ادای دین تئاتر فجر به مدافعان حرم

این دوره از جشنواره، دیروز در حالی آغاز به کار کرد که با پیام‌های تسلیت مختلفی همراه بود. ستاد برگزاری جشنواره در پی شهادت عده‌ای از آتش‌نشانان در حادثه ساختمان پلاسکو دیروز پیام تسلیتی منتشر کرد: «آتشی از عشق و وظیفه در جان و سر دارند آنان که بی پروا شعله‌ها را خاموش می‌کنند. کدام کلام و کدام پیام اما می‌تواند آتش دل داغ‌دیدگان این مهرورزان جاوید یاد را سرد کند و شعله‌های بی‌قراری‌شان را خاموش کند. در سوگ جانباختن شهدای عزیز آتش‌نشانی در حادثه اخیر، سی‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تسلی‌گوی خانواده بزرگ و خدوم آتش‌نشانی و بستگان گرامی این عزیزان است، و یاد و خاطره رشادت این دردانه‌های میهن عزیزمان را گرامی و بزرگ می‌دارد.

همچنین تسلیت می‌گوییم به خانواده‌های داغداری که در این حادثه غمبار، عزیزی را از‌دست دادند. از خداوند بزرگ صبری جمیل برای این عزیزان مسئلت داریم». پیام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز علاوه بر نکات معمول، به حادثه تلخ پلاسکو اشاره دارد.

از همین رو، نمایشهای نخستین روز جشنواره نیز که شامل 10 نمایش در بخش صحنه‌ای، 5 نمایش در بخش محیطی و 12‌نمایش در بخش «به علاوه فجر» بود، با ادای احترام به شهدای آتش‌نشان و خانواده‌های این عزیزان روی صحنه رفتند.

در این دوره از جشنواره چهار نمایش با موضوع دفاع مقدس، یک نمایش با موضوع مدافعان حرم،یک نمایش با مضمون مقاومت و یک تئاتر با موضوع استکبارستیزی به روی صحنه خواهد رفت. اما در روزهای آتی برگزاری جشنواره تئاتر فجر چه نمایش‌هایی روی صحنه خواهند رفت؟

تئاتر به گستره تهران و ایران

حالا می‌شود گفت جشن بهمن ماهی تئاتری ها، نه تنها مدت‌هاست از مدار تمرکزگرایی و پایتخت نشینی خارج شده، بلکه در فراوانی توزیع سالن‌هایی که در آنها تئاترها به اجرا درمی آید نیز به گستره همه تهران فکر شده است. علاوه بر آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، یزد، بوشهر، خوزستان، فارس و مازندران که جشنواره تئاتر فجر را میزبانی می‌کنند امسال نمایش‌ها در تهران نیز در نقاط مختلف به نمایش درمی آید تا دسترسی‌ها به اجراها آسان تر باشد. از این‌روست که می‌توان گفت جشنواره سی و پنجم تئاتر فجر در سطحی گسترده‌تر از سال‌های قبل برگزار می‌شود. این مهم در واقع به واسطه شروع به کار تماشاخانه‌های خصوصی و البته ایجاد بخش «به علاوه فجر» در جشنواره امسال صورت گرفته است. طبق آمار اعلام، شده از سوی مرکز هنرهای نمایشی در بخش اصلی جشنواره، سالن‌های مجموعه تئاترشهر، تالار وحدت، تماشاخانه سنگلج، تالار هنر، تئاتر مولوی، تالار حافظ، تماشاخانه ایرانشهر و خانه هنرمندان حضور خواهند داشت. دیگر، اهالی نمایش و دوستداران آن برای تماشای تئاترها مجبور نیستند خودشان را به مرکز شهر تهران برسانند؛ مرکزی که به مثابه قلب پایتخت این روزها، برای آتش‌نشانان زیرآوارمانده می‌تپد.

مدافعان حرم؛ مهمان تازه مضامین ارزشی

سی و پنجمین دوره برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به سیاق سال‌های پیشین، به موضوعات ارزشی نیز می‌پردازد. مشخصا چهار نمایش در موضوع دفاع مقدس در این دوره از جشنواره به نمایش درخواهد آمد. جز نمایش «کوچ» به نویسندگی و کارگردانی بهنام کاوه، که عصر دیروز در محوطه خانه هنرمندان در بخش خیابانی جشنواره به نمایش درآمد، به سه نمایش «بزم و رزم»، «زمستان بود» و «تکرار» می‌توانیم اشاره کنیم که به دفاع مقدس پرداخته‌اند. «بزم و رزم» را ابوالفضل طبسی از سبزوار نوشته و کارگردانی کرده؛ نمایشی که ساعت 18 چهارشنبه ششم بهمن ماه در محوطه تئاتر شهر به اجرا درخواهد آمد و به مانند «کوچ» در بخش خیابانی جشنواره پذیرفته شده است. جز این دو نمایش خیابانی، نمایش «زمستان بود» هم در ژانر دفاع مقدس و برای بخش صحنه‌ای پذیرفته شده است؛ این نمایش ساعت 18 و 30 دقیقه جمعه هشتم بهمن ماه در تالار چهارسوی مجموعه تئاتر شهر به اجرا درخواهد آمد. نویسنده و کارگردان این نمایش امین ابراهیمی است که از شهرستان کوهدشت به جشنواره سی و پنجم آمده است.

