کلیک کلیک به محیط‌زیست شلیک می‌شود

کوچه مرغی خیابان مولوی شاید جمع شده باشد، اما این روزها هزار و یک کوچه مرغی در فضای مجازی باز شده که در پیچ و خم آنها می‌توان مرگ حیات وحش کشور را به تماشا نشست، دیگر حتی لازم نیست خریداران و فروشندگان رنج رفت و آمد به جنوب تهران را بر خود هموار کنند؛ زیرا نبود نظارت بر فضای مجازی برای فعالیت عده‌ای سودجو که کمر به قاچاق و خرید و فروش حیات وحش بسته‌اند بستری مناسب را به وجود آورده؛ بستری که در آن کلیک‌های مشتریان حکم تیر خلاص شکارچیان بر پیکر شکار نفس بریده‌ای را دارد.

این روزها کافی است خرید آنلاین گونه‌ای مانند سنجاب را در فضای مجازی جست‌و‌جو کنید تا با سیل صفحاتی که دراین حوزه فعالیت می‌کنند رو‌به‌رو شوید، شرایط برای فعالیت قاچاقچیان و فروشندگان گونه‌های جانوری در دنیای مجازی آنقدر فراهم است که آنها بدون هیچ ترس و دلهره‌ای شماره تماس خود را نیز ضمیمه آگهی‌های فروش حیوانات می‌کنند و کافی است خریداری با آنها تماس بگیرد و سر قیمت به توافق برسد تا گونه جانوری را هرجا که خواست تحویل بگیرد.

این درحالی است که براساس قانون شکار و صید که یکی از قوانین اصلی کشور و سازمان حفاظت محیط زیست است؛ شکار، صید، نگهداری و خرید و فروش حیات وحش جرم محسوب می‌شود، براساس قوانین رسیدگی به جرایم اینترنتی نیز تبلیغ چنین جرم‌هایی تخلف دیگری است که سازمان‌های مسئول باید با آن برخورد کنند.

کد‌گذاری برای گونه‌های نایاب

خرید و فروش گونه‌ای مانند سنجاب یا سمندر لرستانی به آسانی در فضای مجازی صورت می‌گیرد، اما برای خرید گونه‌های کمیاب‌تری مانند انواع پرندگان شکاری یا حتی یوزپلنگ باید کمی بیشتر جست‌و‌جو کرد یا از طریق یک واسطه با کد رمزهایی که قاچاقچیان حیات وحش برای خود در نظر گرفته‌اند، آشنا شد و به چت‌روم‌هایی که قاچاقچیان حیات وحش برای خود راه انداخته‌اند سر کشید. برای نمونه برخی متخلفان با انتشار تصویر گربه و تهیه آگهی فروش چنین گونه‌هایی، جهت خرید و فروش پرندگان شکاری استفاده می‌کنند یا آگهی واگذاری گربه مادر به همراه سه بچه رایگان کد رمزی است که قاچاقچیان برای خرید و فروش گونه‌های محافظت شده یا کمیاب به کار می‌برند.

شهرام امیری شریفی، عضو هیات‌مدیره انجمن دیدبان حقوق حیوانات در این باره به جام‌جم می‌گوید: با این‌که ما تا به حال بسیاری از این وبسایت‌ها را شناسایی کرده و مشخصات آنها را در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست یا پلیس فتا گذاشته‌ایم، اما تاکنون برخورد جدی با آنها نشده یعنی حتی محدود هم نشده‌اند.

او پرده از فعالیت وبسایتی بر می‌دارد که گزارش عملکرد خلاف قانونش آنقدر قطور است که به حدود 300 صفحه می‌رسد، اما با این که تمام این اطلاعات در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته، هنوز برخورد مناسبی با گردانندگان آن نشده و آنها تحت پوشش خرید و فروش گونه‌هایی مانند گربه یا سگ، دست به فروش حیات وحش و گونه‌های در معرض خطر انقراض می‌زنند.

محیط زیست و پلیس فتا جدی باشند

کارشناسان حوزه محیط زیست و حیات وحش معتقدند محدود کردن فعالیت قاچاقچیان حیات وحش در فضای مجازی در گروی مداخله جدی سازمان حفاظت محیط زیست و پلیس فتا‌ست؛ زیرا تجربه نشان داده کارشناسان پلیس فتا هرکجا ضروری بوده متخلفان را در فضای مجازی تعقیب و دستگیر کرده‌اند به همین دلیل به نظر می‌رسد برخورد با قاچاقچیان حیات وحش در فضای مجازی هنوز در دستور کار پلیس فتا قرار نگرفته و جزو اولویت‌های کارشناسان این مرکز نیست.

امیری‌شریفی تصریح می‌کند: با پیشرفت فناوری فعالیت قاچاقچیان حیات وحش بیشتر در فضای مجازی به چشم می‌آید به همین دلیل سازمان حفاظت محیط زیست باید به وظایف خود عمل کرده و برای برخورد با آنها از پلیس فتا و قوه قضاییه تقاضای رسیدگی و کمک کند؛ زیرا قوانین و ضوابط برای برخورد با قانون‌شکنان مشخص است اما اجرا نشدن آنها سبب آسیب جدی به محیط زیست کشور شده است. به گفته او برخورد دستگاه‌های مسئول با متخلفان در فضای مجازی متناسب با حجم فعالیت این افراد نیست.

