گردشگران فراموش‌ شده

در حال حاضر 80 درصد افراد معلول در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه هستند و یک‌سوم معلولان جهان را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند. بر اساس سرشماری سال 90 در کشور ما بالغ بر یک میلیون نفر معلول زندگی می‌کنند که 133 هزار نفر آنها در استان تهران ساکن هستند. البته این آمار غیر از کسانی است که دارای معلولیت‌های خفیف هستند. این گروه پرشمار، ظرفیت‌های مغفول مانده صنعت گردشگری هستند که کسی این ظرفیت عظیم را جدی نگرفته است. حتی در رسانه‌ها هم به ظرفیت مغفول مانده گردشگری معلولان توجه نمی‌شود، در حالی که معلولان هم مثل سایر اقشار جامعه، تمایل دارند قسمتی از وقت و سرمایه خود را در مسیر گردشگری صرف کنند.

به دلیل جدی گرفته نشدن این ظرفیت عظیم، شاهد هستیم امکانات اماکن گردشگری و تاریخی کشور ما تناسبی با نیازهای ویژه معلولان و حتی سالمندان جامعه ندارد. مثلا بسیار کم پیش می‌آید که یک مکان تفریحی، سیاحتی و تاریخی برای رفت و آمد معلولان، مناسب‌سازی شود، طوری که معلول بتواند بدون کمک گرفتن از دیگران و به طور کاملا مستقل از اماکن دیدنی شهرها دیدن کند.

وضعیت هتل‌ها، معابر شهری و امکانات رفت و آمد در شهرهای گردشگرپذیر کشور هم با وضعیت جسمی معلولان هماهنگ نشده است؛ به گونه‌ای که انگار متولیان گردشگری در این شهرها، کاملا از ظرفیت گردشگری معلولان چشم پوشیده‌اند یا اصلا به ذهنشان خطور نکرده است که می‌توانند با صرف هزینه‌هایی بسیار اندک برای مناسب‌سازی محیط، معلولان را هم ترغیب کنند وارد گود گردشگری شوند.

براساس اطلاعات منتشر شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، حـدود 11 درصد کـل تعداد گردشگران ایتـالیـایی دچــار انـواع معلولیت‌های جسمی و ذهنی هستند. بررسی گردشگـری سال 2009 مـیلادی کشــور انگلستـان نیز حاکی از آن است که 12درصد گـردشگران داخلی، دارای معلولیت هستند جالب است که گردشگران معلول به نسبت سایر گردشگران، اقامت طولانی تری در اماکن گردشگری دارند، یعنی در واقع درآمدزایی بیشتری برای صنعت گردشگری دارند. حتی عنوان می‌شود در ایالات متحده آمریکا، گردشگران معلول، به طور متوسط سالانه 1/6 میلیارد دلار در صنعت گردشگری خرج می‌کنند.

موضوع روز جهانی گردشگری که امسال مصادف با ششم مهر می‌شود، «گردشگری برای همه و ارتقای دسترسی جهانی» است. توسعه گردشگری معلولان، مصداق بارز تحقق این وعده است که امیدوارم در مقام عمل هم این شعار زیبا، اجرایی شود.

بازی برد ـ برد

مهم‌ترین سرمایه در صنعت گردشگری، وجود گردشگران مشتاق و علاقه‌مندی است که حاضرند برای بازدید از اماکن حیرت‌انگیز و داشتن تجربه‌ای جدید در سفر، دست به جیب شوند و در این مسیر، هزینه کنند.

در صورتی که محیط‌های گردشگری برای تردد معلولان مناسب‌سازی شود، جمعیت چند میلیونی معلولان ایرانی که سال‌های سال از نعمت دیدن بسیاری از اماکن گردشگری محروم بوده‌اند، به سمت بازدید از شهرهای گردشگرپذیر کشور روانه خواهند شد و در نتیجه اصلا دور از انتظار نیست که صنعت نحیف گردشگری کشور هم جان بگیرد.

تزریق چند میلیون گردشگر بالقوه و آشتی دادن معلولان با اماکن گردشگری کشور می‌تواند صنعت گردشگری کشور را متحول سازد. حتی در شرایطی که گردشگری ایران به عنوان دوستدار معلولان شناخته شود، این احتمال دور از ذهن نیست که معلولان سایر کشورها هم ترغیب شوند که به ایران مسافرت کنند، همان‌طور که حتی الان شهری مثل استانبول در ترکیه به عنوان محلی راحت برای تردد معلولان و سالمندان مشهور شده است، اما هیچ‌کدام از شهرهای توریستی ما به چنین عنوانی شناخته نشده‌اند.

از طرف دیگر، توسعه گردشگری معلولان می‌تواند موجب افزایش حضور اجتماعی معلولان شود و روحیه آنها را برای مشارکت‌های اجتماعی ارتقا ببخشد. معلولی که بتواند هر موقع که دلش خواست و بدون کمک دیگران در هر مکان گردشگری کشورش حضور یابد، امید به زندگی بالاتری دارد.

امین جلالوند / جام‌جم