به گزارش جام جم آنلاین و به نقل از مهر، قزوین نامی آشنا برای عده زیادی از ایرانیان است، افرادی که در طول زندگی خود بارها و بارها از قزوین عبور کرده اند اما هرگز به تماشای تاریخ شهر ننشسته اند.
قسوین، آرساس، راژیا، اُردپا یا شاید کاسپین به هر حال آنچه امروز از قزوین به چشم می خورد فراتر از سال ها تاریخ و تمدن است هرچند امروز تماشاگران واقعی قزوین کمتر از گردشگران این شهر است.
در فاصله ۱۵۰ کیلومتری با پایتخت ایران، شهر تاریخی قزوین در دامنه های رشته کوه البرز قد برافراشته، شهری که از ابتدای تاریخ نقشی ماندگار در سرزمین آریایی ایران داشته است.
در نوشته های قدیمی اروپائیان این شهر باستانی «آرساس» نامیده شده است، تاریخ اشکانی آن را به اسم «اُردپا» می شناسد و یونانیان آن را «راژیا» می خواندند، شهری که سرزمین قوم کاسیت شد و زان پس «کاسپین» نام گرفت.
«کشوین» همان قزوین دوره ساسانیان است، سرزمینی آباد و پرجمعیت که آن را «قسوین» یا شهر مردمان پرصلابت و استوار می دانستند.
قزوین (کشوین) شهری با یک هزار و ۳۰۰ اثر ثبت شده ملی
به هر حال قزوین امروز، شهری که بیش از یک هزار اثر ثبت شده تاریخی را در خود جای داده هنوز از نگاه گردشگران واقعی مغفول مانده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین در این باره گفت: تا پایان سال گذشته در استان قزوین تعداد ۱۳۱۱ اثر تاریخی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
محمد علی حضرتی از ثبت ۷ اثر در شهریور ماه سال جاری هم خبر داد و بیان کرد: با ثبت این هفت اثر غیر منقول تعداد آثار ثبتی استان به ۱۳۱۸ اثر افزایش یافت که با تداوم این روند امیدواریم بتوانیم گام های موثری در راستای حفاظت و صیانت از آثار تاریخی ارزشمند استان برداریم.
اگرچه شهر نام آشنای قزوین این روزها مسیر گذر بسیاری از گردشگران سراسر ایران است اما گردشگری واقعی در این شهر هنوز تحقق نیافته چرا که بسیاری از گردشگران، قزوین را به عنوان شهری عبوری می شناسند، شاید حتی شبی را در این شهر بگذرانند ولی خبری از جاذبه های تاریخی و گردشگری آن ندارند.
نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی تعداد مسافران عبوری از شهر قزوین در نوروز گذشته را نزدیک به ۲۵ میلیون نفر دانست و بیان کرد: در ۱۰ روز نخست امسال نزدیک به ۲۵ میلیون تردد از مسیرهای ورودی و خروجی شهر اتفاق افتاده است.
داود محمدی در این زمینه اظهارداشت: البته به طور کامل نمی توان گفت چه تعداد از این گردشگران از شهر قزوین بازدید کرده اند.
این در حالی است که گردشگری در قزوین و آثار تاریخی این شهر فراتر از چند مجموعه شاخص و معرفی شده در اذهان عمومی است.
کاروان سرای سعدالسلطنه، بازگشت به اعماق تاریخ
کمی که ازمرکز شهر فاصله می گیری، جایی نزدیک بازار قزوین، کاروانسرای سعدالسلطنه را می بینی، کاروان سرایی که به همت شهرداری بخوبی بازسازی و زیباسازی شده و با برگزاری همایش و مراسم مختلف این روزها در ردیف آثار تاریخی شناخته شده قزوین قرار دارد.
این جا به معنای واقعی کلمه بازگشت به اعماق تاریخ اتفاق افتاده است، از درب ورودی کاروانسرا که وارد می شوی، خود را در دل تاریخ و تمدن این سرزمین می یابی، حجره های مرتب و مرمت شده، سنگ فرش زیبایی که با زیبایی تمام این راه پر پیچ و خم را با شما همراهی می کند.
سردرها، طاق قوسی شکل و آجرنماهای چند صد ساله امروز با هنرمندی تمام برای بازدید مردم آماده شده است.