اما آخرین تئاتری که در موضوع دفاع مقدس در این دوره از جشنواره می‌توانید به تماشایش بنشینید، «تکرار» است که به بخش تازه جشنواره یعنی «به علاوه فجر» پیوسته است؛ نمایشی نوشته جمشید خانیان و کار بیژن مرادی که شنبه آینده نهم بهمن در تماشاخانه سه نقطه سالن استاد خسرو شکیبایی اجرا می‌شود.

اما دفاع مقدس، تنها موضوع ارزشی این دوره از جشنواره تئاتر فجر نیست؛ «اسب‌ها ایستاده می‌میرند» نوشته و کار حسن عابدی از بجنورد، نمایشی است که در موضوع مقاومت دسته بندی شده است. هر چند عابدی به «جام‌جم» می‌گوید که تماشای این تئاتر ما را از تصورات پیشینمان از تئاتر مقاومت دور خواهد کرد: «اسب‌ها ایستاده می‌میرند جزو نمایش‌های مرسوم و متداول در موضوع مقاومت نیست. این نمایش به واقعه‌ای از ششصدسال پیش در خراسان می‌پردازد و در واقع داستانی قومی دارد؛ قصه‌ای که هم عاشقانه است، هم اجتماعی. البته جز اساس قصه، باقی آن بر اساس تخیل شکل گرفته است». این نمایش بخش صحنه ای، قرار است ساعت 17 و 30 دقیقه روز یکشنبه دهم بهمن ماه در تالار قشقایی به اجرا درآید. اما گذشته از این نمایشهای دفاع مقدس و مقاومت، امسال جشنواره تئاتر فجر شاهد حضور نمایشی با موضوع «مدافعان حرم» است؛ موضوعی که به فراخور شرایط اخیر منطقه، به مضامین ارزشی هنر ما افزوده شده است. «خوب، بد، زشت»، تنها نمایشی است که با توجه به این مضمون در جشنواره تئاتر فجر حاضر است.

شقایق فتحی هم با اشاره به همین موضوع به جام‌جم می‌گوید: «هنر ما هنوز آن طور که عادت به توجه به مضامین ارزشی دیگر دارد، به مقوله دفاع از این جنس جدید تمرکز ندارد». کارگردان نمایش «خوب، بد، زشت»، معتقد است در نمایشش، بیش از این‌که راوی و وقایع نگار بوده باشد، در مقام منتقد برآمده است: «بیش از این‌که به روایت موبه موی وقایع و به ترسیم این حماسه عظیم بپردازم، سعی کرده‌ام برخی تصورات شکل گرفته در این باره را به نقد بکشم.»

فتحی می‌گوید هدفش از اجرای این نمایش در وهله نخست، ادای دین به مدافعان حرم بوده است، اما از آنجا که معتقد است هنر، با روح انتقاد و بار معنوی توامان همراه است، در این نمایش خواسته مخاطبانش را به اصل وجودی خودشان آگاه کند؛ نمایشی که به زعم او فضایی کمدی و تراژیک و ساختاری رئالیستی دارد که البته در اجرا سعی کرده به ناتورالیسم نزدیک شود. «خوب، بد، زشت» ساعت 18 روز سه شنبه پنجم بهمن ماه در تالار حافظ روی صحنه خواهد رفت.

اهالی تصویر، روی صحنه

چند سالی است بازیگران مطرح سینما، چندوقت یک بار روی صحنه تئاتر حاضر می‌شوند، چه آنها که نسبتی با هنر نمایش دارند و درواقع از عرصه صحنه به دنیای تصویر رفته‌اند، و چه آنها که تنها در سینما و تلویزیون به چشم آمده‌اند. حالا، برآیند حضور این دسته از بازیگران در تئاتر، سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را با شمایلی دیگرگون مواجه کرده است. این دوره از جشنواره تئاتر فجر، صحنه رقابت این دسته از بازیگران است.

در بخش مسابقه بین‌الملل صابر ابر با نمایش «از زیرزمین تا پشت‌بام»، مهدی پاکدل با نمایش «کابوس حضرت اشرف»، نوید محمدزاده با نمایش «دیابولیک رومئو و ژولیت»، طناز طباطبائی و هانیه توسلی در نمایش «نامه‌های عاشقانه از خاورمیانه»، و پارسا پیروزفر با نمایش «ماتریوشکا»، در بخش مسابقه جوانان شقایق دهقان با نمایش «هاروی» و فرشته صدرعرفایی و سام قریبیان با نمایش «نگاهمان می‌کنند» برای به دست آوردن تندیس جشنواره رقابت می‌کنند. جدای از بخش رقابتی نیز، با حضور بازیگران سینما و تلویزیون مواجهیم: محمدرضا شریفی‌نیا، مارال فرجاد، و سیامک انصاری در نمایش «دکتر استوکمان» که در بخش مرور جشنواره حضور دارد یا «باران کوثری» که با نمایش «+963» به بخش «به علاوه فجر» جشنواره آمده است.

صابر محمدی

جام‌جم