آیا ما همان هستیم که می‌پوشیم؟

امروز اضطراب زیادی دارم. قرار است برای من خواستگار بیاد. خواستگار را می‌شناسم، اما خانواده‌‌اش را هرگز ندیده‌‌ام. دلم شور می‌زند. صد بار لباس‌هایم را بالا و پایین کرده‌‌ام. آخر این‌ترکیب را انتخاب می‌کنم: بلوز آزاد آبریشمی با گل‌های مغز پسته‌ای و صورتی خیلی ملایم و یک دامن بلند و آزاد تا مچ پا و یک روسری مغز پسته‌ای و ساده. وقتی لباسم را می‌پوشم بیشتر احساس آرامش می‌کنم. (زهرا در یک روز شاد و پر اضطراب)

وقتی عزیزان می‌روند، وقتی دیگر هیچ وقت برنمی‌گردند، بیشتر ما سیاه می‌پوشیم، زرتشتی‌ها سفید، اروپایی‌ها سیاه، ژاپنی‌ها سفید، عرب‌ها سیاه، هندی‌ها سفید، انگار سفید و سیاه نیز رنگ مرگ است. سفید رنگ عروسی هم هست و در کنار رنگ سرخ بیشترین طرفدار را در این مراسم دارد. خیلی از کسانی که لباس عزای سفید دارند، لباس عروسی شان سرخ است.آنها که لباس عروسی سفید دارند لباس عزایشان سیاه است. رنگ‌ها با جامعه ما گویی پیوندی نا گسستنی دارند.

وقتی رنگ‌ها از درون می‌تراود

زهرا محمدی، جامعه‌شناس اعتقاد دارد رنگ‌ها نه تنها حال و هوای یک شخص را نشان می‌دهند، بلکه نمادهای اجتماعی را نیز تشکیل می‌دهند که مثل یک نشان ، یک گروه خاص را از دیگران مشخص می‌کند.

وی با اشاره به سوابق تاریخی چون قیام سرخ‌جامگان یا سیاه‌جامگان یا استفاده از پرچم سرخ، سبز یا سیاه در مراسم مذهبی و آیینی، رنگ را پیوسته با تاریخ و تمدن و مذهب جوامع می‌داند و علاوه برآن شیوه‌ای برای نشان دادن حس درونی یک شخص یا یک گروه.

این جامعه‌شناس با اشاره به رنگ‌های غیر‌متعارف گروهی به نام پانک، تفکراتی چون هرج و مرج و شورش و نمایش نارضایتی و مخالفت کردن را از مشترکات آنان می‌شمارد و می‌گوید: نا همرنگی آنان با دیگران، اول از همه با رنگ‌های غیر‌معمول موها و پوشش مشخص می‌شود.

چراغ زرد و جیغ بنفش

آدم‌های رنگارنگ دور و بر ما حرکت می‌کنند. پوست‌های برشته از سولاریم و موهای سوخته از دکلره یک‌ترکیب قهوه‌ای و کاهی را پدید آورده‌اند. در بخشی که رنگ شکلاتی فریاد می‌زند تنها رنگ‌های شب رنگ است که می‌تواند اثری داشته باشد.

پس بوم نقاشی را بر می‌دارند وروی صورت خود یک لب صورتی شب رنگ نقاشی می‌کنند.

یک دست مژه مصنوعی و یک خط چشم بنفش جیغ پشتش نقاشی می‌کنند که قهوه‌ای رنگ چشم را ( اگر لنز آبی نگذاشته باشند) تکمیل کند.

بعضی‌ها برای این که بهتر دیده شوند یک مانتو یا شال رنگی جیغ هم می‌پوشند. این هم می‌شود مد روز خیلی از دخترهای امروزی که خیلی رنگارنگ دیده می‌شوند، اما هر رنگارنگی قشنگ به نظر نمی‌رسد. بیشتر مثل تابلوهای شبرنگ راهنمایی رانندگی چشم آدم را تسخیر می‌کند.

دکتر فریده دوکانه‌ای، روان‌شناس و مشاور در مورد پوشش و انتخاب رنگ آن می‌گوید: بیشتر باید به کودکان و نوجوانان خود آموزش دهیم نوع پوشش بخشی از هویت فردی و اجتماعی ما ست و در انتخاب آن باید دقت کنند.

وی اعتقاد دارد در انتخاب رنگ پوشش نباید نوجوانان را محدود کرد، اما اگر نوجوانی رنگ‌های خیلی غیر‌متعارف انتخاب می‌کند، ممکن است دچار مشکلات روانی باشد.

دکتر دوکانه‌ای توصیه می‌کند: ضمن آموزش به این نوجوانان در خصوص پوشش، لازم است آنها را برای مشاوره نزد روان‌شناس ببرید. ممکن است نوجوان دچار مشکلات و تنش‌های روانی بوده و به کمک نیاز داشته باشد.

این مشاور خانواده اساس آموزش را تقلید می‌داند و اعتقاد دارد خانواده در درجه اول باید خود پوشش مناسبی انتخاب کند و حرمت‌ها و محافل مختلف را با پوشش‌های متفاوت از هم مجزا کنند.

