جای خالی سـتاره‌های فناوری

دنیای چهره‌ها هم دنیایی بسیار پیچیده‌ است. تعبیرهایی مختلف از این واژه و مفهوم می‌شود، منتها در این نوشته به هیچ کدام از این پیچیدگی‌ها کاری نداریم. فرض را بر این می‌گذاریم که در هر کسب‌ و کاری چهره‌هایی حضور دارند که بیشتر از بقیه دیده می‌شوند. این چهره‌ها این قابلیت را دارند که با سرمایه اجتماعی خود برخی کارها را ساده‌تر جلو ببرند. شاید به دلیل همین سرمایه‌ اجتماعی، در دنیا در هر حوزه‌ای سعی می‌کنند چهره‌هایی ایجاد کنند. چهره‌ها این قدرت را دارند که تغییر را تسهیل کنند. در ایران، بیشتر چهره‌ها از جنس بازیگران و فوتبالیست‌ها هستند. در چند سال گذشته دامنه این چهره‌ها از بازیگران به چند عرصه هنری دیگر و از فوتبال به چند عرصه ورزشی دیگر گسترش یافته، اما هنوز نمی‌توانیم بگوییم دامنه چهره‌ها در ایران گسترده شده است. در عرصه کسب و کار، نوآوری، فناوری و حوزه‌های علمی هنوز چهره‌های شناخته شده کمی داریم. شاید چند نفری باشند که در این سال‌ها چهره شده‌اند، اما با یک گل بهار نمی‌شود.

بهانه این گزارش، انتشار فهرست صد چهره تاثیرگذار سال توسط هفته‌نامه تایم است. احتمالا می‌دانید که هر سال تایم این فهرست را منتشر می‌کند. فرآیند انتخاب و انتشار این فهرست هم فرآیند پیچیده و البته مقبولی است. بیشتر متخصصان چهره‌های منتخب تایم برایشان مهم است. از بین این صد چهره چند نفری هستند که به فضای فناوری و مالی مرتبط‌ هستند. کنار هم گذاشتن این چهره‌ها ما را به این می‌رساند که در سه حوزه به چهره‌های شناخته شده و مقبول نیاز داریم: چهره‌های دولتی، کسب ‌و کاری و استارت‌آپی. در ادامه با توجه به انتخاب‌های تایم نگاهی می‌کنیم به این که چهره‌های عرصه‌های مختلف چه ویژگی‌هایی دارند.

چهره‌های دولتی

جانت یلن، رئیس فدرال رزرو یا همان بانک مرکزی آمریکا یکی از صد چهره تایم است. یلن اولین زن در تاریخ صد ساله بانک مرکزی آمریکاست که عهده‌دار این سمت شده است. یلن، در یکی از سخت‌ترین دوره‌های اقتصادی بعد از بن برنانکی هدایت فدرال رزرو را به عهده گرفت و آن‌طور که جوزف استیگلیتز برنده نوبل اقتصاد در یادداشت تایم نوشته، او بخوبی از عهده امور برآمده است. البته ناگفته نماند معمولا روسای فدرال رزرو آمریکا به چهره‌های مهم و تاثیرگذاری تبدیل می‌شوند و رئیس پیشین این نهاد یعنی آلن گرینسپن چهره‌ای افسانه‌ای در بانکداری است. در ایران در سال‌های گذشته برخی افراد درون حاکمیت با حمایت‌های خود از فضای فناوری، به چهره‌های شناخته‌ شده‌ای تبدیل شده‌اند. احتمالا هنوز به اندازه کافی چهره نداریم. ما به افرادی نیاز داریم که در بدنه حکومت باشند و صحبت‌های آنها در بین عامه مردم بخوبی پذیرفته شود. ممکن است تصور کنید فضای فناوری چه ارتباطی به دولت و حاکمیت دارد. به نظرم تا زمانی که در بدنه دولت و حاکمیت کسانی نباشند که شیوه حمایت درست از فناوری را بدانند، یک جای کار می‌لنگد.

چهره‌های کسب‌وکاری

تمام ابزارها، گجت‌ها و فناوری‌هایی که درباره آنها صحبت می‌کنیم در شرکتی تجاری رشد کرده است. نمی‌توانیم از فناوری صحبت کنیم، اما ستاره‌های کسب‌وکاری نداشته باشیم. انتخاب تایم برای امسال جف بزوس مدیرعامل آمازون بوده است. بزوس احتمالا مرد شماره یک تجارت الکترونیک دنیاست. تایم آنقدر بزوس را بزرگ دانسته که مطلب مرتبط با او را «باز آلدرین» یعنی دومین انسانی که بعد از «نیل آرمسترانگ» پایش را روی کره ماه گذاشت، نوشته است.

آمازون هم بتازگی با راه‌اندازی فروشگاه‌های «آمازون گو» سروصدای زیادی به پا کرده است. در شماره‌های پیش هم درباره این فروشگاه و تغییری که در سال‌های آینده ایجاد می‌کند نوشتیم. انتخاب بزوس نشان می‌دهد از نظر تایم، او منبعی از تغییر و نوآوری است. شاید آمازون به اندازه اپل و مایکروسافت و خیلی‌های دیگر بزرگ و پرسروصدا نبوده، اما آنها در یک روند آرام و منطقی رشد کردند و امروز به یکی از کسب‌وکارهای مهم فناوری تبدیل شده‌اند. دیگر بسختی می‌توان گفت آمازون یک کسب‌وکار خرده‌فروشی اینترنتی است. دومین بخشی که نیاز به چهره دارد، کسب‌وکارهای بزرگ است. در ایران به دلایل مختلف رسانه‌ها سعی می‌کنند چهره‌های فعال در حوزه‌های کسب‌وکاری را چهره نکنند. منتها این ممانعت درباره چهره‌های خارجی وجود ندارد و به همین دلیل الان بسیاری از جوان‌ها چهره‌های کسب ‌و کاری خارجی‌ها را می‌شناسند، اما ایرانی‌ها را نه.

چهره‌های استارت‌آپی

سومین راس چهره‌های استارت‌آپی هستند. اخیرا در ایران هم توجه به چهره‌های استارت‌آپی قوت گرفته است، اما هنوز در آغاز راه قرار داریم. در بین صد چهره تایم و آن بخش که مربوط به فناوری‌های مالی است چهره‌های بیشتری نسبت به دو بخش دیگر وجود دارد: ایوان اشپیگل؛ مدیرعامل اسنپ‌چت. ویجای شکار شارما؛ مدیرعامل paytm. دانیل اک؛ مدیرعامل اسپاتیفای. ژان لئو (Jean Liu)؛ رئیس هیأت‌مدیره دیدی، اوبر چین. این چهره‌های جوان هر کدام در بخشی از فضای فناوری‌های مالی تغییر ایجاد کرده‌اند. فناوری‌های مالی در دنیای امروز چنان گسترده‌تر شده که نمی‌توان آن را به بخش خاصی محدود دانست. در ایران نیاز داریم چهره‌های استارت‌آپی فراوانی رشد کنند. هنوز جای خالی زیادی وجود دارد.

رضا قربانی

ضمیمه کلیک جام‌جم