معلولان در انتظار حمایت

امروز روز جهانی معلولان است؛ روزی که برای بیشتر معلولان کشورمان هیچ وقت از مناسبتی در تقویم فراتر نرفته، چراکه مشکلات آنها در چنین مناسبت‌هایی مرور می‌شود و تنها چیزی که دست آنها را می‌گیرد، وعده‌هایی است که هر سال بیشتر می‌شود.

این مساله‌ای است که باید دلیل اصلی آن را در بی‌توجهی به مسائل اجتماعی در کشور دنبال کرد؛ مسائلی که برخی مسئولان ترجیح می‌دهند چشم‌هایشان را هم بگذارند و از کنارشان عبور کنند، چراکه برای آنها نام و نشانی به همراه ندارد.

میلیون‌ها گمشده

در کشورمان حدود یک میلیون و 300 هزار معلول تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند که حدود 65 درصدشان را مردان و 35 درصدشان را زنان تشکیل می‌دهند، البته این آمار تمامی معلولان کشورمان نیست و باید گفت این افراد معلولانی هستند که از بهزیستی خدماتی دریافت می‌کنند؛ خدمات ناچیزی مانند مستمری بین 53 تا یکصد هزار تومان، اما این همه واقعیت نیست؛ چراکه فقط حدود 340 هزار نفر از این افراد مستمری حدود 70 هزار تومانی دریافت می‌کنند.

حسین نحوی‌نژاد، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با جام‌جم از آمار تلخی پرده برمی‌دارد که شرایط معلولان کشور را بازگو می‌کند. آن‌طور که او تصریح می‌کند، دست‌کم یک میلیون معلول در کشورمان وجود دارد که در انتظار دریافت خدمات از سازمان بهزیستی هستند.

به گفته معاون توانبخشی سازمان بهزیستی، معلولان برای دریافت خدمات گوناگونی در انتظار هستند، برای نمونه حدود 70 هزار نفر در انتظار دریافت مستمری‌اند، حدود 80 هزار نفر تقاضای پذیرش در مراکز نگهداری بهزیستی را مطرح کرده‌اند یا معلولان زیادی هستند که پشت نوبت دریافت تجهیزات توانبخشی یا خدماتی مانند اشتغال و مسکن هستند. او از این می‌گوید که این آمار حداقلی است، چراکه بسیاری از معلولان به دلیل طولانی شدن و جواب نگرفتن، عطای دریافت چنین خدماتی را به لقایش می‌بخشند.

افزون بر این، طبق برآورد سازمان بهداشت جهانی 10 تا 15 درصد جمعیت کشورهای درحال توسعه را افراد معلول تشکیل می‌دهند. با این تعریف آمار معلولان کشورمان حدود 12 میلیون نفر می‌شود، اما باید یاد آور شد سازمان بهزیستی قادر به ارائه خدمات به حدود یک‌میلیون و 300هزار معلولی که تحت پوشش این سازمان قرار دارند، نیست.

آن‌طور که نحوی‌نژاد می‌گوید، سازمان آمار نیز امسال با آنها همکاری مناسبی نداشته تا در سرشماری بتوان آمار دقیقی از معلولان کشور به دست آورد.

غفلت اعتبار و بیمه

مشکل اصلی سازمان بهزیستی در حمایت از معلولان و رفع نیازهای آنها را باید در نبود اعتبار مناسب جست‌وجو کرد؛ مساله‌ای که سبب شده آنها نتوانند بدرستی به معلولان خدمت‌رسانی کنند.

نحوی‌نژاد در این‌باره می‌گوید: اعتباری که سازمان بهزیستی به این منظور دارد حدود 700 هزار میلیارد تومان است، اما این مقدار یک‌دهم نیاز واقعی ماست.