راهرو های اصلی پس از هرپیچ و خم به دری بزرگ منتهی می شود که راه ورود به حیاط های متعدد و سرسبز و معروف این کاروانسراست.
این کاروانسرا دارای محوطه تاریخی بسیار زیبایی است که در حال حاضر بزرگ ترین مجموعه کاروانسرایی درون شهری قزوین محسوب می شود که در عهد قاجار و در زمان ناصرالدین شاه توسط سعدالسلطنه، فرماندار وقت قزوین بنا شده است.
کاروانسرای سعدالسلطنه بزرگترین کاروانسرای سر پوشیده شهری جهان و بزرگترین کاروانسرای درون شهری ایران و یکی از معدود کاروانسراهای ایران است که چندین حمام، سرا، تیمچه، شترخان، راسته، چهارسوق، مسجد و چایخانه دارد.
نقش این کاروانسرا در گذشته به عنوان یک سرای بازرگانی بوده و به دستور محمد باقرخان سعدالسلطنه اصفهانی حاکم شهر قزوین در زمینی به مساحت ۲/۷ هکتار و در۴۰۰ حجره ساخته شد که باهمت دو معمار اصفهانی و دو معمار قزوینی در سال ۱۳۱۲ هجری قمری به بهره برداری رسید.
کاروانسرای سعدالسلطنه تا قبل از جنگ جهانی اول، مرکز تجارت و فعالیت بازرگانی شهر محسوب می شد که بعد از تغییرات سیاسی حکومت روسیه، موقعیت خود را به عنوان پل ارتباطی، بازرگانی بین اروپا و آسیا از دست داد و حیات اقتصادی خود را به صورت نیمه فعال ادامه داد.
برخی از حجره های کاروانسرای سعدالسلطنه به صورت غرفه های تجاری مستقل اداره می شد و برخی نیز به صورت انبار وقسمتی از کاروان سرای سعدالسلطنه تبدیل به کارخانه آرد سلامت و کارخانه تولید کشمش شد و قسمت های دیگر به عنوان کارگاه های تولیدی کفش، فرشبافی، چوب بری مورد استفاده قرار گرفت و این باعث شد این اواخر مردم آنجا را «بازار چوب» بنامند.
این کاروان سرا اکنون نزدیک به ۷ حیاط دارد که وسعتی نزدیک به ۶/ ۲ دهم هکتار مساحت را به خود اختصاص داده است.
ارزشمندترین قسمت این بنا، چهار سوق آن است که از تقاطع قائم دو راسته ایجاد شده و بر فراز آن گنبد بزرگ کاشیکاری شده‌ای قرار دارد. سقف آن نورگیر ندارد و به صورت عرقچین ساخته شده است و خیابان را به حیاط اصلی سرای سعدالسلطنه متصل می سازد.
چهار طرف گنبد را، چهار نیم‌گنبد با رسمی‌بندی و نورگیر فراگرفته که فضا را بزرگتر نشان می‌دهد، هشتی بنا که پس از درِ ورودی قرار دارد، با آجر و کاشی تزئین شده و سقف یزدی‌بندی شده دارد.
بازسازی و احیای دوباره کاروانسرا به همت سازمان میراث فرهنگی
عملیات مرمت این مجموعه در قالب تفاهم‌نامه از طریق صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی سازمان میراث فرهنگی به سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری قزوین واگذار شد و عملیات اجرایی مرمت این بنا اجرایی شده و اکنون چند سالی است که همایش ها و جشنواره های متعددی برای شناسایی و معرفی این کاروانسرا در آن برگزار می شود.
اکنون بخشی از غرفه ها و حجره های موجود در این کاروانسرا برای مصارف تجاری، رستوران، عکاس خانه سنتی و سوغات فروشی های شهر مورد استفاده قرار گرفته است.
این اثر تاریخی ابتدا در تاریخ ۱۳۱۶/۹/۱۷ با شماره ثبت ۱۰۲۱ در زیر مجموعه بازار قزوین ثبت شد، سپس در مورخ ۱۳۷۷/۵/۱۱ با شماره ۲۰۸۹ به صورت مجزا به نام کاروانسرای سعدالسلطنه ثبت شد.
بازدید از این بنای زیبای باستانی می تواند تماشاگران را به اعماق تاریخ گذشته برده و لحظات فرح بخشی را برای گردشگران فراهم کند.
