نذورات فرهنگی در ماه محرم

اما به نظر من ما باید به یک دیدگاه تناسبی در این زمینه برسیم و روی آن بحث بکنیم. درحقیقت بهتر است مدلی متناسب از نذورات را در ماه محرم طراحی کنیم.

قطعا لازم است بخش اطعامی باشد. در کنار این نذورات، بخش شور حسینی و عواطف مردمی نیز باید وجود داشته باشد که الان هم این اتفاق می‌افتد و در این رابطه مراسم برگزار می‌شود. هیأت‌ها و دسته‌های مختلف عزاداری که در این جهت حرکت می‌کنند، بیشتر به جنبه شور حسینی می‌پردازند.

اما در این میان، بخشی که کمتر مورد توجه قرار گرفته، نذورات فرهنگی است. من هرچند قائل به دیدگاه تناسب و این موضوع هستم که همه اینها کنار هم باید وجود داشته باشند، اما معتقدم از نذورات فرهنگی یعنی توجه به بخش فرهنگ و اندیشه به هیچ وجه نباید غافل شد چون اهمیت زیادی دارد.

همان‌طور که می‌دانید در معارف دینی ما به دین، اندیشه و فرهنگ جایگاه ارزشمندی داده شده است. از طرفی دیگر، در تحلیل خود نهضت کربلا و حرکت سیدالشهدا بحث‌های زیادی وجود دارد. یکی از بحث‌ها ـ که در زیارت اربعین هم به آن توجه شده ـ این است که حضرت امام حسین(ع) شهید شدند تا مردم را از جهالت نجات بدهند. پس معلوم می‌شود در آن زمان جهالت حاکم بوده و امام حسین(ع) برای این که مردم را از جهالت،حیرت، نگرانی و سرگردانی فکری بیرون بیاورد جان خودشان را هم در این راه فدا کردند. پس از این منظر هم نذرهای فرهنگی اهمیت زیادی پیدا می‌کنند.

هرچند نباید بقیه نذورات را حذف کرد ولی به دلیل اهمیت این بخش، بهتر است مردم ما به آن توجه بیشتری نشان بدهند. اما کاری که ما باید در این زمینه انجام بدهیم اولا فرهنگسازی در خصوص نذورات فرهنگی است؛ چراکه تجربه نشان داده با فرهنگسازی صحیح و بدون افراط و تفریط هر نوع تغییری امکان پذیر است و حتی با استقبال مردم هم مواجه می‌شود.

نکته بعدی، تعیین مصادیق و معرفی مصداق‌ها و نمونه‌ها برای مباحث فرهنگی است. برای مثال تهیه کتاب‌ها و محصولاتی از این نوع مکتوبات که بخشی از حوزه فکر و اندیشه را تشکیل می‌دهند. به عبارت ساده‌تر، بخشی از نذورات می‌تواند در این حوزه تعریف شود؛ برای مثال مردم نذر بکنند آثاری در ارتباط با سید الشهدا در سطح جامعه ترویج دهند و به دست دیگران برسانند.

نمونه دیگر، برگزاری دوره‌های دانش‌افزایی برای عموم مردم است؛ یعنی معارفی که اهل بیت داشتند در این دوره‌ها ترویج شود. به این ترتیب معارف اسلامی و منطق سیدالشهدا برای مردم بازگو شود و مورد بحث قرار بگیرد. در مجموع در این نوع نذر، فرد نذرکننده، کاری فکری، خلاقانه، فرهنگی یا تخصصی را برای دیگران انجام می‌دهد و هدف از این کار رویج فرهنگ نذر در جامعه و توجه به نیازهای فرهنگی اجتماع است.

حجت‌الاسلام عباس پسندیده

عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث و رئیس پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی اسلامی