آزمایشگاه

کشف راز نفوذناپذیری پوست

کد خبر: ۹۸۸۲۳۴

با این ‌که هر روزه حدود 500 میلیون سلول پوستی بدن ما از بین می‌رود، باز هم نمی‌بینیم که این لایه بدن ما وا بدهد. باورش سخت است که هر دو تا چهار هفته، تمام لایه خارجی پوست ما جایگزین می‌شود، اما خون و عرق بدن ما از آن چکه نمی‌کند! دانشمندان می‌گویند راز این پایایی را کشف کرده‌اند. ما مدیون قرارگیری خاص اَشکالی موسوم به تِتراکایدِکاهدران هستیم که هیچ روزنه‌ای باقی نمی‌گذارند.

این بررسی در عین حال پرده از فعال‌سازی مکانیسمی برمی‌دارد که پوست به آن اقدام و از این طریق، پایایی خود را فراهم می‌کند. رایکو تاناکا و تیمش از کالج سلطنتی لندن و قصد آنان برای مطالعه لایه‌های تشکیل‌دهنده اِپیدِرم (لایه سطحی پوست) پستانداران به این یافته ختم شده است.

لایه‌ای که مسئول اتصالات سخت و پوست‌اندازی است

دانشمندان در موارد زیادی به بررسی خارجی‌ترین لایه اپیدرم پرداخته‌اند که دائم در حال حذف سلول‌های پوستی مرده و جایگزینی آنهاست، اما کمتر چیزی درباره مانع پوستی ثانویه و نازک‌تری می‌دانیم که زیر آن قرار گرفته و به استراتوم گرانولوسوم می‌شناسیم.

استراتوم گرانولوسوم، نقشی مهم در نفوذناپذیری پوست ما دارد، زیرا اتصالات تنگ در این لایه شکل می‌گیرند که اگر نباشند، خارجی‌ترین لایه پوست نیز شکل نخواهد گرفت و نقش آن در فرآیند پوست‌اندازی هم حیاتی است.

در پستانداران، سلول‌های تازه پوستی در زیرین‌ترین لایه‌ها تولید شده و سپس به لایه استراتوم گرانولوسوم منتقل می‌شود. اینجاست که با سلول‌های قبلی جایگزین شده و آنها را به لایه خارجی می‌رانند. تاکنون کسی نتوانسته بود دقیقا بفهمد چگونه جایگزینی سلول‌های استراتوم گرانولوسوم، بدون ایجاد اخلال در اتصالات تنگ صورت می‌گیرد.

تاناکا و تیمش از سیستم تصویربرداری میکروسکوپی هم‌کانونی برای بررسی سلول‌های استراتوم گرانولوسوم در گوش موش‌ها استفاده کردند. آنها متوجه نقش اساسی شکل اینها در تشکیل مانع پوستی شدند.

شکل این سلول‌ها یادآور چیزی موسوم به تِتراکایدِکاهدران کلوین، اما اندکی تخت‌تر است. این شکل، در اصل یک شکل هندسی 14 ضلعی است که شش وجه چهارضلعی و هشت وجه شش ضلعی دارد.

این ساختار اولین بار در سال 1266/ 1887 توسط ویلیام تامسون (لرد کلوین) ارائه شد. وی آن را بهترین شکل ممکن برای پر کردن فضا ذکر می‌کرد.

در تصاویر برگرفته از موش‌ها، حالت تخت‌شده‌ای از این اَشکال دیده شد که با قرارگیری مناسب، در عین حفظ تراکم، مجرای لازم را برای آمد و شدهای مهم فراهم می‌کرد. محققان متوجه شدند این شکل، امکان جایگزینی سلول‌های پوستی جدید با قدیمی‌ها را از طریق تولید پروتئینی فراهم می‌کند که مثل چسب عمل کرده، سلول‌های کهنه بالا و سلول‌های نو زیرین را در اتصالات تنگ با سلول‌های اطراف حفظ می‌کند تا حتی در صورت نابودی یک سلول، مانع به قوت خود باقی بماند.

این آزمایش فقط روی موش‌ها انجام شده، اما می‌دانیم که لایه اپیدرم پستانداران در گونه‌های مختلف ـ مخصوصا در لایه‌های زیرین ـ بشدت مشابه است. محققان می‌گویند کورنیوسایت‌ها ـ نوعی سلول پوستی در خارجی‌ترین لایه‌های اپیدرم ـ در انسان گوناگون‌تر هستند، اما آنها نیز به شکل تِتراکایدِکاهدران هستند. این یافته قادر است دگرگونی شگرفی در تحقیقات بیماری‌های پوستی ایجاد کند.

نتایج این کشف به چه کار می‌آید ؟

به گفته تیم محقق، یافته‌های بیشتر در این زمینه به درمان بیماری‌های پوستی مانند اگزما و سوریازیس (داءالصدف)، که هم رایج هستند و هم پیشگیری و درمان سختی دارند، کمک خواهد کرد.

محققان، اخلال در تولید اتصالات تنگ را یکی از دلایل عارضه اگزما می‌دانند. بیماری‌های این چنینی، مانع پوستی را تضعیف می‌کنند و زمینه‌ساز نفوذ باکتریایی، تورم، خارش و دیگر شرایط ناخوشایند می‌شوند. آنها به عنوان گمانه‌ای دیگر، از دلایل بیماری پسوریازیس را اختلال در مانع هم‌بند یا همان اتصالات تنگ عنوان می‌کنند؛ عارضه‌ای پوستی که در جریان آن، ازدیاد تولید سلول‌های پوستی به تشکیل تکه‌های زمخت پوست روی سطح منجر می‌شود.

تیم محقق اکنون درگیر کشف چگونگی تعیین ضخامت پوست در لایه‌های اپیدرم و چگونگی حفظ تعادل بین رشد سلول و حذف سلول‌های مرده است تا به منشا خطاها یا اختلالات پی ببرند.