران از طریق پرداخت حق عضویت می‌توانند با هزینه پایین‌تری از خدمات محتوایی شرکت‌های دانش‌بنیان بهره‌مند شوند. حق عضویت به صورت کسر از شارژ سیمکارت اعتباری یا محاسبه روی قبض تلفن برای سیمکارت‌های دائمی
محاسبه می‌شود.

گفتنی است در حال حاضر حدود ده اپلیکیشن و همین‌طور آی‌پی‌تی‌وی با مجموعه نشر الکترونیک ایران همکاری می‌کنند. خدمات این مجموعه بر پایه سیستم Value Added Services) VAS) یا خدمات ارزش افزوده ارائه می‌شود و تمام اپراتورهای جهان امروزه از این سرویس استفاده می‌کنند.

سازمان فضایی ایران، متمرکز بر ماهواره‌های مخابراتی

سازمان فضایی ایران حدود 15 سال است در شاخه‌های مختلف و از جمله حوزه مخابرات و ارتباطات فعالیت می‌کند. دکتر محسن بهرامی، رئیس سازمان فضایی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم در خصوص مهم‌ترین فعالیت‌های این سازمان در توسعه بخش مخابراتی کشور می‌گوید: در بخش مخابرات ما اقدام به سفارش ساخت ماهواره‌های سبک (زیر صد تا 200 کیلوگرم) برای توسعه توانمندی در طراحی و ساخت ماهواره‌های مدار پایین (تا حدود 500کیلومتری) کرده‌ایم. ما ماهواره‌ای را در نقطه مداری 26 درجه با عرب‌ست و تعدادی از ترانسپوندرهای آن داریم که تا سال 1409/ 2030 خدمات آن را از آنجا ارائه می‌کنیم. همچنین پهنای باندی داریم که در اختیار شرکت‌ها برای انجام خدماتی نظیر خدمات بانکی،کارت سوخت و ... قرار می‌دهیم.

رئیس سازمان فضایی ایران ادامه می‌دهد: شاخه دیگر کار ما به سنجش از دور مربوط می‌شود که سفارش ساخت ماهواره‌های دوستی، پیام، ظفر و اخیرا پارس‌1 ـ که در آینده نزدیک جزئیاتش را اعلام می‌کنیم ـ در واقع ماهواره‌های سنجشی داخلی هستند که پرتاب‌های آنها نیز از داخل کشور انجام می‌شود. در زمینه سنجش هم خدماتی می‌دهیم که اخیرا سامانه پایش زمین فعال شده که اگر جایی آتش‌سوزی رخ دهد می‌توانیم بسرعت تشخیص دهیم و اعلام کنیم. بعلاوه تغییرات سرزمینی مثل پیشرفت کویر و از بین رفتن جنگل‌ها یا پایش وضع دریاچه ارومیه از طریق تصاویر ماهواره‌ای برای مدیریت بهتر خدمات‌رسانی می‌کنیم. دکتر بهرامی می‌افزاید: با سازمان مدیریت بحران و وزارت کشاورزی فعالیت‌های مشترک زیادی انجام می‌دهیم. در مورد کشاورزی تخمین سطح زیرکشت محصولات کشاورزی را انجام می‌دهیم و بخصوص برای گندم و جو برآوردهای مناسب را به سازمان‌های مربوط ارائه می‌کنیم.

وی با اشاره به این که ماهواره‌های ناهید1 و ناهید2 و ظفر و... برنامه پرتابشان مشخص شده و در بازه‌های زمانی یکساله آماده پرتاب می‌شوند، یادآور می‌شود: پرتاب ماهواره کار پیچیده‌ای است و زیرسامانه‌های متعددی دارند و ممکن است دقیقا طبق زمان‌بندی پیش نرود. اما اصولا پرتاب ماهواره‌ها از طریق سازمان فضایی انجام می‌شود.

دکتر بهرامی در خصوص همکاری مشترک سازمان فضایی ایران با سازمان صداوسیما برای ساخت ماهواره مورد نیاز به منظور پخش تلویزیونی می‌گوید: ماهواره‌هایی که صداوسیما استفاده می‌کند در مدار 35هزار کیلومتری زمین‌ثابت قرار می‌گیرند. دستیابی به فناوری لازم برای قراردادن ماهواره در آن مدار شامل رسیدن به فناوری‌های متعددی است. در حال حاضر ما با صداوسیما همکاری‌های مفصلی داریم و در درازمدت روی این نیاز صداوسیما کار می‌کنیم، اما در کوتاه‌مدت روی تأمین نیاز کشور در بخش ماهواره‌های مخابراتی در مدار پایین متمرکز هستیم. در واقع باید به این فناوری در مدار 500 کیلومتری مسلط شویم و بعد به مدارهای بالاتر برویم.

