نسخه‌ رهایی از دود و سرطان

یقینا مساله پایان‌پذیربودن منابع سوخت‌های فسیلی نیست که بشر را به فکر استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر وادار کرده است. مهم‌تر از آن مشکلات و نگرانی‌های مربوط به محیط‌زیست و آینده آن است که البته جنس این نگرانی نه از روی دلسوزی برای محیط‌زیست، بلکه بابت نجات جان بشر و زنده ماندن فرزندان ماست.

جالب اینجاست که تقریبا در تمام حوزه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، کشور ما از ظرفیت‌های بسیار خوبی برخوردار است و بدون شک سیاست‌های مسئولان در استفاده از این انرژی‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در مدیریت انرژی کشور خواهد داشت.

خرید تضمینی برق برآمده از انرژی‌های تجدیدپذیر

ناصر اصغری، مدیر روابط عمومی و سخنگوی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) درباره سیاست دولت در حوزه استفاده از انرژی‌های نو می‌گوید: توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر با مشارکت بخش خصوصی انجام خواهد شد، زیرا براساس برنامه ششم توسعه دولت موظف به احداث 5000 مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر است، ضمن آن که ایران در کنفرانس زیست‌محیطی 2015 پاریس نسبت به ساخت نیروگاه 7500 مگاواتی متعهده شده است به میزان 4 تا 12 درصد در کاهش انتشار کربن و کاهش مشکلات زیست‌محیطی تا سال 1409/ 2030 مشارکت داشته باشد. وی می‌افزاید: از آنجا که قرار است تقریبا کل این طرح از سوی بخش غیردولتی عملیاتی شود، وزارت نیرو ضمن فراهم کردن ساختارها، سیاست تشویقی خرید تضمینی برق تولید شده توسط نیروگاه‌های خرد و کلان در قالب یک قرارداد 20ساله را به کارگرفته است.

سخنگوی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر با بیان این که عقد قرارداد بین سرمایه‌گذار بخش خصوصی و ساتبا (به عنوان نماینده دولت) در مجلس به تصویب رسیده است، ادامه می‌دهد: پرداخت بهای برق تولید شده از سوی بخش خصوصی به بودجه‌های عمومی دولت وابسته نیست. بهای برق تولید شده توسط انرژی‌های تجدیدپذیر از محل صندوقی است که وجه آن از طریق عوارض دریافت شده ازمشترکان برق تامین می‌شود. مبلغ این عوارض از 30 ریال به ازای هر کیلووات ساعت به 50 ریال تغییر کرده است. وی تأکید می‌کند: بعد ازتولید برق، ورود آن به شبکه و دریافت صورتحساب، بهای آن طبق قرارداد پرداخت می‌شود.

جایگاه فناوری داخلی در احداث نیروگاه‌ها

درصورتی که سرمایه‌گذاران از فناوری داخلی در راه‌اندازی نیروگاه‌های تجدیدپذیر استفاده کنند، تا 30 درصد به این قیمت‌ها افزوده می‌شود.

اصغری مهم‌ترین دلیل اعمال سیاست‌های تشویقی توسط وزارت نیرو را محافظت از محیط‌زیست و عمل به تعهدات داخلی و خارجی عنوان می‌کند و می‌گوید: ظرفیت فعلی نیروگاه تجدیدپذیر در کشورمان 320 مگاوات است که تا پایان امسال باید به بیش از هزار مگاوات برسد. این افزایش ظرفیت هزار مگاواتی باید در سال‌های بعد نیز ادامه یابد تا هدف‌های برنامه ششم توسعه محقق شود.

مزیت رقابتی نیروگاه‌های تجدیدپذیر

شما هم می‌توانید جزو سرمایه‌گذاران باشید. طبق تعریف سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا)، هر فردی با هر توان مالی می‌تواند از یک کیلووات تا چند مگاوات نسبت به احداث نیروگاه اقدام کند، ضمن آن‌که هزینه احداث این نیروگاه‌ها به دلیل حضور فناوری‌های جدید هر روز درحال کاهش است.

به گفته مهندس اصغری، اکنون میانگین هزینه نیروگاه‌های تجدید پذیر هزار دلار به ازای هر کیلووات است. به همین دلیل تعداد متقاضیان مشارکت نیز در حال افزایش است.

در انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کنید و سود ببرید

مهندس اصغری درباره مجوزهای لازم برای احداث نیروگاه می‌گوید: احداث نیروگاه بزرگ، نیازمند اخذ سه مجوز از شرکت برق منطقه‌ای برای اتصال برق تولیدی به شبکه، مجوز محیط‌زیست و مجوز زمینی که قصد فعالیت در آن دارند، است. برای نیروگاه‌های کوچک یا نیروگاه‌های پشت بامی، مشترکان برق می‌توانند متناسب با ظرفیت انشعاب در پشت‌بام و منطقه سکونت خود نسبت به احداث نیروگاه اقدام کنند. متقاضیان می‌توانند با مراجعه به وبگاه سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق به نشانی www.satba.gov.ir تقاضای خود را ثبت کنند. بعد از بررسی مدارک از سوی کارشناسان و در صورت کامل بودن مدارک، پروانه احداث به آنها داده می‌شود.

مدیر روابط عمومی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق یادآور می‌شود برای احداث نیروگاه‌های کوچک، به حضور مستقیم متقاضیان در تهران نیازی نیست. سرمایه‌گذاران می‌توانند به یکی از 39 شرکت توزیع برق در سراسر کشور مراجعه و با نمایندگان ما در این شرکت‌ها قرارداد منعقد کنند. وی خاطرنشان می‌کند: ظرفیت تولید برق توسط نیروگاه‌های خورشیدی خانگی تا 20 کیلووات است که هر کیلووات آن را به قیمت 800 تومان و برای صنعتی‌ها با ظرفیت تولید صد کیلووات، 700 تومان از آنها خریداری می‌کنیم. اگر نیروگاه بادی با ظرفیت یک مگاووات و کمتر احداث کنند، برای هر کیلووات در هر ساعت 570 تومان پرداخت می‌کنیم.

انرژی باد، پرچم‌دار نیروهای تجدیدپذیر

بررسی‌ها نشان می‌دهند به واسطه برخورداری ایران از 300 روز آفتاب موثر، استفاده از انرژی خورشیدی صرفه اقتصادی دارد، اما این فرصت درباره انرژی باد بیشتر است. به همین دلیل امکان احداث چند ده هزارمگاوات نیروگاه بادی وجود دارد که 15 هزار مگاوات آن در شرایط اقتصادی و تجاری است. اکنون بخش عمده 300 نیروگاه تجدیدپذیر موجود در کشور، بادی هستند.

درباره زیست توده‌ها و زباله‌ها نیز چند مگاوات امکان استحصال برق از این منابع نیز وجود دارد، ضمن آن‌که مناطق مستعد بسیاری در کشور وجود دارد که امکان استفاده از انرژی زمین گرمایی آنها وجود دارد. با توجه به دسترسی ایران به گاز طبیعی و آب، پتانسیل استفاده از انرژی هیدروژن و پیل سوختی نیز فراهم است. مهندس اصغری علت تمایل سرمایه‌گذاران را نسبت به استفاده از انرژی باد و سپس خورشید، اولویت بندی تعیین شده توسط وزارت نیرو نمی‌داند، بلکه ریشه را در صرفه اقتصادی، در دسترس و راحت‌تر بودن استفاده از این انرژی‌ها عنوان می‌کند.

به کاشت درخت فناوری بیندیشم

دکتر کارن ابری‌نیا، استاد دانشکده مکانیک دانشگاه تهران و مدیر پروژه خودروی خورشیدی غزال، نقطه ضعف استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور را نداشتن نقشه راه و مشخص نبودن سهم هر یک از نیروها در تأمین انرژی‌های مورد نیاز می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: سایر کشورها در سندی مشخص کرده‌اند در 20 سال آینده از هر انرژی به چه میزان و چگونه می‌خواهند استفاده کنند. وجود چنین سندی کمک می‌کند دانشگاه‌ها کارهای تحقیقاتی خود را طبق اولویت‌ها انجام دهند. درحال حاضر پژوهشگران با انگیزه و علاقه فردی در این زمینه فعالیت می‌کنند.