وقتی دختر 18 ساله در خانه و مهمانی و خیابان یک نوع پوشش انتخاب می‌کند به این معناست که به حرمت‌ها احترام نمی‌گذارد و خود اجازه می‌دهد دیگران نیز به حریمش احترام نگذارند.

وی استفاده از پوشش و رنگ غیر‌متعارف را سبب انگشت‌نما شدن و ایجاد مزاحمت برای نوجوانان می‌داند و تاکید می‌کند: الگوپذیری نوجوانان از فیلم‌ها و شخصیت‌های ماهواره‌ای بخصوص شبکه‌های فارسی سبب پوشش نا مناسب تعداد زیادی از آنهاست، زیرا جامعه ایرانی روحیه تقلید‌پذیری دارد.

دکتر دوکانه‌ای پوشش اجتماعی مناسب را سبب امنیت اجتماعی مناسب و سلامت روان می‌داند و تاکید می‌کند: این موضوع ظریفی است که به جای زور و اجبار و فشار اجتماعی با آموزش و آگاهی‌بخشی و رفتار عادلانه خانواده و نهادهای مجری قانون امکان‌پذیر است.

وقتی شما را رنگ می‌کنند

همیشه رنگ‌ها از درون به بیرون‌تراوش نمی‌کنند. فرق نمی‌کند چقدر حالتان خوب یا بد باشد. اگر بخواهید مد روز باشید کسانی هستند که با رنگ‌ها هم کارو کاسبی پررونقی برای خودشان راه بیندازند.

رنگ سال، دستپخت همین گروه خلاق است؛ موسسه‌ای به نام پنتون که برای هر سال مردم دنیا رنگ تعیین می‌کند. بر مبنای این رنگ‌ها دکوراسیون و لباس طراحی و فروخته می‌شود و رنگ سال بعد باید کاملا متفاوت باشد که کسی نتواند از محصولات سال قبل با کمی تغییر استفاده کند و این یعنی تجارت رنگ.

مثال سال 2015 رنگ شکلاتی و طیف‌های قهوه‌ای و رنگ سال 2016‌ترکیبی از صورتی و آبی معرفی شد.

این شرکت رنگ‌های خود را با چنین توجیهاتی می‌فروشد: امسال جهان به آرامش و ملایمت بیشتری نیاز دارد.برابری جنسیتی در‌ترکیب رنگ آبی و صورتی که یکی مردانه و دیگری زنانه تصور می‌شود و سیالیت و آرامشی که در این‌ترکیب نهفته است و ... .

رنگ‌ها دستاویز جلب توجه

تا حالا دیده‌اید در خانواده‌هایی که اولین نوه پا به عرصه می‌گذارد وقتی دو سه خانواده دور هم جمع می‌شوند، اگر کودک مرکز توجه نباشد به نوعی جلب توجه و اعتراض می‌کند.

پوشش گاهی همان درخواست جلب توجه است. اما چرا درخواست جلب توجه در نوجوانان این قدر زیاد شده است؟

شاید این نوجوانان محصول خانواده‌های تک‌فرزندی هستند که دو دهه توجه مطلق را به دست آورده اند و حالا در جامعه هم به هر ضرب و زوری شده می‌خواهند این توجه ادامه یابد. اما نمی‌شود و این دور باطل همچنان زیاد‌تر و زیادتر می‌شود.

وقتی در مورد دختران صحبت می‌کنیم موضوع جدی‌تر هم می‌شود.

طبق علم روان‌شناسی و اصول تحلیل رفتار متقابل، انسان در هر ارتباط متقابلی به دنبال کسب توجه است که ممکن است به صورت تماس جسمانی، نگاه یا کلامی ‌باشد و نیاز انسان به توجه و تایید را ارضا می‌کند و به خاطر سیستم مردسالارانه جامعه، و توجه به ظاهر زن، زنان نیز به ظاهر خود بیشتر حساس هستند و وسواس بیشتری در زیبایی خود دارند، زیرا این خصوصیت همواره تشویق شده است.کمتر کسی می‌گوید چه پسر خوشگلی، اما از همان ابتدا این لفظ را برای دختران به کار می‌بریم.

برای این که کودکان دچار نیاز افراطی به توجه نشوند، در دوران کودکی باید تعادل را در مورد آنها رعایت کرد، نه بی‌توجهی و نه توجه مطلق، هیچ‌یک راهکار مناسبی برای‌تربیت کودک نیست. این تعادل همچنین در راهنمایی کودکان برای آمادگی پذیرش پوشش مناسب نیز مهم است.

لازم است پوشش و ضرورت آن برای کودکان چه پسر و چه دختر تبیین شود و به شاخص‌های درونی نوجوانان دختر بخصوص توجه بیشتری شود، باید نهادهای تصمیم‌ساز راهکارهایی چون جشنواره‌ها و برنامه‌های ‌ترویجی‌ترتیب دهند تا به علم، دانش، متانت، ادب و خلق نیکوی دختران و پسران به طور برجسته توجه شود تا نوجوانان خصوصا دختران که بیشتر با مسأله زیبانمایی خود مشکل دارند، به جای تمرکز بر زیبایی و توجه به ظاهرشان معطوف به توانمند‌سازی و شاخص‌های برجسته انسانی شوند.

ماندانا ملاعلی

جام‌جم