30 سال تداوم عزاداری شاعرانه

هر بار با خودم شب شعر عاشورا را از ابتدا مرور می‌کردم. ماجرایی که بارها شنیده و برای دیگران بازگو کرده بودم و به ظاهر بسیار ساده بود. ماجرا از این قرار بود که اواسط دهه 60 به پیشنهاد چند نفر از شاعران، از جمله حاج احد ده‌بزرگی، یکی از اهالی عاشق اهل‌بیت و فرهنگ دوست شیراز به نام مرحوم حاج حسین فرهنگ، متولی برگزاری شب شعر کشوری عاشورا در این شهر شده و از همان ابتدا بنا بر مردمی بودن و استقلال از بودجه‌های دولتی گذاشته می‌شود. این نهال در عرض چند سال به درختی پر برکت تبدیل شد و چنان عرض ارادت با شکوهی شکل گرفت که حتی پس از درگذشت متولی آن، حاج‌عبدالحسین فرهنگ فرزند وی به وصیت پدر، این راه را با ممارستی ستودنی پیمود.

هر بار با خودم فکر می‌کنم شاید ابتکار ستودنی ستاد شب شعر در معرفی موضوع‌های متنوع به شاعران پس از چند سال اول، راز ماندگاری و به تکرار نرسیدن این شب شعر است؛ به گونه‌ای که هم‌اکنون شب شعر عاشورا، انگیزه‌ای برای شاعران شده است تا درباره شخصیت‌ها، ابعاد و لحظات مختلف و بعضا مغفول واقعه عظیم قیام سیدالشهدا به سرایش بپردازند.

با خودم فکر می‌کنم شاید اجتناب هوشمندانه ستاد شب شعر از داوری و رتبه بندی آثار سبب این ماندگاری شده است، به گونه‌ای که هر سال، چند شاعر بدون رتبه و ترتیب برای شرکت و شعرخوانی دعوت می‌شوند و هیچ یک بر دیگری از نظر هدیه و رتبه برتر معرفی نمی‌شوند.

گاهی فکر می‌کنم شاید اعتماد مستمر ستاد شب شعر به نیرو و نظر جوانانی چون سیدمحمدامین جعفری و هاشم کرونی در کنار تجربه شاعران پیشکسوت سبب این موفقیت است.

نمی دانم. اما شاید برگزاری چند دوره شب شعر دانشجویی و دانش‌آموزی در طول این سال‌ها نیز در پیوستن شاعران بیشتر و تداوم بهتر این جریان کاملا موثر بوده است.

شاید هم فضای خودمانی و بی‌تکلف شب شعر در روزهای برگزاری، راز مهمی در ماندگاری این کاروان بوده است.

وقتی بهتر و بیشتر می‌اندیشم، احساس می‌کنم همه اینها می‌توانند به پایایی و ماندگاری یک همایش ادبی کمک به‌سزایی کنند و برگزارکنندگان شب شعر عاشورا به‌خوبی با شناخت نقاط ضعف همایش‌های ادبی، سعی در برطرف کردن آنها داشته و دارند و چون نباید پاسخگوی هیچ مسئولی جز مردم باشند، کارشان ساده‌تر است. اما هر چه فکر می‌کنم بیشتر درمی‌یابم که همه اینها هم برای 30 سال استمرار یک همایش ادبی کافی نیست اگر دستی بالاتر و والاتر از نگاه انسان‌ها، تائیدکننده و حمایتگر این جریان نباشد. همان‌گونه که پشت جلد کتاب‌های برگزیده اشعار هر سال حک می‌شود «این الطالب بدم المقتول بکربلا.»

اما آغاز بخش چهارمین دهه برگزاری شب شعر عاشورا، مراسمی بود که امسال و در آستانه اربعین حسینی برگزار شد. موضوع اشعار امسال پس از سال‌ها پرداختن به شخصیت‌ها و ابعاد مختلف، مجدد مانند سال‌های آغازین، شخصیت حضرت سیدالشهدا معرفی شده بود و شاعران در روزهای چهارم و پنجم مانند همیشه در حضور بی‌نظیر مردم پرشور استان فارس در تالار حافظ اشعار خود را به امام حسین(ع) تقدیم کردند.

نکته قابل توجه امسال برگزاری شب شعر ویژه دانشجویان و همچنین دعوت از چند شاعر معلول در مراسمی در دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود که در روز سوم آذر و یک روز پیش از آغار به کار رسمی شب شعر اقامه شد.

مراسم افتتاحیه شب شعر سی و یکم نیز مانند هر سال در منزل متولی مرحوم این شب شعر در صبح ششم آذر با معرفی موضوع سال آینده برگزار شد. در این مراسم و پس از اعلام شخصیت حضرت اباالفضل به عنوان موضوع سال آینده شب شعر، دکتر محمدرضا سنگری، ادیب و عاشوراپژوه پرکار و شهیر کشور به تشریح جنبه‌هایی از شخصیت والای آن حضرت پرداختند و پس از آن مراسم عزاداری و تربت نوشان برگزار شد تا شاعران با خاطری مجموع از عشق اهل‌بیت به خانه‌های خود برگردند به امید این که یک بار دیگر پریشانی واژه‌ها را به نظم ارادت آستان قمر بنی‌هاشم درآورند تا باب الحوائج این بار هم از کیسه کرامت خود، صله‌ای نورانی به زندگی شاعران خود حواله کند.

دکتر محمدرضا شالبافان

شاعر و پزشک