روترهای بومی ساخت ایران

شرکت دانش‌بنیان ژرف پویان توس حدود 12 سال است روی تولید روتر بومی متمرکز شده است. مهندس محسن وهاب‌زاده، رئیس هیأت مدیره این شرکت درباره کار روتر و اهمیت آن در شبکه به جام‌جم می‌گوید: به‌طور کلی روتر ایجادکننده شبکه‌های بزرگ است. یعنی اگر چیزی به نام اینترنت داریم به خاطر وجود روترها در شبکه‌های مختلف است که شبکه‌های کوچک را به هم متصل می‌کنند.

اهمیت توجه به امنیت

مهندس وهاب‌زاده درباره کیفیت روتر ساخت ایران شرکت ژرف‌پویان می‌گوید: روترها جزو زیرساخت‌های شبکه‌ها هستند و در تمام دنیا، تقریبا دو یا سه برند مطرح هستند که معتبرترین آنها شرکت آمریکایی سیسکوست. البته برندهای چینی و... هم وجود دارد. اما محصول روتر بومی که ما در سال‌های اخیر تولید کرده‌ایم محصولی است که با بهترین روترهای دنیا قابل رقابت است. این فناور داخلی تصریح می‌کند: یکی از مهم‌ترین دلایلی که ما محصولمان را ارائه کرده‌ایم وجود دغدغه‌های امنیتی نسبت به محصولات خارجی بوده است. زیرا اگر قرار باشد اختلالی در شبکه به وجود بیاید، یکی از آسیب‌پذیرترین قسمت‌ها روترهاست و ما هم با توجه به همین ملاحظات امنیتی، فعلا ابزارهای ساخت خود را به خارج از کشور عرضه نمی‌کنیم. مشکل ما بیشتر از همه با روترهای سیسکوست که امکان سرقت اطلاعات و کنترل از راه دور از خارج از کشور روی آنها وجود دارد.

لزوم پرهیز از برندگرایی

رئیس هیأت مدیره شرکت دانش‌بنیان ژرف پویان توس درخصوص بازار مصرف داخلی این روتر بومی می‌گوید: در بازار داخل، استقبال خوبی از محصول ما می‌شود. با این حال جذابیت برند خارجی موجب می‌شود اعتمادپذیری به محصول ایرانی میان مشتریان ما چندان پررنگ نباشد. البته بتازگی سازمان‌های حاکمیتی در حال تصویب قوانینی هستند مبنی بر این که تا وقتی تولیدکننده داخلی در حوزه تولید روتر داریم، نباید محصول خارجی خریداری شود و همین موضوع باعث شده کمی استقبال بیشتری از محصول داخلی ما شود. وی در خصوص ویژگی‌های کاربرپسند روتر ایرانی می‌گوید: ما برای کارکرد راحت‌تر با روترها رابط کاربری را شبیه رابط کاربری سیسکو طراحی کرده‌ایم تا کار با آن آسان‌تر باشد و نیاز به آموزش خاصی نداشته باشد. قیمت محصول ما تقریبا 30درصد ارزان‌تر از سیسکوست. بعلاوه سیسکو معمولا لایسنس می‌فروشد. به این معنی که برای استفاده از هر یک از امکانات آن باید لایسنس جداگانه خریده و برای آن هزینه مجزایی پرداخت شود. این در حالی است که ما محصولمان را یکجا و با هزینه کمتری نسبت به سیسکو در اختیار مشتری قرار می‌دهیم.

تولید بازی‌های تلفن همراه با جایزه‌های متنوع

شرکت دانش‌بنیان نارین ایده پاسارگاد که فعالیت خود را پیشتر با ارائه خدمات ارزش افزوده آغاز کرده بود، پس از گذشت دوره‌ای کوتاه، انواع اپلیکیشن‌ها و بازی‌های تلفن همراه را نیز به سبد محصولات خود افزود. در حال حاضر این شرکت که در پارک فناوری پردیس مستقر است، دامنه فعالیت‌هایش شامل ارائه انواع سامانه‌های خدمات ارزش افزوده، بازی‌ها و اپلیکیشن‌ها می‌شود و تا امروز چند بار عنوان برترین‌های پارک فناوری پردیس را از آن خود کرده است.

