10 زخم، 10 مرهم بر پیکر اقتصاد کشور

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی دیروز در دیدار با فرماندهان و جمعی از یگان‌های نیروهای چهارگانه ارتش، یکی از طراحی‌های اصلی دشمن را استفاده از نقاط ضعف و مشکلات اقتصادی برای ضربه زدن به ملت ایران دانستند و با تاکید مجدد بر ضرورت اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، گفتند: توقع من از مسئولان این است که وقتی انگیزه دشمن را برای استفاده از نقاط ضعف اقتصادی می‌بینند، درصدد برطرف کردن نقاط ضعف اقتصادی و بستن منافذ برآیند.

اقتصاددانان در گفت‌وگو با جام‌جم، ضمن بیان مهم‌ترین نقاط ضعف اقتصادی کشور و منافذ نفوذ اقتصادی دشمن، راهکارهایی برای رفع نقاط ضعف اقتصادی کشور بیان کردند.

مشکلات اقتصادی از داخل نشات می‌گیرد

دکتر مرتضی افقه، اقتصاددان در این باره به خبرنگار ما گفت: بحث تولید و اشتغال باید به عنوان یک ارزش شناخته شود. مقام معظم رهبری سال‌هاست در بحث اقتصاد، برنامه‌هایی را ارائه می‌کنند و تولید را یک ارزش می‌نامند و این رویه باید در همه ارکان کشور نیز باب شود.

وی با بیان این‌که مشکلات اقتصادی ایران از داخل نشات می‌گیرد، تصریح کرد: تولید داخلی به جای این‌که هر روز توانمند شود با بروکراسی‌ها و قوانین پیچیده دستگاه‌های دولتی مجازات می‌شود.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: در طول سال‌های گذشته اقتصاد ایران نتوانست خود را از درآمدهای ارزی نفتی بی‌نیاز کند و همین موضوع دلیلی شد تا با اعمال تشدید تحریم‌ها علیه ایران بیشترین آسیب را ببینیم.

افقه با اشاره به این‌که برای رفع موانع کسب و کار همه قوا باید ورود کنند، ادامه داد: وابستگی به نفت و محصولات خام دیگر مانند مواد معدنی باید از بین برود و درآمد حاصل از آن سرمایه‌گذاری شود و با مدیریت بخش اقتصاد براحتی می‌توان به این هدف رسید. در همین حال باید تولیدات داخلی را تقویت کنیم تا در صورت محاصره کشورهای دیگر نیز بتوانیم روی پای خود بایستیم.

رانت واردات، شیرین‌تر از تولید

دکتر هادی قوامی، نایب رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس درباره اولویت‌های اقتصادی کشور به خبرنگار ما گفت:برخی افراد هستند که آگاهانه و ناآگاهانه اقداماتی را انجام می‌دهند که مسیر واردات تداوم داشته باشد که در این صورت اشتغال و تولید کنار می‌رود.

وی افزود: این افراد اعتقادی به تولید داخل ندارند و از رانت واردات استفاده می‌کنند و سودهایی به جیب می‌زنند البته این موضوع به افراد خاص خلاصه نمی‌شود و وزارتخانه‌هایی مانند نفت، صنعت و جهاد کشاورزی نیز در این زمینه همفکر آنها هستند.

قوامی اضافه کرد: مهم‌ترین مساله‌ای که کشور از آن رنج می‌برد، نقص در اقتصاد تولیدی است، اما هم‌اکنون تفکر اقتصاد توزیعی در کشور اجرا می‌شود و باید این رویه تغییر کند.

نایب‌رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس تصریح کرد: در اقتصاد مبتنی بر تولید، شفافیت حاکم است و به جای این‌که مردم به دولت وابسته باشند، دولت به مردم وابستگی دارد. همچنین فضای کسب و کار ساده و جذاب است. وقتی واحدهای تولیدی، افزایش تولید داشته باشند، مالیات بیشتری پرداخت می‌کنند و این موضوع به نفع دولت است و اشتغال بهبود می‌یابد.

نماینده مردم اسفراین در مجلس شورای اسلامی گفت: انتظار می‌رفت بعد از بیانات مقام معظم رهبری در سال 95 مقامات دولتی بلافاصله توجه خود را به تولید داخل بیشتر کنند و وزارت صنعت فهرستی به گمرکات ارائه کند که این کالاها تولید داخل دارند و از ورود آنها ممانعت شود، اما این اتفاق نیفتاد. اکنون رئیس‌جمهور در عسلویه فازهای 17 تا 21 را افتتاح کرد و ارزش این فازها 20 میلیارد دلار بود که بیشتر تجهیزاتش از خارج آمد در حالی که تنها 3 درصد تجهیزات از داخل تامین شد. می‌توانستیم از این میزان بخش زیادش را از داخل تامین کنیم و بر دانش فنی خود بیفزاییم.