باید از حمایت نامناسب بیمه‌ها نیز به‌عنوان یکی دیگر از مشکلات معلولان یاد کرد، چراکه بیمه‌ها بجز چند جلسه محدود فیزیوتراپی، خدمات توانبخشی و... دیگر نیازهای معلولان را پوشش نمی‌دهد، به همین دلیل معلولان برای طبیعی‌ترین حق خود که درمان و تسکین دردهایشان است نیز خدمات مناسبی دریافت نمی‌کنند.

خطای برخی مسئولان

مسائل زیادی دست به دست هم داده‌اند تا نیازهای معلولان بخوبی پوشش داده نشود، نگاه نادرست برخی مدیران یکی دیگر از این عوامل است، چراکه آنها به معلولان به دید شهروندان درجه 2 نگاه کرده و رفع مسائل و نیازهای آنها را در اولویت برنامه‌هایشان نمی‌گذارند.

همایون هاشمی، رئیس کمیسیون بازنگری قانون جامع حمایت از حقوق معلولان در گفت‌وگو با جام‌جم این غفلت را تائید می‌کند و می‌افزاید: معلولان جزئی از پیکره جامعه هستند، اما متاسفانه برخی از مسئولان آنها را به عنوان شهروند درجه‌یک نمی‌شناسند و این خطایی بزرگ است. بنابراین باید حق شهروندی را برای معلولان قائل شد تا آنها نیز بتوانند از تمامی امکانات برخوردار شوند، البته به دلیل محدودیت‌هایی که این افراد دارند، باید امتیاز ویژه‌ای نیز برای آنها قائل شد، ولی معلولان در کشورمان به حداقل‌ها نیز براحتی دسترسی ندارند.

آن‌طور که او می‌گوید لایحه حمایت از حقوق معلولان نیز در دست پیگیری است و برای رسیدگی به آن دو کمیته در مجلس و سازمان بهزیستی کشور تشکیل شده است.

هاشمی درباره مناسب‌سازی معابر شهری برای معلولان نیز خاطرنشان می‌کند: وزارت کشور که مسئول ستاد مناسب‌سازی است، باید در این زمینه پاسخگو باشد، چراکه مناسب‌سازی‌های صورت گرفته در کشور حدود 25 درصد تخمین زده می‌شود.

مشکلات معلولان جزو مسائلی است که مسئولان تاکنون بارها درباره آن سخنرانی کرده و وعده داده‌اند، اما هیچ وقت به مرحله اجرا نرسیده، برای نمونه براساس قانون باید 3 درصد سهمیه استخدام سازمان‌های دولتی و خصوصی در اختیار معلولان قرار بگیرد، اما این قانون نادیده گرفته می‌شود.

بنابراین برای رفع نیازهای معلولان کشور که تعدادشان نیز کم نیست و هرسال عواملی مانند تصادفات جاده‌ای آن را افزایش می‌دهد، باید قانون مناسبی وضع کرد که به مسائل پیشگیری از معلولیت و نیازهای معلولان توجه ویژه‌ای داشته باشد، به این منظور باید از نمایندگان مجلس خواست رسیدگی به لایحه جامع حمایت ازحقوق معلولان را که چندسالی از مطرح‌شدنش می‌گذرد، در اولویت برنامه‌هایشان قرار دهند و با رفع ایراد‌هایی که شورای نگهبان از آن گرفته بود، آن را دوباره در صحن علنی مجلس مطرح کنند.

جنگ معابر با معلولان

مناسب‌سازی مبلمان شهری برای معلولان جزو وظایف شهرداری‌هاست و وزارت کشور مسئول رسیدگی به این مساله است، هرچند در تهران در این حوزه تلاش‌هایی صورت گرفته، اما بافت‌های فرسوده تهران حکم می‌کند در این زمینه تلاش بیشتری صورت بگیرد، زیرا بجز معلولان افراد سالخورده یا زنان باردار نیز باید بتوانند براحتی در شهرهای کشور تردد کنند.

مهدی آیینی - جامعه