وی با اشاره به تمایل سرمایه‌گذاران اروپایی برای مشارکت در احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر و ضرورت ایجاد فضای امن سرمایه‌گذاری برای این گروه تأکید می‌کند: پتانسیل موجود در این بخش فرصت خوبی برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی است.

دکتر ابری‌نیا درباره تمرکز خود برای استفاده ازانرژی خورشیدی روی خودرو می‌گوید: همه ما از هزینه‌های زیان‌آور آلودگی هوا ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی و مرگ هزاران ایرانی در اثر آن خبر داریم. از سوی دیگر کشورهای اروپایی تصمیم گرفته‌اند تا سال 1414/ 2035 خودروهایی را که موتور احتراق داخلی دارند شماره‌گذاری نکنند. چرا ما از این گردونه عقب بمانیم؟ وی می‌افزاید: معتقدم ما گمان می‌کنیم فناوری را وارد کشور می‌کنیم. ما واردکننده میوه درخت هستیم و همین باعث تداوم وابستگی کشور به آن درخت می‌شود. درصورتی که خودمان می‌توانیم نسبت به کاشت و رشد درخت فناوری در مدت 20 تا 30 سال اقدام کنیم و یک کار ریشه‌دار انجام بدهیم. آن وقت می‌توانیم درباره فناوری انرژی‌های تجدیدپذیر حرفی برای گفتن داشته باشیم.

دکتر ابری‌نیا راهکار حضور خودروهای برقی با منبع انرژی خورشیدی را حضور خودروسازان بخش خصوصی می‌داند و تأکید می‌کند: به خودروسازان دولتی اعتمادی ندارم و فکر نمی‌کنم چنین افق دیدی داشته باشند. با توجه به حضور و رشد شرکت‌های دانش‌بنیان نسبت به تجاری‌سازی این فناوری توسط خودروسازان خصوصی امیدوار هستم.

با مهم‌ترین انرژی‌های تجدیدپذیر آشنا شوید

انرژی خورشیدی

منشأ این نوع انرژی، نور خورشید است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم امکان تبدیل آن به اشکال دیگر انرژی مانند گرما و الکتریسته وجود دارد. از انرژی خورشیدی برای حرارت آب، استفاده دینامیکی، حرارت فضایی ساختمان‌ها، خشک کردن تولیدات کشاورزی و تولید انرژی الکتریسیته می‌توان استفاده کرد.

انرژی باد

از دیرباز برای به حرکت درآوردن قایق‌ها و کشتی‌ها و آسیاب‌ها مورد توجه بشر بوده است. استفاده از انرژی باد به دلیل بی‌نیازی توربین‌های بادی به سوخت فسیلی، کمتر بودن هزینه‌های سرمایه‌گذاری در بلندمدت، تنوع‌بخشی آن به منابع انرژی و ایجاد سیستم پایدار انرژی وامکان بهره برداری از آن برای تولید برق از چند وات تا چند مگاوات و امکان نصب آن در حداقل فضای محیطی از جمله مزایایی است که استفاده از آن بیش از سایر انرژی‌ها مورد توجه است.

انرژی زمین‌گرمایی

به انرژی حرارتی‌ای گفته می‌شود که در پوسته جامد زمین وجود دارد. از این انرژی برای تولید الکتریسیته استفاده می‌شود و از فناوری برای تولید برق نیروگاه‌های بخار خشک، نیروگاه‌های تبدیل بخار سیال و نیروگاه چرخه دوگانه در صنعت استفاده می‌شود.

پیل سوختی و هیدروژن

استفاده از «پیل سوختی» و «هیدروژن» جزو مباحث داغ برای پژوهشگران حوزه‌ انرژی است. پیل‎‎‎‎‎‎‎‎‎های سوختی فناوری جدیدی برای تولید انرژی هستند که بدون ایجاد آلودگی‌های زیست‌محیطی و صوتی، از ترکیب مستقیم بین سوخت و اکسیدکننده، انرژی الکتریکی با بازدهی بسیار بالا تولید می‎‎‎‎کنند.

زیست توده

انرژی حاصل از زیست توده نیز نوعی سوخت گازی، مایع یا جامد است که منشأ آلی دارد و از موجودات زنده بویژه گیاهان به‌دست می‌آید.

سهیلا فلاحی