خبرنگاران متخصص، ضرورت رسانه‌های امروز

به گزارش جام جم آنلاین، در دنیای ارتباطات هم رسانه‌های خبری با بهره‌گیری از انواع تکنیک‌ها و روش‌های رسانه‌ای سعی می‌کنند، مخاطب بیشتری برای خود جلب و جمع کنند و در بازار جهانی پیام، بهترین و شیک‌ترین و ناب‌ترین کالای مخاطب پسند را ارائه دهند. یکی از این تکنیک‌ها، بهره‌‌گیری ارباب رسانه از خبرنگاران، مجریان و دبیران خبر متخصص و صاحب‌نظر در عرصه‌ای خاص است. خبرنگار متخصص علاوه بر ارائه خبر کامل، می‌تواند یک برنامه را تا حد یک مرجع مورد وثوق علمی بالا ببرد و میزان اعتبار و اعتماد عمومی نسبت به رسانه مربوطه را افزایش دهد. برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های خبرنگار متخصص سراغ تنی چند از فعالان حوزه خبر می‌رویم.

ژورنالیسم، فراگیرتر از خبرنگاری

حمیدرضا مدقق، متولد 1349 مشهد و سردبیر تحریریه علمی و فرهنگی شبکه بین‌المللی خبر است. دکترای علوم ارتباطات دارد و بیش از دو دهه است روزنامه‌نگاری و فعالیت رسانه‌ای را به صورت علمی و شغلی تجربه می‌کند. وی می‌گوید از نوجوانی علاقه مفرطی به کتابخوانی و نویسندگی داشته و کتابی نبوده که در حوزه رمان و دانستنی‌ها چاپ شود و او دنبال تهیه و خواندن آن نباشد. پدر و مادرش بزرگ‌ترین مشوق او برای کتابخوانی بودند و در یک کلام، آرزو می‌کرده در بزرگسالی نویسنده بشود.

او با گذشت زمان و به واسطه تحصیلات دانشگاهی به سمت روزنامه‌نگاری کشیده شد و امروزه به یکی از مجریان موفق تلویزیونی در برنامه‌های علمی و فرهنگی تبدیل شده و علاوه بر آن، به تدریس در دانشگاه و همکاری با نشریات علمی و فرهنگی هم اشتغال دارد.

مدقق درباره خبرنگاری تخصصی به جام جم گفت: بهتر است به جای خبرنگاری تخصصی، واژه ژورنالیسم تخصصی را به کار ببریم چراکه عام‌تر و فراگیرتر است و شامل همه رسانه‌ها اعم از رادیو و تلویزیون، روزنامه‌ها و رسانه‌های مجازی و حتی شامل مشاغل رسانه‌ای می‌شود. ژورنالیست متخصص کسی است که در حوزه خبری خود نه‌تنها سواد آکادمیک دارد بلکه از تجربه بسیاری به صورت عملی برخوردار است و به کارشناسی صاحب‌نظر در حوزه خبری خویش تبدیل شده است.

پدیده one man group

در چند سال اخیر، شاهد همپوشانی رسانه‌های مختلف بوده‌ایم. دیگر یک خبرنگار، صرفا خبرنویس مکتوب نیست یا برعکس کسی که سال‌ها تصویری کار کرده،‌ دیگر نمی‌تواند ادعا کند که من فقط خبرنگار تصویری هستم چراکه امروزه نه‌تنها رسانه‌های دیداری و شنیداری دارای سایت‌های مکتوب شده‌اند، بلکه خبرگزاری‌های مکتوب هم از ابزار صوت و تصویر برخوردارند. در آینده نزدیک رسانه‌ها با پدیده (one man group) مواجه خواهند شد یعنی یک نفر (چه مرد و چه زن) توانایی و تخصص کار یک گروه خبری را به تنهایی احراز کرده است. رسانه‌ها به‌خصوص رسانه ملی در عرصه رقابت جهانی، نیازمند خبرنگارانی است که علاوه بر تسلط به کار، توانایی کارهای فنی ازجمله تصویربرداری، تدوین و صداگذاری را هم داشته باشد، چراکه تجهیزات فنی به کمک خبرنگار آمده است.

این خبرنگاران متخصص، عامل افزایش کیفیت تولیدات خبری رسانه‌ها به واسطه ارائه اخبار بهتر، برطرف شدن درصد بالاتری از نیازهای رسانه، کاهش هزینه‌های مالی و در نهایت عامل افزایش اعتبار رسانه در نزد مخاطب می‌شوند. همان طور که امروزه در بسیاری از رسانه‌های جهان می‌بینیم برخی خبرنگاران به یک برند تبدیل شده‌اند و حتی اعتبار شخصی خبرنگار شانه به شانه رسانه متبوعش پیش می‌رود. مانند فرید زکریا، کریستین امانپور و لاری کینگ که در بسیاری مواقع رسانه آنها، اخبار روزش را با آنونس‌هایی از موضوع خبری این افراد همراه می‌کند.

