خوابگاه دانشجویی و هزار اما و اگر

دکتر محمد قمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی درباره حل مشکل کمبود ظرفیت خوابگاه‌ها نظر متفاوت‌تری دارد. دکتر قمی، از بی‌توجهی به موضوع مهم بومی‌پذیری در دانشگاه‌ها به عنوان یک مشکل مهم یاد می‌کند و به ما می‌گوید: اگر بحث بومی‌پذیری دانشگاه‌ها،‌ ‌در انتخاب رشته مدنظر قرار گیرد، این مشکل تا اندازه‌ای حل می‌شود و کمتر به خوابگاه نیاز پیدا می‌کنیم.

با تمام این تفاسیر دانشجوهای زیادی به خاطر علاقه به تحصیل در رشته یا دانشگاه خاصی که در محل زندگی آنها نیست، شال و کلاه می‌کنند و گذرشان به خوابگاه‌های دانشجویی می‌افتد. این عضو مجلس شورای اسلامی با اشاره به این موضوع می‌گوید: برای این عده که ناگزیر از ادامه تحصیل در شهری دیگر هستند، باید شرایط به گونه‌ای باشد که این اطمینان هم برای آنها و هم خانواده‌هایشان به وجود بیاید که نظارت جامع و دقیقی بر خوابگاه‌های محل زندگی‌شان وجود دارد.

دکتر قمی با اشاره به اهمیت ساماندهی فضای خوابگاه‌ها در کشور می‌گوید: با توجه به شرایط فعلی دولت، ساخت و احداث خوابگاه از سوی دولت با مشکل مواجه است و بهترین راه، جذب مشارکت بخش خصوصی و مخصوصا خیرین خوابگاه‌ساز در این بخش است. در همین راستا می‌توان از ساختمان‌های خالی نهادهای دیگر دولتی هم به عنوان خوابگاه استفاده کرد تا به این‌ترتیب در درازمدت مشکل کمبود خوابگاه‌ها جبران شود.

ارائه تسهیلات ساخت خوابگاه

اعلام خبر کمبود ظرفیت خوابگاه‌ها، برای بسیاری از خانواده‌ها مساوی است با نگرانی و اضطراب؛ نگرانی از سرنوشت فرزندان دانشجویشان در شهری دیگر و اضطراب به خاطر روزهایی که قرار است به دور ازآنها بگذرانند. ما این موضوع را با ذوالفقار یزدان‌مهر، رئیس صندوق رفاه دانشجویان در میان می‌گذاریم و او نیز کمبود ظرفیت خوابگاه‌ها برای 75 هزار دانشجو را تایید می‌کند. یزدان‌مهر با اعلام این موضوع می‌گوید: وزارت علوم برای حل این مشکل به دنبال راه چاره است و برهمین اساس برای ساخت خوابگاه تسهیلات ویژه ارزان‌قیمت پرداخت می‌کند. اشاره یزدان‌مهر به ورود بخش خصوصی، نهادهای عمومی و خیران برای ساخت و توسعه خوابگاه‌های مورد نیاز دانشجویی در کشور است؛ موضوعی که وزارت علوم، آن را مد نظر قرار داده و برای تشویق بیشتر، علاوه بر واگذاری زمین موردنیاز برای ساخت خوابگاه، در صورت توان مالی بخش خصوصی با 50 درصد آورده، 50 درصد بقیه را در قالب تسهیلات به سرمایه‌گذار پرداخت می‌کند.

این البته تنها راه‌حل موجود نیست. رئیس صندوق رفاه دانشجویان می‌گوید: با هدف جبران کمبود فضاهای خوابگاهی دانشجویان، مدلی را هم پیش بینی کرده‌ایم که با ارائه وام ارزان‌قیمت به دانشجویان، مشکل کمبود فضای خوابگاهی حل شود.

یزدان‌مهر توضیح می‌دهد : صندوق رفاه دانشجویان به دانشگاه‌هایی که با مشکل کمبود خوابگاه مواجه هستند، مبلغی را به عنوان کمک رهن صندوق پرداخت می‌کند تا مکانی را برای دانشجویان رهن کرده و دانشجویان اسکان یابند.