اقتصاد مقاومتی یعنی علم

دکتر امرالله امینی، اقتصاددان هم در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح کرد: اقتصادی می‌تواند مقاوم باشد که مبتنی بر دانش است، اگر علم را حذف کنیم قطعا مقاومت را حذف کردیم. ما در دانشگاه‌ها به صورت تئوری اقتصاد را می‌خوانیم، اما بلد نیستیم آن را به کالا تبدیل کنیم که این یک معضل برای کشور محسوب می‌شود. از سوی دیگر دانشگاه‌های کشور در خدمت تولید نیستند و ارتباطی بین آنها وجود ندارد.

وی افزود: معضلی که اکنون در کشور وجود دارد، بزرگ بودن دولت است که در این صورت اقتصاد مقاومتی به نتیجه نمی‌رسد. طبق آمارهایی که من در اختیار دارم 80 درصد اقتصاد، دست دولت است و این رقم بسیار بزرگی است.

امینی با اشاره به لزوم کوچک سازی دولت ادامه داد: کوچک‌سازی دولت به معنای تخصیص بهینه مناسب است و برای رسیدن به این هدف باید اتاق بازرگانی قوی نیز داشته باشیم، اما در شرایط فعلی در این اتاق، تولید کنندگان کمی حضور دارند و بیشتر اعضای آن را واردکنندگان تشکیل داده‌اند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: بعد از برجام هیات‌های تجاری زیادی به ایران آمدند، اما سرمایه‌گذاری نکردند. دلیل اصلی این است که اعضای اتاق به واسطه فعالیت خود به دنبال تجارت هستند و تولید داخل ممکن است برای آنها مضر باشد. اتاق بازرگانی باید تولید کننده داشته باشد تا قوی شود.

وی با تاکید بر این‌که صدهزار بار گفتیم و باز هم می‌گوییم که سیستم بانکی مخل تولید است، خاطرنشان کرد: ماهیت اصلی بانک در کشورهای خارجی واسط پس انداز و سرمایه‌گذاری است، اما در ایران بانک‌ها پول‌ها را می‌گیرند و به تولید نمی‌دهند.

امینی افزود: مالیات بر تولید باید صفر شود. زمانی که برای واردات مالیات در نظر بگیرند، باید با قاچاق نیز مقابله شود تا اقتصاد از این بخش ضربه نخورد.

وی با اشاره به کوچ روستاییان به شهر و تأثیر آن در اقتصاد گفت: در گذشته 20 درصد در شهر بودند و 80 درصد در روستاها، اما الان بر عکس شده و تا زمانی که جمعیت همیشه در شهر هستند و روستا خالی است، اقتصاد مقاومتی اجرا نمی‌شود و زندگی از طریق واردات تامین خواهد شد. واردات باید مدیریت شود و کالاهایی را که تولید مشابه داخلی دارند، وارد نکنیم.

این استاد دانشگاه اظهارکرد: ما اشتباهمان این است که می‌خواهیم همه چیز را تولید کنیم، اما سرمایه‌گذاری باید در جایی باشد که مزیت داریم. سرمایه را نباید تخصیص نابهینه بدهیم. اگر کالایی مانند خودرو از چین وارد می‌کنیم، فقط به یک دستگاه ختم نخواهد شد و خدمات پس از فروش و قطعات یدکی نیز بیش‌ از ارزش خودرو وارد می‌شود.

اولویت های 10 گانه

کارشناسان، ضعف‌های اصلی اقتصادی کشور را که باید در اولویت برنامه‌ریزی قرار گیرد، موارد زیر می‌دانند:

1. خام فروشی نفت و مواد معدنی

2. قاچاق گسترده کالا

3. هموار بودن مسیر واردات نسبت به تولید

4. تخصیص منابع در جایی که سود ندارد

5. ضعف اقتصاد دانش‌بنیان

6. قطع رابطه صنعت با دانشگاه

7. بزرگ بودن حجم دولت در اقتصاد

8. نداشتن بخش خصوصی -تولیدی قوی

9. مقابله سیستم بانکی با بخش تولید

10. کوچ روستاییان به شهرها

محمدحسین علی اکبری - اقتصاد