خبر یعنی انگیزش

در ادامه بحث، عاطفه میرسیدی گزارشگر حوزه پزشکی خود را متولد بهمن ۱۳۴۶ و فارغ‌‌التحصیل رشته پزشکی دانشگاه شهید بهشتی تهران معرفی می‌کند. او می‌گوید: از کودکی و نوجوانی دوست داشتم وارد کار تئاتر شده، در رشته تئاتر تحصیل کنم و بازیگر شوم، اما دست روزگار از او یک پزشک ساخت و باز چرخ روزگار او را به سمت خبرنگاری سوق داد.

میرسیدی درباره حضور در دنیای خبر به جام‌جم گفت: زمانی که وارد دنیای خبر شدم، فقط خواستم ببینم این حوزه را دوست دارم یا نه. من به کارهای تصویری و بازیگری علاقه داشتم و تصور می‌کردم از علاقه‌ام دور ماندم، اما امروزه حس می‌کنم حضور در عرصه خبر به کلی آن مساله را جبران کرد. زمانی که وارد عرصه خبر شدم جای خالی خبرهای پزشکی را در میان اخبار دیگر حس کردم. سختی‌های کار زیاد بود، اما تاب آوردم و حالا به جایگاهی رسیدم که دوستش دارم و برایم انگیزه بخش است. درآمدم به اندازه یک کارمند معمولی است، اما کار و جایگاهم بسیار ارزشمند است. خوشحالم که می‌توانم به حرف‌ مخاطبان گوش کنم، موضوعات مورد نظرشان را طرح کنم و اطلاعات مفیدی در اختیارشان قرار بدهم.

میرسیدی درباره خبرنگاری تخصصی معتقد است: در دنیای امروز هر کاری به دانش، مدرک و شناخت نیاز دارد و حتی پزشکی هم به شاخه‌های مختلف تقسیم شده است. لذا تخصصی شدن حرفه‌ خبرنگاری در دنیای امروز یک ضرورت است. اگرچه درمان مردم در گام اول توسط پزشکان عمومی انجام می‌شود، اما در نهایت همه چیز تخصصی شده و در عرصه خبر هم نیازمند خبرنگارانی هستیم که بتوانند در میان انبوه خبرها و رخدادها و نیز از منابع متنوع و متعدد خبری، بهترین اخبار را تهیه یا انتخاب کنند؛ لازم است خبرها درست باشد و در ارائه آنها اشتباهی صورت نگیرد. ممکن است برخی اخبار به دلایل مختلف اشتباه باشد یا در پس یک خبر منافع و مقاصدی وجود داشته باشد؛ بنابراین به‌خصوص در حوزه‌های تخصصی که دانش عمومی کفایت نمی‌کند و احتمال اشتباه زیاد است، باید یک فرد متخصص وجود داشته باشد که اشتباهات را پیدا کند، اطلاعات مفید و درست را برای مخاطب در نظر بگیرد و در کنار هر خبر، اطلاعات تکمیلی برای مخاطب تدارک ببیند.

خبرنگار متخصص؛ اعتبار رسانه

وی خبرنگاری تخصصی را دارای مزایای متعددی می‌داند و می‌گوید: خبرنگار متخصص علاوه بر تشخیص درستی اخبار و ارائه چرایی و چگونگی خبرها می‌تواند برای رسانه‌اش اعتماد کسب کند. مخاطب نیاز دارد به رسانه اعتماد کند و بداند کسی که خبر را ارائه می‌کند، یک کارشناس است چون افزایش باورپذیری مخاطب به افزایش اعتبار و جایگاه رسانه منجر می‌شود، ضمن این که خبرنگار متخصص به مرور آنقدر مسلط می‌شود که می‌تواند دست افراد دغلکار را که می‌خواهند اخبار را جابه‌‌جا یا بزرگ‌نمایی کنند، بخواند و فریب خبرسازی‌ها را نخورد. خبرنگاری تخصصی علاوه بر همه اینها رونق خبر را به دنبال دارد و سبب می‌شود مخاطب به درستی اطلاعات یک برنامه یا یک شبکه اعتماد کند.

