بیمارستان‌های صحرایی بسیج؛ بازوی نظام سلامت

تاریخچه تشکیل بیمارستان‌های صحرایی در کشور به دوران دفاع مقدس برمی‌گردد. در شرایط جنگ برای جلوگیری از تلفات سنگین رزمندگان و بازگشت آنها به عرصه نبرد، بیمارستان‌های صحرایی پاگرفت. بعد از دفاع مقدس و در پی فرمان رهبر معظم انقلاب، بسیج جامعه پزشکی تشکیل شد. یکی از اهداف این سازمان، توسعه عدالت و سلامت در مناطق کم‌برخوردار و محروم جامعه است.

دکتر روح‌الله قائد امینی، معاون امداد و درمان سازمان بسیج جامعه پزشکی، شکل‌گیری بیمارستان صحرایی را تمرینی برای افزایش آمادگی‌های حوزه سلامت در بحران‌ها می‌داند و می‌گوید: ایجاد این مراکز عملیاتی برای ارتقای پدافند غیرعامل برای کاستن از خطرات به وقوع پیوسته در بحران طبیعی و غیرطبیعی است. وی با بیان این که برپایی این بیمارستان‌ها باعث می‌شود بسیاری از افراد محروم بدون پرداخت هزینه، معاینه و درمان شوند، در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: این مساله باعث ارتقای سطح برخورداری و افزایش دسترسی مردم به خدمات مراقبت از سلامت و افزایش عادلانه آن خواهد شد.

محرومیت‌زدایی

این مقام مسئول در بسیج جامعه پزشکی با اشاره به این موضوع که برای تشکیل این بیمارستان‌ها در وهله اول، داشتن سناریویی برای مقابله با بحران مدنظر بوده، خاطرنشان می‌کند: ما برای همه استان‌های کشور این ماموریت را ابلاغ کردیم که حداقل برای حفظ آمادگی در مقابله با بحران، بیمارستان‌های صحرایی را در یک نقطه سخت و دشوار برپا کنند. دومین هدف نیز محرومیت‌زدایی از مناطق مرزی و استان‌های کم‌برخوردار است.

معاون امداد و درمان سازمان بسیج جامعه پزشکی، استان‌هایی مانند آذربایجان غربی، کرمانشاه، کردستان، ایلام، خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی را از جمله مراکزی می‌داند که بیمارستان‌های صحرایی در این مناطق دایر می‌شود و اضافه می‌کند: در این مناطق دشواری‌هایی وجود دارد که دانشگاه‌های علوم پزشکی به دلیل نداشتن نیروی مناسب نمی‌توانند حضور پیدا کنند و مردم نیز به لحاظ مالی ناتوان هستند، بنابراین برپایی بیمارستان‌های صحرایی می‌تواند این نقایص را برطرف کند.

به گفته وی، مکان‌یابی برای استقرار بیمارستان صحرایی حاصل اتاق فکر کارگروه امداد و درمان در سازمان بسیج جامعه پزشکی کشور است و با همراهی نخبگان جامعه پزشکی در هر استان، نمایندگان دستگاه‌های موثر در حوزه سلامت مثل بخش درمان تامین اجتماعی، هلال‌احمر، کمیته امداد، بهداشت و درمان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بهداشت و درمان ستاد کل نیروهای مسلح، خیرین سلامت و دانشگاه‌های علوم پزشکی و کسب آگاهی از وضعیت جغرافیای منطقه و پراکندگی جمعیتی، نسبت به برپایی این مراکز درمانی اقدامات لازم صورت می‌گیرد.

قائدامینی می‌افزاید: بسیج جامعه پزشکی در عرصه برپایی بیمارستان‌های صحرایی با وزارت بهداشت و درمان به عنوان متولی سلامت کشور همراه و هماهنگ است. ما در عرصه خدمت‌رسانی به مردم به عنوان بازوی نظام سلامت هستیم و این پروژه‌های درمانی در راستای سازندگی، کارآمدی و توسعه اقتصاد مقاومتی است.