رئیس صندوق رفاه ادامه می‌دهد: کمبود فضای خوابگاه‌های سراسری موضوع مشخصی است، اما برای این که دانشجویی بدون خوابگاه نماند، امسال بخش خوابگاه‌های غیرانتفاعی را از طریق تشکیل شورای نظارت و ارزیابی ساماندهی کرده ایم.

خوابگاه‌های غیردولتی مجوز‌دار

خوابگاه‌هایی که رئیس صندوق رفاه دانشجویان از آنها نام می‌برد، بیش از 15 سال است که با‌پذیرش جمعیت زیادی از دانشجویان، بار عظیمی از سروسامان دادن به معضل کمبود ظرفیت خوابگاه‌ها و اسکان دانشجویان غیربومی را در دوران تحصیل بر دوش کشیده‌اند.

یزدان‌مهر با اشاره به این موضوع می‌گوید: تعداد زیادی از این خوابگاه‌ها در شهرستان‌ها درحال دریافت مجوز هستند.

تاکید رئیس صندوق رفاه دانشجویان بر مجوز، ‌موضوعی است که باید مورد توجه قرار بگیرد، مخصوصا وقتی یزدان‌مهر می‌گوید: از نظر وزارت علوم، خوابگاه‌هایی که مجوز داشته باشند، خوابگاه مجاز و خوابگاه‌هایی که مجوز نداشته باشند، خوابگاه غیرمجاز محسوب شده، توسط اداره اماکن پلمب می‌شوند. اتفاقی که باعث شده اسامی خوابگاه‌های غیردولتی مجوز دار یعنی خوابگاه‌هایی که زیرنظر صندوق رفاه فعالیت می‌کنند، در سامانه ویژه‌ای که به همین منظور راه‌اندازی شده، ثبت شود.

در این سامانه که در سایت صندوق رفاه به آدرس www.swf.ir بارگذاری شده است، اسامی 147 خوابگاه دانشجویی غیردولتی ساماندهی شده توسط دانشگاه‌های ناظر دیده می‌شود.

رئیس صندوق رفاه دانشجویان می‌گوید: دانشجو‌ها می‌توانند با مراجعه به این سامانه و با وارد کردن اسم دانشگاه و موقعیت جغرافیایی مکانی که قبول شده‌اند، فهرستی از اسامی خوابگاه‌های غیردولتی مجاز را مشاهده کنند.

این البته همه ماجرا نیست. بجز اسامی خوابگاه‌ها، امکانات هر خوابگاه هم در این سامانه ذکر شده و برای سهولت انتخاب و تصمیم گیری دانشجویان و خانواده‌هایشان تصاویر اتاق‌ها و فضاهای عمومی و آموزشی آنها هم در سامانه موجود است. به این‌ترتیب دانشجویان امسال می‌توانند مستقیما از محل زندگی‌شان، رزرو خوابگاه را انجام بدهند.

نظارت دقیق‌تر بر خوابگاه‌ها

فهرست شدن اسامی خوابگاه‌های غیردولتی مجاز در یک لیست مشخص، از نظر علیرضا شوکتی ، رئیس هیات‌مدیره خوابگاه‌داران غیردولتی اتفاق خوبی است که می‌تواند حاشیه‌های پیرامون خوابگاه‌های غیردولتی را تا اندازه زیادی کم کند. شوکتی در این باره به جام‌جم می‌گوید: قبلا روال بر این بود که اسامی تمام خوابگاه‌های غیردولتی در فهرست نوشته می‌شد؛ چه آنهایی که مجوز گرفته بودند، چه آنهایی که مجوزشان هنوز تایید نشده بود، اما طبق دستورالعمل جدید وزارت علوم، تمام خوابگاه‌های خودگردان از سال گذشته مورد بررسی دقیق قرار گرفتند و بر این اساس، مجوز فعالیتشان زیرنظر شورای نظارت و ارزیابی خوابگاه‌ها و با همکاری صندوق رفاه و خوابگاه داران غیردولتی کشور صادر شد. به گفته شوکتی با این که براساس بررسی‌های انجام شده اسامی 147 خوابگاه با مجوز رسمی اعلام شده اما تا ابتدای مهر و آغاز سال تحصیلی جدید، اسامی جدیدی هم به این فهرست اضافه می‌شود.

