‌اینترنت پدر و مادر ندارد!/ اینترنت چگونه وارد ایران شد؟

چنین به نظر می‌رسد بعد از ورود اینترنت به ایران، ذائقه ما بکلی تغییر کرده و از هر گروه سنی که باشیم ناچار یا علاقه‌مندیم در این دنیای پر رمز و راز جایی داشته باشیم.

دکتر محمدجواد لاریجانی را بیشتر با سمت معاون بین‌الملل و دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه می‌شناسیم، اما این سیاستمدار، ریاضیدان و نظریه‌پرداز سیاسی، مدیر پژوهشگاه دانش‌های بنیادی است که نقش مهمی در تحولات پژوهشی و علمی کشور دارد.

شاید کمتر کسی بداند وی نقش مهمی در ورود اینترنت به کشور دارد و به قولی از بنیانگذاران این فناوری در کشور است.

لاریجانی معتقد است در دنیایی که مردم جهان با استفاده از فناوری‌های نوین به یکدیگر نزدیک شده‌اند، اما همین موضوع گاهی باعث می‌شود، خانواده‌ها از یکدیگر دور شوند و به جای همنشینی و همصحبتی با یکدیگر بیشتر وقت خود را در کنار اینترنت و گوشی‌های هوشمند سپری کنند. با لاریجانی درباره سبک زندگی در دنیای مدرن امروزی همصحبت شدیم.

از شما به عنوان پدر اینترنت در ایران یاد می‌شود، با توجه به فراگیر شدن این فناوری، شاهد گسترده شدن شبکه‌های مجازی نیزهستیم آیا شما هم از این شبکه‌ها استفاده می‌کنید؟

(با خنده) اینترنت اصلا پدر و مادر ندارد که من پدرش باشم! در کشور ما اینترنت حدود 26 سال قبل توسط پژوهشگاه دانش‌های بنیادی وارد کشور شد و الان «ای‌پی‌ام» بزرگ‌ترین شبکه اینترنتی کشور، مخصوص دانشگاه‌هاست که برای کارهای تحقیقاتی خیلی به آن احتیاج داریم.

نیاز علمی به اینترنت با نیاز برای کارهای روزمره خیلی فرق دارد. و من نه‌تنها از اینترنت استفاده می‌کنم بلکه معتقدم باید نیروی انسانی هم برای کار و مدیریت در این حوزه تربیت شود.

درباره ورود اینترنت به ایران و نحوه برخورد با آن توضیح دهید؟

زمانی‌که تصمیم گرفتیم اینترنت را وارد کشور کنیم ابتدا عضو شبکه تحقیقاتی اروپا شدیم ؛ اما زیرساخت‌های مخابرات کشور در آن زمان مشکلاتی داشت که اروپایی‌ها قبول نمی‌کردند.

من نامه‌ای خدمت رهبر معظم انقلاب نوشتم و در 12 یا 13 صفحه توضیح دادم و گفتم که در دانشگاه‌ها چنین فناوری‌ای وجود دارد و بسرعت در حال رشد بوده و لازم است ما نیز برای استفاده از آن اقدام کنیم. اما مشکلات و بدفهمی‌هایی وجود دارد که مانع این کار می‌شود. بعد از دو یا سه هفته ایشان مرا خواستند و حضوری نیز توضیحاتی خدمت ایشان دادم.

رهبر معظم انقلاب در حاشیه نامه من سه دستور نوشتند: اول این‌که چنین فناوری‌ای بسیار مهم است و از اکنون روی آن سرمایه‌گذاری کنید. دوم این‌که چنین فناوری‌ای قطعا برای جوانان بسیار جالب است و اجازه دهید در آن میدان‌دار شوند و نکته سوم، از هم‌اکنون به فکر آلودگی‌های این صنعت باشید و مراقبت کنید به مردم و جامعه آسیب وارد نکند.

این سخنان به 25 یا 26 سال پیش تعلق دارد و من وقتی این نامه را خواندم احساس غرور کردم که رهبر یک کشور که در دانشگاه‌های فرنگ تحصیل نکرده و فرزند علوم اسلامی است، چنین با درایت ویژگی این فناوری را تجزیه و تحلیل می‌کند.

