توجه به سبک‌های فرزندپروری

به طور کلی ما سه سبک فرزندپروری داریم که در ادامه به طور اختصار هرکدام را توضیح خواهم داد، والدین می‌توانند بر این اساس ابتدا نوع ارتباط و تربیت‌شان با کودک را مشخص کنند و سپس در مراحل بعدی برای اصلاح روش خود با مراجعه به روان‌شناس و مشاور، تدبیری بیندیشند. فراموش نکنیم که در این روش وقتی صحبت از کودک می‌شود منظور فرزندی است که زیر 7 سال دارد و اصلی‌ترین روش یادگیری‌اش «مشاهده‌ای» است.

1ـ سبک مستبد: در این روش والدین خود دارای افکار منفی هستند، خودباوری و اعتماد به نفس لازم را ندارند، در خانه و نوع ارتباط‌شان با یکدیگر یا دیگران پرخاشگری می‌کنند و این رفتارها یک سیکل تربیتی معیوبی را می‌سازد که ناگزیر به فرزند هم انتقال می‌یابد و باعث می‌شود تا کودک لجباز، پرخاشگر و با اعتماد به نفس اندک رشد کند و احساس حقارت هم در او نمود یابد.

2ـ سبک مداراگر: در این روش والدین آزادی بی حد و مرزی را در اختیار فرزند خود قرار می‌دهند، کودک با ناکامی مواجه نمی‌شود و تجربه‌ای در این زمینه به دست نمی‌آورد، یکی دیگر از آفت‌های این روش این است که کودک مسئولیتی را نمی‌پذیرد، والدین هم با توجیه این که در خانه ما فرزندسالاری است از زیر بار مسئولیت تربیت کودک و فرزند خود شانه خالی می‌کنند.

3ـ سبک آزادمنش: این سبک شیوه ایده‌آل تربیتی است و والدین نظارت لازم و دقیق بر رفتار کودک خود را دارند، به او مسئولیت‌پذیری را در برابر کارهایش آموزش می‌دهند، تنبیه بدنی هرگز وجود ندارد، اما «محرومیت» به ازای رفتار نادرست توسط والدین اجرا می‌شود و در عین حال همواره آن ابراز محبت در میان اعضای خانواده هم فراموش نمی‌شود.

از دیگر مولفه‌های این سبک فرزندپروری، اجازه دادن به تصمیم‌گیری توسط فرزند و شنونده فعال بودن در برابر اوست تا نیازهای هیجانی، عاطفی و زبانی او برآورده شود.

با توجه به آنچه گفته شد، نخستین قدم شناخت و بررسی سبک فرزندپروری است و اگر در خانه برای تربیت و کنترل کودک خود دچار مشکل هستید، پیش از هر اقدام و تصمیم‌گیری باید با تامل و تفکر و تعمق نوع مواجهه خودتان با فرزندتان را آنالیز کنید تا متوجه شوید از چه سبکی بهره می‌برید و با شناخت کامل اقدام به رفع مشکل کنید، پس فراموش نکنیم که مساله اول این نیست که چرا کودک من مشکل دارد، مساله اول این است که ما در برخورد با کودکمان چه الگو و سبکی را به کار برده‌ایم که این نتیجه نامناسب حاصل شده است.

دکتر سمیه صالحی - مدرس و درمانگر پژوهشکده خانواده و کودک دانشگاه شهید بهشتی