راحله امیری، مسئول دیجیتال مارکتینگ شرکت دانش‌بنیان نارین ایده پاسارگاد به جام‌جم می‌گوید: بسیاری از خدمات تلفن همراه نظیر فال‌های حافظ و... یا بازی‌های تحت اپراتورهای همراه اول و ایرانسل در شرکت دانش‌بنیان ما طراحی و عرضه می‌شود. بازی‌های ما جوایز قابل توجهی دارد و این باعث می‌شود کاربران تلفن همراه از آن استفاده کنند و بابت انجام بازی، مبلغ مختصری از اعتبار شارژ تلفن همراه آنها کسر یا در پایان ماه روی قبض تلفن همراه محاسبه شود.

وی در خصوص این که تفاوت این نوع بازی‌های تلفن همراه با بازی‌های رایگانی که روی گوشی‌های هوشمند قابل اجراست، می‌گوید: برخی بازی‌ها، مخاطبان خاص خود را دارند یا جذابیت جایزه پایانی آن بازی سبب می‌شود کاربران از آن استقبال کنند. جایزه این بازی‌ها معمولا یک گوشی باکیفیت و شناخته شده تلفن همراه یا سفر خارجی است. بعضی جایزه‌ها به همه کسانی که یک بازی را تا مرحله آخر پیش بروند تعلق می‌گیرد، اما جایزه برخی بازی‌ها از طریق قرعه‌کشی به برنده آن می‌رسد. وی از اعلام تعداد دقیق کسانی که در این بازی‌ها شرکت می‌کنند خودداری کرد، اما یادآور شد تا امروز حدود 15 بازی در این مجموعه تولید شده و از طریق اپراتورهای تلفن همراه در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

پیام‌رسان گپ ظرفیت بومی برای رقابت با تلگرام

شرکت دانش‌بنیان فناوری اطلاعات توسعه سامان با 15 سال سابقه کار در حوزه صنایع فناوری اطلاعات و مخابرات، حدود چهار سال است وارد تولید پروژه پیام‌رسان «گپ» شده است. این پروژه از ابتدای سال 95 به صورت آزمایشی وارد بازار شد و از زمستان سال گذشته در اختیار عموم قرار گرفته است. گپ تا الان بیش از 600هزار کاربر دارد و به این کاربران ضمن ارائه خدمات پایه پیام‌رسان‌ها (نظیر آنچه در تلگرام، واتس‌اپ و ... ارائه می‌شود)، خدمات جانبی با عنوان دنیای گپ ارائه می‌کند که به گفته مهندس مهدی انجیدنی، مدیرعامل این شرکت، وجه تمایز پیام‌رسان گپ با سایر پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی است.

مهندس انجیدنی درباره محصول دانش‌بنیان خود به جام‌جم می‌گوید: در گپ، کاربران به انبوهی از خدمات از بازی و سرگرمی و مسابقه و آموزش گرفته تا مشاوره و دسترسی به درگاه‌های خدمات بانکی و خدمات دولتی و... دسترسی دارند. در واقع کاربران به جای این که اپلیکیشن‌های مختلفی روی گوشی خود نصب کنند، با نصب اپلیکیشن گپ به آسانی به سرویس‌های مختلف دسترسی خواهند داشت. این یعنی پیام‌رسان گپ در نقش یک تجمیع‌کننده با سازمان‌ها و کسب‌وکارهای گوناگون وارد مذاکره می‌شود و خدمات آنها را در قالب پیشخوان متمرکز به کاربرانش ارائه می‌کند.

وی می‌افزاید: گپ، محصول دانش‌بنیان در بخش خصوصی است و تمام سرورها و مرکز داده‌های آن در کشور قرار دارد. این پروژه از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به طور کامل بررسی شده و مجوزهای لازم را دریافت کرده است. همچنین به دستور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در سازمان تنظیم مقررات و شرکت ارتباطات زیرساخت مورد بررسی قرار گرفته و تاییدیه‌های لازم را دریافت کرده است.

گپ چقدر امنیت دارد؟

مهندس انجیدنی در خصوص امنیت پیام‌رسان گپ و تضمینی که می‌توان به کاربران داد، می‌گوید: از منظر کلی امنیت باید بگویم به صورت کلی هیچ سامانه ارتباطی در تمام دنیا وجود ندارد که پروتکل LI (سرواژه Lawful Interception به معنی بازرسی قانونمند) را رعایت نکرده باشد. از آنجا که هر جرمی اتفاق می‌افتد، قاعدتا در جریان رخداد آن مجرمان از رسانه‌ای باید استفاده کرده باشند؛ از تلفن و تلفن همراه گرفته تا پست الکترونیک و شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مختلف. قاعدتا به دستور مراجع قضایی هر کشور برای بررسی پرونده‌های جرم نیاز است طبق استانداردهای LI اطلاعات مربوط دریافت شود و در اختیار نهادهای قضایی قانونی قرار گیرد. این در مورد تمام پیام‌رسان‌های جهان وجود دارد. اما این به معنی دسترسی به همه اطلاعات افراد نیست؛ بلکه اطلاعات محدودی است برای پیگیری ارتباط مثلا دو مجرم و نه ارتباط با همه افراد. از این نظر، امنیت گپ نیز هیچ تفاوتی با تلگرام و... ندارد.