شبکه‌های مجازی گسترش یافته‌اند و بسیاری از مردم از آن استفاده می‌کنند، به نظرتان ما از این طریق به دهکده جهانی پیوسته‌ایم؟

به نظر من پیش‌بینی مارشال مک لوهان در مورد دهکده جهانی تحقق پیدا نکرده است، بلکه به نظرمی رسد شبکه‌های مجازی باعث شده ما به جزیره‌های ایزوله و جدا از هم تبدیل شویم. اکنون حتی در یک خانه که افراد با فاصله کمی از یکدیگر زندگی می‌کنند، اما از هم دور هستند؛ چون هر کس با تلفن یا لپ‌تاپ خودش مشغول است و به آدم‌های پیرامون خود توجهی ندارد. در واقع خانه تبدیل به مجموعه جزایری شده که اعضای آن با هم صحبت نمی‌کنند.بنابراین نه تنها دهکده جهانی تشکیل نشده بلکه آن مقداری هم که بود تبدیل به سیاره‌های مجزا از هم شده است.

نکته بعدی دسترسی به دنیای اطلاعات است که اغوای بزرگی به‌وجود آورده و باعث شده ما در مورد هر چیزی سریع سراغ اینترنت برویم و خواسته خود را جست‌وجو کنیم؛ اما باید بدانیم همه این اطلاعات پرده‌ای بیشتر نیست و پشت آن مسائلی عمیق‌تر است.

در حالی که می‌دانیم این فناوری بسیار هیجان‌انگیز است، اما نمی‌دانیم ما را به کجا می‌برد و در حوزه اجتماعی پدیده‌هایی را به‌وجود آورده و گسترش داده که لازم است درباره‌‌اش فکر کرده و برای آنها برنامه‌ریزی کنیم. غذا برای بدن لازم است، اما اگر دائم فست‌فود بخوریم، قطعا ما را می‌کشد. درباره فضای مجازی هم این قانون حاکم است و باید در مورد آن تعمق و تفکر باشد.

آیا استفاده از شبکه‌های اجتماعی‌ آسیب تلقی می‌شود؟

من اهل استفاده از شبکه‌های اجتماعی نیستم. چون دسترسی من به اطلاعات فراتر از این چیزهاست.

یعنی در گوشی شما برنامه‌های تلگرام یا توییتر و..... نصب نشده است؟

(با لبخند ) نه ندارم ولی بچه‌ها دارند و وقتی آنها استفاده می‌کنند خیلی هم خوشم می‌آید. من براحتی با افراد از طریق ایمیل صوتی و تصویری در تماس هستم و با یکدیگر ساعت‌ها بحث علمی می‌کنیم. استفاده از شبکه‌های اجتماعی خیلی خوب است مخصوصا زمانی که خانواده‌ها حال هم را می‌پرسند و یک نوع صله‌رحم است، اما وقتی غریبه داخل جمع خانواده و فامیل می‌شود، خطرناک است. البته معتقدم بچه‌های ما آنقدر باهوش هستند که مسائل را درک کنند.

آیا شما تلویزیون تماشا می‌کنید؟

بله پاتوق من شبکه دو است، اخبارش را پیگیری می‌کنم و از بدو تاسیس، در این شبکه حضور داشته و دارم.

ماهواره ندارید پس چگونه اخبار جهان را رصد می‌کنید؟

اخبار را پیگیری می‌کنم بخصوص اخبار جمهوریخواهان را و برخی نکات را یادداشت می‌کنم چون در سیاست‌های آینده کشور ما نقش دارد. دسترسی من به اطلاعات فراتر از ماهواره است!

در خانه هم از ماهواره استفاده نمی‌کنید؟

همه فرزندانم بزرگ شده و در حوزه‌های مختلف علمی فعال هستند و زندگی مستقلی دارند. همسرم و خودم در منزل برای دسترسی به اخبار و اطلاعات احتیاجی به ماهواره نداریم. همسرم به زبان انگلیسی مسلط است و می‌تواند همه اخبار را رصد کند و اطلاعاتی را که لازم دارد به‌دست بیاورد.

فاطمه امیری - سیاسی