چرا چشم ضعیف می‌شود؟

دلیل اصلی عیوب انکساری چشم ویژگی‌های وراثتی است یعنی کسانی که عیب انکساری چشم دارند و لازم است از عینک استفاده کنند، به احتمال زیاد در چشم پدر یا مادرشان یا در فامیل درجه یک ازجمله عمه، عمو، دایی یا خاله عیوب انکساری و تقریبا از نوع مشابه وجود دارد. حتی در مواردی که در چشم پدر و مادر یا فامیل درجه یک عیب انکساری وجود نداشته باشد، ولی باز دلیل می‌تواند وراثتی باشد. همان طور که ممکن است کودکی با چشمان آبی از والدین با چشمان سیاه به دنیا بیاید و فامیل درجه یک نیز هیچ کدام چشم آبی نداشته باشند ولی مسلما در این موارد در شجره وراثتی نسل‌های قبلی این خانواده چنین صفتی وجود داشته است که به صورت نهفته بوده و حال در این فرد آشکار شده است.

خلاصه مطلب این که نقش وراثت در وجود عیوب انکساری چشم حرف اول را می‌زند و در تحقیقات مشخص شده است اگرچه بچه‌های یک خانواده تا حدودی دارای عیوب انکساری مشابه هستند، ولی این تشابه در دوقلوهای همسان به حد بسیار زیادی می‌رسد و در این موارد عیوب انکساری در دوقلوهای همسان تقریبا یکسان است بنابراین نتایج نشان می‌دهد نقش توارث در ایجاد عیوب انکساری بسیار زیاد است.

البته نباید تأثیر محیط و عوامل محیطی در ایجاد عیوب انکساری چشم را نا دیده گرفت. یعنی برای حفظ سلامت چشم‌ها و بینایی لازم است ما فاصله و نور مناسب برای مطالعه و فعالیت بینایی نزدیک، نحوه درست استفاده از چشم‌ها، اصول لازم در استفاده از رایانه و وسایل الکترونیک، نوع تغذیه، ساعات فعالیت بینایی در فواصل مختلف، استفاده از عینک‌های جذبی مناسب با داشتن قابلیت‌های آنتی رفلکس، فتوکرومیک و پلاریزه در شرایط فعالیت‌های مختلف بینایی و خیلی اصول دیگر که اپتومتریست‌ها به بیماران خود یاد می‌دهند را رعایت کنیم تا از ایجاد استرس اضافی به منظور افزایش نمره عینک جلوگیری به عمل آید.

برای مثال بیمارانی که از لحاظ وراثتی مستعد ایجاد نزدیک‌بینی هستند ممکن است در اثر مطالعه یا فعالیت بینایی زیاد در فاصله نزدیک دچار نزدیک بینی بیشتری شوند و حتی اگر این احتمال برای همه بیماران به طور یکسان مطرح نباشد بهتر است این مساله از جانب بیماران رعایت شود.

شاید ما در انتخاب الگوی وراثتی درخصوص خود نتوانیم نقشی داشته باشیم ولی می‌توانیم با چک آپ‌های دوره‌ای سنجش تخصصی بینایی نزدیک اپتومتریست، از سلامت بینایی خود مطلع شویم و با رعایت اصول و توصیه‌هایی که اپتومتریست‌ها برای جلوگیری از آسیب‌های بینایی برایمان توضیح می‌دهند بتوانیم تا حدود زیادی شرایط لازم برای سلامت بینایی خود را فراهم نموده و بینایی خوب، کار آمد و راحتی داشته باشیم.

دکتر علی میرزاجانی - دانشیار گروه اپتومتری دانشگاه علوم پزشکی ایران