سوء‌استفاده از نمادهای قانونی

نکته تاسفبار دیگری که عضو هیات‌مدیره انجمن دیدبان حقوق حیوانات از آن پرده بر می‌دارد، فعالیت وبسایت‌های خرید و فروش حیات وحش با استفاده از نماد و نشان‌های پلیس فتا و نماد اعتماد الکترونیک است. او دراین باره توضیح می‌دهد: افراد متخلف برای این‌که فعالیت‌شان را قانونی نشان دهند از این نماد و نشان‌ها سوء استفاده می‌کنند تا به مشتریان خود القا کنند کاری خلاف قانون انجام نمی‌دهند.

او یادآور می‌شود: از چند سال پیش فعالیت یکی از وبسایت‌های اصلی خرید و فروش حیات وحش را زیر نظر گرفته‌ایم و مدتی قبل گزارش و پرونده‌ای 300 صفحه‌ای را که در خصوص فعالیت این وبسایت گردآوری کرده بودیم، در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار دادیم و رئیس سازمان دستور رسیدگی به آن را صادر کرد، اما به نظر می‌رسد هنوز برخورد مناسبی با آنها نشده است.

امیری شریفی با گلایه این‌که بسیاری از وبسایت‌ها، وبلاگ‌ها، صفحات اینستاگرام و تلگرام‌هایی که در حوزه خرید و فروش حیات‌وحش شناسایی شده‌اند و گزارش فعالیت غیرقانونی آنها در اختیار سازمان‌های مسئول قرار گرفته، اما برخورد مناسبی با هیچ‌کدام از گردانندگان آنها نشده و این درحالی است که برخی متخلفان پا را از این فراتر گذاشته و با تهدید افراد و انجمن‌هایی که برای حفظ حیات‌وحش کشور تلاش می‌کنند، دست به قدرت‌نمایی می‌زنند.

در دادسرای ویژه تهران چه می‌گذرد؟

کارشناسان معتقدند بیشتر گردانندگان وبسایت‌هایی که در زمینه خرید و فروش حیات‌وحش فعالیت می‌کنند در کلانشهر تهران فعالند، بنابراین به نظر می‌رسد وظیفه اداره حفاظت محیط‌زیست تهران سنگین‌تر از دیگر شهرهای کشور است. محمدحسین بازگیر، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهر تهران با تائید این نظر در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: ما نیز به این نتیجه رسیده‌ایم که آی‌پی خیلی از وبسایت‌هایی که در زمینه خرید و فروش حیات‌وحش فعالند مربوط به تهران است. بنابراین قصد داریم با شناسایی آنها برایشان پرونده تشکیل داده و گردانندگانشان را به مراجع قضایی معرفی کنیم.

این در حالی است که مسئولان خبر می‌دهند چنانچه مشخص شد وبسایت‌ها در جایی خارج از تهران اداره می‌شوند، رسیدگی به پرونده متخلفان به مراجع قضایی ذی‌صلاح سپرده شود.

بازگیر تاکید می‌کند: برای برخورد با متخلفان با قوه قضاییه جلساتی داشتیم و به دستور دادستان تهران قرار شد دادسرای ناحیه 31 که ویژه رسیدگی به جرایم اینترتی است با سازمان حفاظت محیط‌زیست همکاری کند.

نقش گزارش‌های مردمی در کشف یک جرم عجیب

بسیاری از شهروندان بخوبی می‌دانند که فعالیت قاچاقچیان حیات‌وحش در فضای مجازی لطمه بزرگی به محیط‌زیست کشور می‌زند، زیرا فعالیت این افراد در نهایت سبب آسیب‌دیدن خزانه ژنتیکی کشور می‌شود. بنابراین چنانچه شهروندان هنگام استفاده از فضای مجازی با چنین وبسایت‌هایی برخورد کردند، باید سازمان حفاظت محیط‌زیست را در جریان بگذارند.

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهر تهران در این باره می‌افزاید: شهروندان می‌توانند کمک قابل توجهی به ما کنند تا بهتر بتوانیم با افراد متخلف برخورد کنیم. برای نمونه آنها با تهیه یک پرینت‌اسکرین از سایت‌های متخلف و ارسال آن به ایمیل اداره محیط‌زیست محل زندگی‌شان که در وبسایت این ادارات وجود دارد، می‌توانند به وظیفه شهروندی خود برای حفظ محیط‌زیست عمل کنند.

افزون بر این، شهروندان می‌توانند چنین تخلف‌هایی را از طریق شماره تلفن چهار رقمی 1540 نیز در اختیار کارشناسان سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار دهند.

آنطور که رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهر تهران می‌گوید، برخورد با گردانندگان سایت‌هایی که در زمینه قاچاق و خرید و فروش حیات‌وحش فعالند، شروع شده و حتی از برخی متخلفان تعهداتی نیز گرفته‌اند، اما به گفته کارشناسان هنوز سازمان‌های مسئول گام‌های نخست را نیز برای حل این مشکل بدرستی برنداشته‌اند، زیرا باید فضای مجازی برای قاچاقچیان حیات‌وحش بقدری ناامن شود که آنها نتوانند براحتی به خزانه ژنتیکی کشور آسیب بزنند.

مهدی آیینی

جامعه