مدیر پیام‌رسان گپ ادامه می‌دهد: بعد دوم امنیت به مسأله مقابله با هکرها بر می‌گردد که از این نظر نیز ما انواع استانداردهای موجود در دنیا را رعایت کرده‌ایم و برخی قراردادهای امنیتی با تیم‌های امنیتی و هکرهای کلاه سفید داریم و هر زمان که مشکلی پیدا کنند بابت نشان دادن آن مشکل به ما، هزینه مشخصی دریافت می‌کنند و بعد ما مشکل امنیتی را برطرف می‌کنیم. این فناور دانش‌بنیان ایرانی در خصوص ظرفیت میزبانی پیام‌رسان گپ تصریح می‌کند: تجهیزات ما اجازه میزبانی تا حدود ده میلیون کاربر را می‌دهد و در صورت افزایش تعداد می‌توانیم تجهیزات سخت‌افزاری خود را گسترش دهیم و مشکلی از این حیث نداریم.

چطور از پیام‌رسان‌های ایرانی بهتر حمایت کنیم؟

مهندس انجیدنی در پاسخ به این سوال می‌گوید: بهترین کمک برای سامانه‌های دانش‌بنیانی نظیر ما این است که سازمان‌های حاکمیتی برای محصولات داخلی، سطح کیفی مشخصی تعریف کنند و اگر محصولی از حد مشخصی کیفیتش پایین‌تر بود، اجازه انتشار به آن ندهند. وی تصریح می‌کند یک ایراد مهم در فرآیند تولید پیام‌رسان‌های ایرانی این است که تیم‌های کوچکی تشکیل می‌شوند و یک محصول پیام‌رسان منبع باز خارجی را ترجمه می‌کنند و چند هزار مشتری می‌گیرند و بعد از چند ماه به کلی منحل می‌شوند. در اینجا نام و اعتبار تولیدکننده‌های پیام‌رسان ایرانی به کلی نزد کاربران هموطن زیر سوال می‌رود و ترمیم آن ذهنیت برای شرکت‌هایی که می‌خواهند با بنیه قوی در عرصه تولید پیام‌رسان ایرانی فعالیت کنند، مشکل می‌شود.

این فناور ایرانی تاکید می‌کند: مسأله مهم ما این است که تمام قوانین و محدودیت‌ها صرفا برای محصولات ایرانی است. ما به عنوان یک پیام‌رسان ایرانی باید ده‌ها مجوز بگیریم و مراقبت‌های مختلف انجام دهیم، در صورتی که می‌بینیم پیام‌رسان‌های خارجی نظیر واتس‌اپ خیلی راحت و بدون محدودیت در برابر ما مشغول کار هستند! گاهی برخی مجوزگرفتن‌ها بیشتر از دو سال طول می‌کشد و انرژی ما را هدر می‌دهد. وی ادامه می‌دهد: مشکل دیگر بحث برخوردهای محتوایی است. به این ترتیب که کافی است یک پروژه یا اپلیکیشن ایرانی کوچک‌ترین اشتباهی در تولید محتوا انجام دهد تا فیلتر شود. اما این اتفاق در مورد پروژه‌های خارجی خیلی کمتر اتفاق می‌افتد. این نابرابری در اعمال قانون دست تولیدکنندگان ایرانی را بسته است. هرچند در دوسه سال اخیر نگاه حاکمیت به فضای مجازی ایرانی بهبود قابل توجهی یافته است.

گفتنی است در این مجموعه اکنون حدود 60 نفر به طور دائمی مشغول کار هستند و در برنامه 18 ماهه این شرکت افزایش تعداد پرسنل تا صد نفر برنامه‌ریزی شده است. مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان فناوری اطلاعات توسعه سامان تصریح می‌کند اگر کاربران پیام‌رسان گپ به بیش از پنج میلیون مشترک برسد، بیش از 5000 نفر مشغول تأمین خوراک برای آن کاربران خواهند بود.

کاظم کوکرم