برپایی 19 بیمارستان صحرایی

علیرضا سرگزی، مسئول بسیج جامعه پزشکی استان سیستان و بلوچستان نیز با اشاره به این که بیمارستان‌های صحرایی این استان در سال 88 با همت سردار شوشتری به خاطر چالش‌هایی که در حوزه بهداشت و درمان در این استان وجود داشت، راه‌اندازی شد، می‌گوید: تاکنون در این استان 19 بیمارستان صحرایی در مناطق مختلف به ویژه در مناطق مرزی و دورافتاده و صعب‌العبور برپا شده است.

وی با بیان این که بیمارستان‌ها به صورت موقت و در یک بازه زمانی یک هفته‌ای برپا می‌شوند، تصریح می‌کند: این مراکز درمانی در طول این مدت بین 20 تا 30 هزار خدمت ارائه کرده‌اند و سعی خواهد شد که مشکلات درمانی و آموزش‌های بهداشتی در مناطقی که بیمارستان دایر می‌شود، برطرف شود.

این مقام مسئول در بسیج جامعه پزشکی فعالیت‌های انجام شده در این مراکز را شامل همه خدمات درمانی دانسته و می‌افزاید: کلینیک‌ها ی عمومی و تخصصی، آزمایشگاه، رادیولوژی، سونوگرافی و اتاق عمل از جمله امکاناتی است که در این بیمارستان‌ها وجود دارد.

سرگزی درباره عمل‌هایی که در این مراکز صورت می‌گیرد، می‌گوید: عمل‌هایی قابلیت انجام در این بیمارستان‌ها را دارند که امکانات آن در اتوبوس‌هایی که به عنوان اتاق عمل در نظر گرفته می‌شود، فراهم باشد. اگر نیاز به عمل جدی‌تری برای بیمار باشد، او همراه پزشک به بیمارستان‌های داخل شهر انتقال داده می‌شود تا در نزدیک‌ترین بیمارستان ثابت شهری به صورت رایگان جراحی شود.

وی ادامه می‌دهد: هر بیماری که مورد معاینه قرار گرفت، می‌تواند با ارائه نسخه، به صورت رایگان داروهای مورد نیاز خود را از داروخانه‌ای که در همان بیمارستان صحرایی دایر شده است، تهیه کند.

400 عمل جراحی

مسئول بسیج جامعه پزشکی استان سیستان و بلوچستان بیشترین بیمارستان‌های صحرایی دایر شده را متعلق به این استان می‌داند و می‌افزاید: کادر درمانی این مراکز شامل 20 پزشک عمومی و بین 15 تا 30 پزشک متخصص هستند و در مجموع با پرسنل درمانی و خدماتی و دندانپزشکی بیش از 60 نفر از تیم پزشکی در این بیمارستان‌ها فعالیت می‌کنند.

وی می‌گوید: معمولا در این بیمارستان‌ها بین 300 تا 400 عمل انجام می‌شود، در طول هفته نیز حدود 30 هزار نفر تحت خدمات درمانی قرار می‌گیرند.

حضور کادر درمانی در مناطقی که صعب‌العبورند و امکانات کم رفاهی دارند و همچنین درمان بیماران به صورت رایگان یکی از ویژگی‌های افرادی است که به این کار عشق می‌ورزند و این اتفاق را موقعیتی برای خدمت‌رسانی به مردم می‌دانند.

باید عاشق بود تا خدمت کرد

دکتر اسماعیل موسوی، متخصص جراحی عمومی که تاکنون سابقه حضور در 12 بیمارستان صحرایی در استان‌های سیستان و بلوچستان و کرمان را دارد، معتقد است برای حضور در چنین موقعیت‌هایی باید عاشق بود تا قابلیت خدمت به مردم را پیدا کنیم .

وی از خاطرات سخت و دشوارش حین انجام وظیفه به عنوان کادر درمانی در بیمارستان‌های صحرایی می‌گوید که همه کادر پزشکی با اعتقاد کامل و در حالی که وضو گرفته بودند، از صبح تا نیمه‌های شب سر کار حاضر بودند و به مداوای مردم می‌پرداختند.

موسوی هیچ‌گاه این خاطره را فراموش نمی‌کند که در یکی از مناطق محروم سیستان و بلوچستان مشغول مداوای بیماران بود و از سوی دیگر در همان حوالی گروه‌های تروریستی به سمت کادر درمانی تیراندازی می‌کردند.

فتاح غلامی

ایران