رئیس هیات‌مدیره خوابگاه‌داران غیردولتی با اشاره به این موضوع می‌گوید: با این که اسامی خوابگاه‌های مجوز دار اعلام شده، اما پرونده خوابگاه‌های دیگری هم تحت بررسی است و متعاقبا اعلام می‌شود.

ذهن خانواده‌هایی که فرزندشان به در بسته کمبود ظرفیت خوابگاه‌های دولتی خورده و راهی جز زندگی چندساله در خوابگاه‌های غیردولتی ندارد، پر از نگرانی است ؛ دغدغه مشترک خیلی‌ها حضور افراد غیردانشجو زیر سقف خوابگاه است؛ موضوعی که وقتی آن را با رئیس هیات‌مدیره خوابگاه‌داران غیردولتی در میان می‌گذاریم، می‌گوید: به خانواده‌ها اطمینان می‌دهیم، از ابتدای مهر ماه با همکاری اماکن، صندوق رفاه و شورای نظارت بر اداره خوابگاه‌ها، بحث نظارت برعملکرد تمام خوابگاه‌ها به صورت قوی‌تر دنبال و مخصوصا جلوی فعالیت خوابگاه‌هایی که مجوز ندارند، گرفته شود چراکه بیشتر اتفاق‌های ناگوار مانند آتش‌سوزی و...، عموما در فضاهایی رخ می‌دهد که بدون مجوز اقدام به فعالیت کرده‌اند.

علیرضا شوکتی تاکید می‌کند: تمام خوابگاه‌های غیردولتی مجوز‌دار تنها مجاز به‌پذیرش دانشجوها هستند، یعنی هرکسی بخواهد در این خوابگاه‌ها زندگی کند، باید کارت دانشجویی داشته باشد. البته این الزام وجود ندارد که همه افراد یک خوابگاه از یک دانشگاه باشند و دانشجو بودن کفایت می‌کند اما خانواده‌ها بدانند که غیردانشجوها راهی به خوابگاه‌های مجاز ندارند.

نکته‌های طلایی زندگی در خوابگاه دانشجویی

دکتر محمد مهدی طهرانچی

رئیس دانشگاه شهید بهشتی

در بحث زندگی دانشجویی در خوابگاه‌ها، اولین و مهم‌ترین نکته این است که خوابگاه، یک فضا و محیط برای زندگی است، نه صرفا جایی برای خوابیدن. شاید انتخاب این عنوان از ابتدا اشتباه بوده است، چراکه خوابگاه یک شهرک دانشجویی است. وقتی می‌گوییم شهرک یعنی زندگی با همه جوانبش باید در آن شکل بگیرد و جریان داشته باشد. متاسفانه خیلی وقت‌ها از این موضوع غفلت می‌شود و نگاه به خوابگاه‌های دانشجویی، ‌نگاه به جایی است که صرفا برای خواب و استراحت مورد استفاده قرار می‌گیرد. نکته دوم حفظ ارتباط بین دانشجوهای خوابگاهی و خانواده‌هایشان است.دانشجوهایی که تازه وارد خوابگاه می‌شوند و یک زندگی جدید را در این فضا تجربه می‌کنند، باید بدانند فضای خوابگاه هیچ گاه جایگزین خانواده و پدرو مادر آنها نمی‌شود. درست است که آنها مدت زمان زیادی را در این فضای جدید می‌گذرانند، اما باید طوری برنامه ریزی کنند که فاصله‌شان با خانواده زیاد نشود و حضورشان در خانه کمرنگ نشود. درحالی که می‌بینیم جذابیت‌های زندگی دانشجویی در خوابگاه‌ها و در شهری به دور از خانواده،‌ خیلی‌ها را آنقدر از خانواده دور می‌کند که حتی عیدها و تابستان‌ها به خانه سر نمی‌زنند. این درحالی است که بخش عمده‌ای از رشد و تکامل شخصیتی همه انسان‌ها در خانواده شکل می‌گیرد . بهترین توصیه به دانشجویان خوابگاهی این است که از اوقات تعطیلی استفاده کنند و به خانواده هاشان سر بزنند و نگذارند ارتباط بین آنها و اعضای خانواده رفته رفته کمرنگ شود.

