«برگزیت» و مچ‌اندازی موافقان و مخالفان

چندی پیش نخست‌وزیر انگلیس در نامه‌ای به دونالد توسک رئیس شورای اروپا؛ خواهان انجام اصلاحات در اتحادیه اروپا شد و اعلام کرد که مایل است درخصوص موضوعاتی همچون رفاه اجتماعی، حق حاکمیت ملی، رقابت پذیری، آزادی رفت و آمد در مرزهای اتحادیه اروپا، مدیریت اقتصادی و مسائلی از این قبیل با اتحادیه وارد بحث و تبادل نظر شود. این مذاکرات انجام شده و مقامات انگلیسی به اهداف خود از مذاکرات دست یافتند.

بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که برنامه برگزاری همه‌پرسی در واقع نوعی اهرم تهدید دولت محافظه کار انگلیس علیه اتحادیه اروپایی برای رسیدن به اهداف خود بوده است. چرا که درخواست‌های انگلیس با کمی جرح و تعدیل مورد قبول شورای اروپا و اتحادیه اروپا قرار گرفت و چرخش مواضع دیوید کامرون و استدلال‌های وی برای ماندن در اتحادیه اروپا نشان داد که پیش‌بینی کارشناسان مزبور چندان هم دور از واقعیت نبوده است.

اخیرا نخست‌وزیر انگلیس در سخنانی از شهروندان کشورش خواست تا با استمرار حضور انگلیس در اتحادیه اروپا موافقت کنند. وی گفت که در صورت خروج، انگلیس شاهد کاهش رشد اقتصادی، کاهش رشد GDP، کاهش اشتغال، کاهش خدمات رفاهی، کاهش ارزش واحد پولی ملی (پوند) خصوصا در برابر دلار و ... خواهد شد.

مدیران و کارشناسان صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی نیز در سخنرانی‌ها و تحلیل‌های خود اعلام کرده‌اند که این اتفاق بر اقتصاد انگلیس، اتحادیه اروپا و اقتصاد جهانی تاثیر منفی خواهد گذاشت.

طرفداران خروج بر این باورند که بعد از 40 سال که از عضویت این کشور در اتحادیه اروپا می‌گذرد؛ مردم انگلیس این فرصت را دارند تا در مورد آینده استمرار حضور کشورشان از اتحادیه اروپا یا خروج از آن تصمیم بگیرند. آنها معتقدند قوانین و مقررات دست‌و‌پاگیر اتحادیه اروپا مانعی بر سر راه پیشرفت‌های اقتصادی کشور ایجاد کرده است.

ذکر این نکته ضروری است که با رای مثبت مردم انگلیس در همه‌پرسی خروج کشورشان از اتحادیه اروپا، این خروج در فردای روز همه‌پرسی اتفاق نخواهد افتاد و برای این اتفاق باید پروسه‌ای طولانی طی شود که در آن توافقات گذشته این کشور و اتحادیه با انجام گفت‌وگو و امضای توافق‌نامه‌های جدید ملغا شود.

اگر مردم انگلیس در همه‌پرسی رای به خروج از اتحادیه اروپا بدهند، مقامات دولت محافظه‌کار این کشور باید تصمیم بگیرند چه مدلی از همکاری با اتحادیه را مد نظر قرار خواهند داد. آیا مدل همکاری‌های نروژ مورد توجه مقامات بریتانیایی قرار خواهد گرفت یا مدل همکاری سوئیس. این احتمال نیز وجود دارد که انگلیس از نوع مدل همکاری کانادا با اتحادیه اروپا پیروی کند یا این که ترکیبی از مدل‌های مزبور را مد نظر قرار دهد.

به نظر می‌رسد مقامات ارشد حزب محافظه‌کار و حزب کارگر انگلیس به این نتیجه رسیده‌اند که ماندن در اتحادیه به نفع منافع درازمدت و کوتاه‌مدت این کشور است؛ خصوصا این‌که این کشور در مذاکرات اخیر خود با اتحادیه توانست به اهداف چهارگانه خود دست یابد. درخواست مقامات ارشد جهان همچون رئیس‌جمهور آمریکا برای استمرار حضور انگلیس در اتحادیه اروپا باعث شده است تا به‌رغم تبلیغات برخی از اعضای حزب محافظ‌کار برای خروج، اکثریت اعضای حزب بر ماندن در اتحادیه اروپایی پافشاری کنند.

یکی از مهم‌ترین تاثیراتی که رای مثبت مردم انگلیس در همه‌پرسی برجای می‌گذارد، تاثیری است که بر تمامیت ارضی این کشور مشهود خواهد بود. بسیاری از مردم اسکاتلند و ایرلند شمالی خواهان استمرار حضور در اتحادیه اروپا بوده و آن را به نفع کشورشان می‌دانند؛ لذا اگر در همه پرسی 23 ژوئن رای به خروج انگلیس از اتحادیه اروپا داده شود، شهروندان اسکاتلند و ایرلند شمالی ممکن است به جدایی از بریتانیا روی آورند. هرچند اسکاتلند در همه‌پرسی چندی پیش نتوانست به هدف خود که استقلال از پادشاهی بریتانیا بود، دست یابد ولی این احتمال وجود دارد که با خروج انگلیس از اتحادیه اروپایی، بتواند به خواسته خود برسد.

بوریس جانسون، شهردار سابق لندن و از چهره‌های سرشناس حزب محافظه‌کار انگلیس از جمله افراد مخالف ماندن انگلیس در اتحادیه اروپاست. هر چند واکنش‌های جنجالی وی باعث شده تا بر تعداد طرفداران جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا افزوده شود. ولی این واقعیت را نیز نمایان کرده است که در داخل حزب محافظه کار اختلاف شدیدی در مورد مسائل کلیدی وجود دارد.

نظرسنجی‌های انجام شده در انگلیس نیز حاکی از فاصله اندک طرفداران و مخالفان خروج انگلیس از اتحادیه اروپاست. این امر به معنای آن است که اگر دولت یا مقامات حزبی بتوانند تعداد بیشتری از مردم انگلیس را به رای دادن در همه‌پرسی ترغیب کنند شانس ماندن در اتحادیه اروپایی برای این کشور افزایش خواهد یافت.

این احتمال وجود دارد که وقوع برخی حوادث تروریستی باعث تغییر نظر برخی رای‌دهندگان و رای آنها برای ماندن در اتحادیه اروپا گردد. با این وجود باید توجه داشت که احزاب راست و ملی گراهای انگلیس همچنان بر خروج از اتحادیه اروپا تاکید خواهند کرد. تاکیدی که می‌تواند ناشی از افراط‌گرایی آنها باشد یا این که ناشی از مشی کلی این احزاب در چانه‌زنی‌های سیاسی برای افزایش محبوبیت در میانه جامعه و دسترسی به اهداف تعبیر شود.

اسماعیل ابراهیم‌زاده

کارشناس مسائل اروپا