14 هزار و 727 حادثه ناشی از کار در سال گذشته رخ داده است

محمد حسن‌زدا به فارس توضیح داده که طبق آمار موجود تا پایان سال 1394، از مجموع این تعداد حوادث کار، 9447 حادثه به علت بی‌احتیاطی بیمه‌شده رخ داده است.

اگرچه به گفته زدا، افرادی که در حین کار دچار حادثه می‌شوند، بخشی از آنها جزو مستمری‌بگیران تامین اجتماعی محسوب خواهند شد و از کارافتاده به حساب می‌آیند، اما کم نیستند کارگرانی که بدون پوشش بیمه‌ای، دچار حادثه در محیط کار می‌شوند. بسیاری از این کارگران مصدوم، نان‌آور خانواده هستند و با از دست رفتن سلامتشان در محیط کار، خانواده آنها هم به خط فقر نزدیک می‌شوند.

پیشتر نیز وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده بود که سالانه حدود 1400 نفر در کشور بر اثر حوادث فیزیکی ناشی از کار، از دنیا می‌روند و حدود شش برابر این رقم نیز بر اثر مرگ‌های ناشی از بیماری‌ های شغلی فوت می‌کنند؛ یعنی علاوه بر آن که حوادث غیرمترقبه، نیروهای کار ایرانی را تهدید می‌کند، ابتلا به بیماری‌های شغلی هم سالانه بسیاری از نیروهای کار را خانه‌نشین می‌کند.

آیا سال 95 معجزه می‌شود؟

معاون فنی و درآمد سازمان تامین اجتماعی معتقد است که آموزش‌های قبل از استخدام و حین خدمت به کارکنان می‌تواند نقش بسزایی در جلوگیری از ایجاد هزینه‌های کوتاه‌مدت و خروج نیروی کار از گردونه تولید داشته باشد.

البته دکتر رضا عزتیان، رئیس اداره خدمات بهداشتی و مشاغل خاص وزارت بهداشت در گفت‌وگو با جام‌جم، تاکید دارد که مجموعه این آموزش‌ها تاکنون نتوانسته است سلامت و ایمنی محیط کار را به طور کامل تامین کند.

حتی او عقیده دارد هیچ شواهد مثبتی وجود ندارد که در سال 95، حوادث محیط کار کمتر از سال 94 شود: «ایمنی محیط کار، یک وظیفه ملی است که باید با همت همه نهادهای فعال در محیط کار انجام شود، اما تاکنون این وفاق ملی در این حوزه حاصل نشده است. در نتیجه بعید می‌دانم در سال 95، میزان حوادث محیط کار کمتر از سال قبل شود.»

آموزش و ایمنی داریم و نداریم!

مهم‌ترین عنصر مقابله با حوادث محیط کار، آموزش و فرهنگ‌سازی است، اما در کشور ما این آموزش‌های محیط کار، یا ارائه نمی‌شود یا در صورت ارائه هم جدی گرفته نمی‌شود. عزتیان بر این باور است که این آموزش‌ها باید در دوران مدرسه و دانشگاه به افراد آموخته شود، نه فقط در محیط کار.

این مقام مسئول، افزایش ناظران محیط کار را هم در کاهش حوادث محیط کار، چندان موثر نمی‌داند و می‌گوید: اگرچه افزایش دامنه نظارت‌ها می‌تواند به صورت مقطعی، تعداد حوادث کار را کاهش دهد، اما برای مقابله جدی با حوادث کار، باید فرهنگ خودمراقبتی و ایمنی در محیط کار جدی گرفته شود.

بیشترین حوادث رخ داده در محیط کار نیز به گفته عزتیان، در بنگاه‌های اقتصادی کوچک و خویش‌فرما رخ می‌دهد که فرآیند بازرسی به فعالیت آنها هم بسیار سخت است. البته او یادآوری می‌کند: این که در محیط‌های ایمن شده هم حوادث کار رخ می‌دهد، بصراحت به این معنی است که فرهنگ ایمنی کار در جامعه نهادینه شده است؛ یعنی حتی در جایی هم که محیط کار ایمن‌سازی شده، باز هم احتمال بروز حوادث شغلی بالاست.

در خیلی از کارگاه‌های کوچک و حتی بزرگ، ساده‌ترین مسائل ایمنی محیط کار هم رعایت نمی‌شود و رعایت ایمنی در محیط کار را نوعی اتلاف وقت و حتی احتیاط و وسواس بی‌مورد می‌دانند، در حالی که همین احتیاط‌های به‌ظاهر بی‌مورد، می‌تواند بهره‌وری در محیط کار را دگرگون کند.

بیماری‌های شغلی، مثل بیماری‌های اسکلتی، هوای آلوده و رعایت نشدن بهداشت محیط کار و همچنین بروز حوادث شغلی، به ترتیب از جمله مهم‌ترین مخاطرات شغلی در محیط کار است که عزتیان به آن اشاره می‌کند. از سوی دیگر، پزشکی قانونی هم بارها اعلام کرده بیشترین حوادث ناشی از کار در صنعت ساختمان رخ می‌دهد.

30 هزار میلیارد تومان هزینه سالانه حوادث کار

«سالانه 30 هزار میلیارد تومان صرف هزینه حوادث ناشی از کار می‌شود.» اینها آمار قابل تاملی است که پیشتر، حسن هفده‌تن، معاون روابط کار وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده بود.

دکتر احمد آریایی‌نژاد، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم در گفت‌وگو با جام‌جم، اعتقاد دارد که استفاده از نیروی کارگر غیرایرانی و آگاه نبودن بسیاری از کارگران درخصوص داشتن حق ایمنی محیط کار، موجب شده که برخی کارفرمایان به خیال خودشان برای کاهش هزینه‌ها، قوانین ایمن‌سازی محیط کار را دور بزنند.

ترس از بیکار شدن و ناآگاهی نسبت به ضرورت حیاتی ایمنی محیط کار نیز دو عامل دیگری است که به گفته آریایی‌نژاد باعث شده خیلی از کارگران، ایمنی محیط کار را فراموش کنند، در حالی که باید چنان فرهنگ‌سازی شود که نیروی کار در محیط‌های ناایمن، حاضر به انجام کار نشود.

نباید از خاطر برد که فقدان آموزش‌های همگانی برای رعایت ایمنی محیط کار و توسعه نیافتن خانه‌های بهداشت کارگری در کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی نیز بر آتش حوادث محیط کار دمیده است. تصور کنید وقتی در یک محیط کاری، حتی یک جعبه ساده کمک‌های اولیه هم وجود ندارد، نباید توقع داشت که فرهنگ ایمنی در محیط کار نهادینه شده باشد.

امین جلالوند - جامعه