این خبرنگار درباره جایگاه خبرنگاران تخصصی در رسانه‌ها توضیح داد: چینش نیروهای یک رسانه مانند چینش مهره‌های شطرنج است. همان طور که در رسانه به سرباز نیاز داریم، لازم است نیروهایی در پشت خط مقدم وجود داشته باشند که سربازان را پشتیبانی کنند. در عرصه خبر هم به افرادی زرنگ، چابک، فعال با روابط عمومی بالا و سطح قابل قبولی از دانش و اطلاعات عمومی نیاز داریم و در عین حال، عده‌ای لازم است متخصصانی در کنارشان باشند که درستی و صحت اخبارشان را بررسی کنند.

از نظر میرسیدی، انتخاب یا دروازه‌بانی اخبار، بررسی درستی یا نادرستی خبرها، ضرورت‌ انتشار یا عدم انتشار اخبار براساس مصلحت جامعه و جبران اشتباهات احتمالی ازجمله مواردی است که از افراد متخصص در عرصه خبر بر می‌آید و توضیح می‌دهد که این متخصص‌ها هم می‌توانند به عنوان دبیر خبر فعال باشند و هم به عنوان خبرنگار. وی در این باره می‌گوید: گاهی خبر آنقدر تخصصی است که اگر یک متخصص آن را تولید کند، برای مخاطب قابل فهم‌تر خواهد بود. مثلا در حوزه پزشکی ممکن است یک درمان جدید کشف شده باشد که یک خبرنگار معمولی فقط بتواند اصطلاحات و مفاهیم را انتقال بدهد و امکان ارائه توضیح بیشتر نداشته باشد، اما یک متخصص می‌تواند این اصطلاحات و مفاهیم را برای مخاطبان به زبان ساده شرح دهد.

تجربه و تحصیل، دو بال تخصص

برای میرسیدی کار در رسانه مانند کارگروهی است و همه باید دست به دست هم بدهند. وی همین نگاه را به نشریات مکتوب و خبرنویسی دارد و می‌گوید: در روزنامه‌نگاری شاید خبرنگار در سال‌های اول حوزه‌های مختلف را تجربه کند تا بتواند علاقه‌اش را پیدا کند اما بعد از آن توقع می‌رود در یک حوزه بماند و در همان زمینه متخصص شود. گاهی در مطبوعات، تجربه دبیران خبر به حدی است که نوعی تخصص به حساب می‌آید و شاید لازم نباشد حتما مدرک خاصی داشته باشند. در کنار این تخصص‌ها خبرنگاران باید با خبرنویسی آشنا و ادبیات خوبی داشته باشند و بر مدل‌های کلاسیک و جدید خبرنویسی مسلط باشند.

خاطرات خوب و بد در زندگی حرفه‌ای یک خبرنگار زیاد است و از این بابت میرسیدی هم چیزهای زیادی برای گفتن دارد. برای او نتیجه گزارش‌ها و اخبار جزو خاطرات خوب است و در این باره می‌گوید: مرکز ناباروری را معرفی می‌کنم و بعد مردم تماس می‌گیرند که به این مرکز مراجعه کرده‌اند و از خود مرکز به من اطلاع می‌دهند که چه کسانی موفق بوده‌اند. همین‌طور خانم‌های زیادی مرا می‌شناسند و از من به خاطر اطلاعاتی که در اختیارشان می‌گذارم تشکر می‌کنند. یک بار خانمی در تاکسی کنارم نشسته بود و بدون آن که مرا شناخته باشد، برایم تعریف می‌کرد که فرزندش به آبله‌مرغان مبتلا شده و خانمی در تلویزیون گفته باید بچه‌های مبتلا به این بیماری را هر روز حمام برد. او با اشتیاق تعریف کرد و من هم به او نگفتم همان خانم توی تلویزیون هستم، اما خیلی لذت بردم و کیف کردم. وی به اتفاقات بد هم اشاره می‌کند و می‌گوید وقتی بیماری که از او گزارش تهیه‌ کرده، فوت می‌کند یا در مراکز پزشکی و درمانی، مردم درباره اشتباهات پزشکی یا رفتارهای بد پرسنل درمانی با او درد دل می‌کنند ناراحت می‌شود و از این که نمی‌تواند به تک‌تک موارد در قالب خبر و گزارش بپردازد، غمگین می‌شود.

مشخصات یک ژورنالیست متخصص

از نظر دکتر مدقق، تسلط در نوشتن و اجرای چهار قالب رسانه‌ای از ویژگی‌های خبرنگار متخصص است. آن چهار قالب عبارتند از خبرنویسی، گفت‌وگو، مقاله‌نویسی و گزارش‌نویسی. امروزه با پیشرفت انواع تجهیزات فنی رسانه‌ای، اگر خبرنگاری فاقد این چهار توانایی باشد، قطعا نمی‌تواند خود را یک خبرنگار متخصص بداند.

محمد زندکریمخانی

رادیو و تلویزیون