عاقلانه ترین اقدامات درباره برجام چیست؟

به گزارش جام جم آنلاین از جهان نیوز، این روزها که ظریف درباره خروج از برجام و یا رئیس جمهور محترم صریح تر از نقض برجام توسط آمریکایی ها سخن می گویند مساله ای فراتر از نقد، یادآوری اشتباهات شان یا برعکس تشویق، تقدیر و همراهی با این سخنان وجود دارد.

باید یکبار دیگر مساله را با توجه به تجریه کوتاه چند ماهه از ریاست جمهوری دونالد ترامپ در کاخ سفید بررسی کرد.

در همین راستا از رفتار شناسی و بررسی برخی مواضع ترامپ و اطرافیانش می توان موارد ذیل را دریافت کرد:

الف: ترامپ و مشاورانش تاکنون نشان داده اند برای حذف میراث سیاست خارجه اوباما (همانند توافق با کوبا) مصمم هستند. ترامپ می خواهد میراث سیاست خارجه اوباما را آمریکایی ها یا فراموش کنند و یا حداقل ناکارآمد بدانند. او نیازمند این است که کارآمدی خود را در عرصه سیاست خارجه با اثبات ناکارآمدی سیاست های اوباما نشان بدهد.

ب: ترامپ گرچه درباره برجام برخی اظهارنظرهای صریح داشته ولی با این وجود نوعی از ترس و محافظه کاری هم در او دیده می شود. میان این سخن او در ایام انتخابات که برجام را پاره خواهد کرد تا دست دست کردن وی بعد از گذشت چند ماه از ریاست جمهوری برای تصمیم گیری شفاف درباره برجام فاصله کمی نیست.

ج: ترامپ درباه برجام البته بی سناریو هم نیست. اینکه رئیس جمهور آمریکا تلاش می کند با حفظ ظاهری برجام دایره تحریم ها علیه ایران را افزایش بدهد و یا ایران را وادار کند که به نوعی برجام را یک طرفه ترک کند و یا حتی برجامی با چارچوب های جدید به ایران تحمیل کند و یا حداقل تعهدات برجامی آمریکا به کندی پیش برود همه سناریوهای هستند که در همین چند ماه شواهد آن را شاهد بوده ایم. البته به همین ها اضافه باید کرد که ترامپ در سیاست منطقه ای خود تصمیم اصلی خود را گرفته و قراردادهای نظامی و تجاری وی با عربستان تکلیف ایران را مشخص کرده است.

د: در این میان رفتار ایران در مقابل ترامپ و تیم سیاست خارجه او نیز بسیار مهم است. ترامپ نه یک سناریو بلکه چند سناریو همزمان ( همانطور که در بند ج گفته شد) درباره برجام دارد و ایران نیز باید در اینباره چند لایه رفتار کند. به نظر می رسد که رفتار مسئولین کشورمان بیش از تصمیمات محافل اطراف ترامپ در تصمیم رئیس جمهور آمریکا موثر باشد. ساده تر آنکه هرنوع رفتار این روزهای مسئولین یکی از سناریوهای گفته شده را به مرحله اجرا نزدیک خواهد کرد.

و: در همین راستا ایران باید موارد ذیل را رعایت کند:

1) ایران درباره تحریم های غیر هسته ای باید حساسیت ویژه ای نشان بدهد تا این نوع تحریم ها همچنان سیر صعودی خود را نه تنها متوقف کند بلکه سبب ریل گذاری برای بازگشت برخی تحریم ها و بهانه های قدیمی تر درباره پرونده هسته ای نیز نشود.

2) ایران ضمن پایبندی به برجام و نشان دادن سلامت خود درپایبندی به تعهدات بین المللی از جدی بودن خود برای مقابله با تخلف آمریکا از برجام نیز نمایش باور پذیری ارائه بدهد.

3) گفتگو و یا حتی پذیرفتن شروطی برای برخی بازبینی ها درباره برجام نیز خطرناک ترین کار ممکن خواهد بود و ایران نباید به آن دچار شود. باز نویسی برجام از همین الان مشخص است که ضرری به مراتب هنگفت تر از برجام دوران اوباما را به کشور تحمیل خواهد کرد. به خصوص که اینک تجربه برجام اول نشان داد مسیر بدعهدی های طرف آمریکایی با مذاکرات تشدیدتر هم می شود.

4) در عرصه دیپلماتیک ایران باید عدم پایبندی آمریکا به برجام را با تمام توان پیگیری کرده و در این میان بزرگترین هنر همراه کردن کشورهای روسیه، چین و برخی کشورهای غربی برای اتخاذ مواضع قاطع تر دربرابر تخلفات بیشتر آمریکا درباره برجام خواهد بود.

5) عاقلانه ترین اقدامات نیز شامل مواردی خواهد بود که ایران را در مقابل هر نوع سناریو احتمالی همانند خروج یک طرفه آمریکا از برجام و تشدید تحریم های بی سابقه تر بیمه کند. ترامپ برای برخی تعهدات انتخاباتی خود در سیاست خارجه (که قلب این تعهدات به نوعی درباره ایران بوده) نشان داده که عجله مضاعفی دارد و عاقلانه آن است که از همین اکنون ایران مواضع و شرایط خود را برای بدترین سناریو ها تنظیم کند. در این میان حذف و عدم تکرار پیام های که ترامپ را برای سناریوهای بدتر در مواجه با ایران انگیزه می دهد اولین قدم است. دومین قدم نیز تقویت بیشتر این باور خواهد بود که ایران با برجام و یا بی برجام مسیر پیشرفت مشخصی دارد که بدترین سناریوها نیز در آن خللی ایجاد نخواهد کرد.بعد از این قدم های دیگر چندان سخت نخواهد بود.

مهدی جهان تیغی