نکته سوم، جذابیت‌های زندگی خوابگاهی است؛ با هم بودن و زندگی جمعی‌ای که خیلی وقت‌ها باعث غفلت دانشجوها از برنامه‌های شخصی‌شان می‌شود و ما بارها مشاهده می‌کنیم زندگی شخصی و درس و دانشگاه خیلی‌ها تحت تاثیر زندگی درخوابگاه قرار گرفته است. این اتفاق بیشتر در مواردی می‌افتد که فرد تحت تاثیر محیط قرار می‌گیرد و نمی‌تواند برای خودش حریم خصوصی قائل شود. همان‌طور که بهداشت فردی در خوابگاه تابع بهداشت جمعی است، بهداشت روانی فرد هم تحت تاثیر بهداشت روانی جمعی قرار می‌گیرد. اگر به این نکته نیز توجه شود، دانشجوها می‌توانند دوره بی‌آسیبی را در خوابگاه بگذرانند و بعد از پایان دوران تحصیل، با سلامت جسم و روان این فضا را‌ترک کنند.

وضعیت نامناسب ارائه تسهیلات خوابگاهی به ورودی‌های جدید

سال تحصیلی 96 ـ 95 برای دانشجویانی که دنبال خوابگاه هستند، سال خوبی نیست. این را می‌توان از بررسی وضعیت ارائه تسهیلات خوابگاهی دانشگاه‌های مختلف کشور سنجید؛ دانشگاه‌هایی که بیشترشان با مشکل کمبود ظرفیت فضای فیزیکی و ارائه خوابگاه مواجه هستند؛ اتفاقی که باعث شده بسیاری از دانشگاه‌ها، خوابگاه‌هایشان را با تعیین اولویت‌های خاص به متقاضیان اختصاص بدهند.

براین اساس از میان دانشگاه‌های بزرگ کشور، برخی دانشگاه‌ها مانند تبریز، شاهد، باهنر کرمان، بجنورد، صنعتی شیراز، کاشان، قم، مازندران، هنر تهران، لرستان، گلستان و هرمزگان برای سال تحصیلی 96 ـ 95 فاقد ارائه خدمات خوابگاهی به دانشجویان جدید الورود خود هستند.

وضعیت ارائه خدمات خوابگاهی از سوی دو دانشگاه تهران و صنعتی امیرکبیر که جزو دانشگاه‌های برتر و بزرگ کشور نیز به شمار می‌روند، در دفترچه راهنمای آزمون سراسری مشخص نشده است. دانشگاه کاشان نیز تعهدی برای ارائه خدمات خوابگاهی به دانشجویان جدید الورود خود ندارد اما دانشجویان دختر این دانشگاه می‌توانند از خوابگاه‌های خودگردان داخل دانشگاه و دانشجویان پسر از خوابگاه‌های خودگردان خارج از دانشگاه استفاده کنند.

همچنین براساس مندرجات دفترچه راهنمای سازمان سنجش، وضعیت ارائه خدمات خوابگاهی برای دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و مشهد اعلام نشده و همچنین دانشگاه‌های علوم پزشکی شیراز و ایران در سال تحصیلی 96 ـ 95 خدمات خوابگاهی به دانشجویان جدیدالورود خود ارائه نمی‌دهند.

مینا مولایی

جامعه