سقوط علمی آمریکا و پیشرفت خیره‌کننده چین

این روزها چین دیگر فقط به انجام کارهای زیاد مشغول نیست؛ حالا مردمان بزرگ‌ترین کشور شرق آسیا به روند حجم بالای کارهای خود سرعت زیادی هم داده‌اند؛ از ساخت پایگاه‌های نظامی در وسط دریا گرفته تا ساخت مزارع بادی و خورشیدی.

کد خبر: ۱۰۴۸۸۴۶

سقوط علمی آمریکا و پیشرفت خیره‌کننده چین

باید باور کرد که چین به طور چشمگیری در حال پیشرفت است. می‌توان مطمئن بود چین قصد دارد در تمام زمینه‌ها ازجمله در زمینه علم و فناوری نیز مانند اقتصاد و کشاورزی از دیگر کشورها پیشی بگیرد. در سال 1393/ 2014 چند گزارش به این موضوع اشاره کردند که بودجه علم و فناوری چین، در مقایسه با ژاپن، ایالات متحده و انگلستان، افزایش چشمگیری داشته است. براساس این گزارش‌ها از بودجه علمی چین در سال 1387/ 2008، چین از ژاپن پیشی گرفت و در 1392/ 2013 انگلستان را تحت‌الشعاع قرارداد و با نرخ پیشرفت کنونی، پیش‌بینی می‌شود تا سال 1398/ 2019 از ایالات متحده نیز پیش بیفتد. چنانچه یادداشتی که بتازگی در ژورنال JCI Insight منتشر شد نیز تائید می‌کند، به نظر می‌رسد قرار است این پیش‌بینی درست از آب درآید. در این پیش‌بینی اشاره شده است با افزایش بودجه علمی چین، آمریکا طی چند سال، به مکان دوم پس از چین سقوط خواهد کرد.

در حالی که در سال 1379/ 2000، چین رقمی به اندازه 12درصد بودجه علمی آمریکا را صرف پیشرفت‌های علمی خود می‌کرد، در سال 1394/ 2015 این بودجه به عددی برابر با 75 درصد بودجه علمی آمریکا افزایش یافت. در شرایطی که سرمایه‌گذاری علمی در دیگر کشورهای بزرگ جهان نیز با رکود مواجه است، شرایط علمی آمریکا به شکل ویژه‌ای برای مقامات این کشور، نگران‌کننده است. با توجه به اشتیاق دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به کاهش بودجه برنامه‌های علمی فدرال این کشور، مقاومت‌های کنگره در برابر این کاهش و همچنین تلاش آن برای افزایش بودجه علمی، تفاوت چندانی در این سیر نزولی ایجاد نکرده است. گزارشی که چند ماه پیش منتشر شد از رکوردشکنی کاهش سهم بودجه دولتی آمریکا در زمینه علمی حکایت دارد.

در دهه 1340/ 1960، سهم بودجه علمی فدرال در آمریکا 70 درصد بوده است که این میزان در سال 1383/ 2004 به 61 درصد، در سال 1392/ 2013 به 50 درصد و در حال حاضر به پایین‌تر از این میزان هم کاهش یافته است. افزایش بودجه علمی بخش خصوصی نیز، هرچند قابل توجه بوده اما تاثیر زیادی بر روند نزولی سرمایه‌گذاری علمی آمریکا نداشته است. پیامی که امروز از آمریکا به جهان ارسال می‌شود این است که این کشور تمایلی به کار در حوزه‌های علمی ندارد و علاقه‌مند به خصوصی کردن این بخش است. از طرفی چین بسرعت درحال حرکت به سمت یک آینده علمی است و برنامه‌هایی برای افزایش عمده در بودجه علم و فناوری در دست اجرا دارد. این کشور حتی توافقاتی را با برخی ایالت‌های آمریکا برای کار در زمینه توسعه طرح‌های فناوری کم‌کربن به امضا رسانده است. نگاهی به نشریه‌های علمی معتبری همچون نیچر، ساینس، سِل و لَنسِت نشان می‌دهد چین در زمینه ارائه مقالات علمی نیز بزودی از آمریکا پیشی خواهد گرفت.

در سال 1379/ 2000، چین از این نظر در رتبه چهاردهم جهان قرار داشت، اما تا سال 1394/ 2015 جایگاه این کشور به رتبه چهارم ارتقا یافت که با توجه به هر استانداردی باید آن را یک پیشرفت نجومی دانست. توافق اقلیمی پاریس نشان می‌دهد آینده علم، آینده‌ای تعاملی و مشارکتی خواهدبود و رقابت کمتری در آن وجود خواهد داشت و چین ـ چنانچه از توافقش در زمینه آب و هوا با ایالت کالیفرنیای آمریکا برمی‌آید ـ قطعا در این زمینه همکاری‌های زیادی خواهد کرد.

در حقیقت در مطالعه اخیر اشاره شده است درصد مقالات علوم پایه و بالینی منتشرشده در نشریه‌های معتبر که با مشارکت بین‌المللی ارائه شده‌اند، در مجموع از 26 درصد در سال 1379/ 2000، به 47 درصد در سال 1394/ 2015 افزایش یافته است.

مسلما علم مرز نمی‌شناسد، اما تا زمانی که یک جنگ‌طلب منزوی بر مسندقدرت در کاخ سفید نشسته است، چشم‌انداز علمی تیره و تاری در انتظار آینده آمریکا خواهد بود.