روزی برای ارج نهادن به مقام علم و عالم

روز و هفته معلم، ایام یاد کردن از گمنامان آشناست؛ آنان که دفترهای خاطرات از عطر یادشان آکنده است. روز کسانی است که عاشق تعلیم و تربیت هستند.

در آموزه‌های دینی تلاش برای تعلیم و تربیت، پاداش فراوانی به همراه دارد. پیامبر خدا (ص) می‌فرماید: بهترین چیزهایی که انسان پس از خود به یادگار می‌نهد سه چیز است: فرزند شایسته‌ای که برایش دعا می‌کند. صدقه جاریه ای که پاداشش به وی می‌رسد و دانشی که پس از وی به آن عمل می‌شود. معلمی هنری است که با درهم آمیختن عشق و علم، جامعه‌ای را می‌سازد و به جایگاهی والا می‌رساند. هنر معلمی این نیست که فقط به تدریس بپردازد، بلکه او باید روحیات انسانی را در شاگرد پرورانده و روحیات غیرانسانی او را از بین ببرد.

شاگردان به خاطر نفوذ روحی و معنوی معلم، تاثیرات شگرفی از او می‌گیرند که گاهی سرنوشت ملتی را تغییر می‌دهند.

بیشتر انسان‌های موفق، کامیابی خود را مدیون معلمان خود می‌دانند و نیز افرادی هستند که سرخوردگی و شکست‌های زندگی‌شان، ناشی از برخورد بد معلمان است.

معلم راهنمای خوبی‌ها و نیکی‌ها و هدایتگر و بیدارکننده است. معلمی در قرآن به عنوان جلوه‌ای از قدرت لایزال الهی، نخست ویژه ذات مقدس خداوند تبارک و تعالی دانسته شده است. این شغل شریف‌ترین و پرمسئولیت‌ترین شغل‌هاست.

برای این‌که شغل انسان‌سازی است. همان شغلی است که تمام انبیا برای همین معنا آمدن. البته این شرافت‌ها و فضایل برای معلم، زمانی ارزشمند است که بتواند این موهبت الهی را در وجود خود محقق سازد و با تمام وجود در جهت کمال جامعه به تعلیم و تربیت بپردازد.

حرفه معلمی همچون دیگر پیشه‌ها اصول و قوانینی دارد و چه بسا این اصول و قوانین ظریف‌تر و حساس‌تر از سایر حرفه‌هاست؛ چرا که فرآورده‌های آن انسان‌ها می‌باشند، کسانی که آینده جوامع و بشریت را می‌سازند لذا شایستگی یک استاد یا معلم را می‌توان به سه بخش عمده تقسیم کرد؛ شایستگی علمی، شایستگی حرفه‌ای و شایستگی شخصی یا فردی.

شایستگی علمی معلم به اطلاع کامل از موضوع تدریس ارتباط دارد. شخصیت علمی معلم در فرآیند تدریس تاثیر اساسی داشته و معلم هر اندازه دارای رفتار انسانی مطلوب باشد ولی از نظر علمی ضعیف و ناتوان تلقی شود، مورد قبول دانش‌آموزان واقع نخواهد شد.

صلاحیت و توانمندی حرفه‌ای علم و مهارت در درس مورد آموزش است که استاد یا مربی بتواند خوب برنامه‌ریزی کند، از روش‌های تدریس مناسب استفاده کند و خوب ارزشیابی نماید و صلاحیت شخصی، ویژگی‌های شخصی و رفتاری موثر معلم در فرآیند تعلیم و تربیت است؛ مثل ویژگی‌های جسمانی (قد، وزن، رنگ پوست)، خلاقیت و توانایی عقلانی، اخلاق و صفات اخلاقی است، شخصیت متعادل، همراه با تسلط علمی استاد است که او را از نظر دانشجویانش باارزش و اعتبار می‌سازد.

دکتر محسن فرمهینی‌فراهانی - دانشیار دانشگاه شاهد و معاون فرهنگی دانشگاه