اندیشکده های رسانه ای، ضرورتی برای رصد جنگ نرم

رصد رسانه‌های غریبه در مجموعه سازمان صدا و سیما سال‌هاست به صورت مستمر صورت می پذیرد، اما در مرحله پسارصد، جای اندیشکده های مستقل که صرفا نیاز سازمانی و مدیریتی را تامین نکنند، کاملا خالی به نظر می‌رسد.

شبکه بی.بی.سی فارسی، شش ماه قبل از انتخابات 88 سر از آستین راست ملکه بیرون آورد. شبکه فارسی ملکه در اندیشکده‌های مرتبط رسانه‌ای، در جستجوی راهکاری برای ارائه اخبار جهت‌دار بودند. اندیشکده مرکزی بی.بی.سی تصمیم داشت، خلأ ارائه خبر توام با سرگرمی را برای مخاطب ایرانی پر کند و هدفدار وارد میدان رسانه شد. در هیچ کدام از گزارش های مربوط به التهابات سیاسی سال 88 ـ که توسط این شبکه مخابره می شد ـ رد پایی از نمود تراژدی سیاسی ـ اجتماعی نمی توان جست. بی.بی.سی فارسی، التهابات سیاسی 88 را با لحنی حماسی توام با سرگرمی به مخاطبش ارائه می کرد. طبیعی است در مقابل والس شبکه رسمی ملکه، در دوران پسا 88 به این فکر افتادیم که اخبار، اعم از تراژیک یا نشاط‌آور در قالب برنامه های سرگرمی‌ساز ارائه شود. نکته ای که رهبر انقلاب در سخنان اخیرشان به آن تاکید دارند، این است که اهداف موردنظر بدون تظاهر و درشت‌نمایی و هنرمندانه به توده عظیمی از مخاطبان ارائه شود.

در همان شرایط، شبکه فارسی زبان جِم نیز رویکردی شبیه فارسی وان اتخاذ کرد. سابقه فعالیت شبکه‌های فارسی‌زبان به صورتی بود که جامعه روشنفکری تصور نمی‌کرد مایه افت سطح سلیقه عمومی شود و التهابات سیاسی سال 88، جامعه روشنفکری را به گرداب «به ما ربطی ندارد» انداخت.

از ترمیم زخم‌های سیاسی 88 یک سال نگذشته بود که شبکه فارسی‌زبان من و تو، از آستین چپ ملکه سر بیرون آورد. شبکه من و تو را باید به معنی واقعی شبکه گزارش و رصد دانست. با یک ارجاع به سخنان رهبر انقلاب ماموریت و کارکرد شبکه فارسی‌زبان من و تو را کاملا می‌توان درک کرد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فرمودند، آنها به دنبال تاثیرگذاری بر مردم و تغییر طیف وسیعی از باورهای آنان به‌ویژه جوانان و نخبگان هستند و باورهای اعتقادی، دینی، سیاسی و فرهنگی مردم از جمله این باورهاست. کافی است، مصداق این سخن رهبر انقلاب را در مجموعه مستندهای علمی که از شبکه فارسی زبان من و تو پخش می‌شود، جستجو کنیم. مجموعه مستندهای جهشی در علم (Through the Wormhole)، کائنات از منظر استیون هاوکینگ(Stephen Hawkings Universe) و مجموعه آثار ضدایدئولوژی، به صورت دائمی از این شبکه‌ها پخش می‌شود و نفی آفرینش و متون دینی در قالب مستندهای مختلف مورد ارزیابی قرار می گیرد. این مجموعه‌های مستند صورتی علمی دارند و با مقدمه چینی علمی، گرایش‌های خداناباورانه را ترویج می دهند. در گام دوم برنامه‌های این شبکه در قالب تولیدات شبکه، دائم گزارش های مطلوبی از سبک زندگی غربی با جزئی‌نگری در سر فصل هایی همچون آشپزی، خانه‌داری، نگاهداری فرزند، نگاهداری حیوانات و پوشش ارائه می‌دهند. این شبکه‌ها باورهای مذهبی را هدف قرار داده‌اند. آن وقت تنها دستاورد رصد شبکه‌های مهاجم، کپی مستقیم آکادمی‌های موسیقی، بازیگری و مسابقات آشپزی است.

بی.بی.سی فارسی ظاهر می شود تا دریابیم، پخش اخبار فارسی در رسانه خودی فاقد روح سرگرمی‌سازی است. در مواجهه نرم نیفتادن به خلأ کپی نیاز به رصد رسانه‌ای عمیق‌تر و فعال کردن اندیشکده های راهبردی برای تعیین افق های استراتژیک رسانه‌ای خواهد بود. رهبر انقلاب در سخنان خود اشاره کردند، تلاش‌ها را به عمق باید برد و قطعا نرسیدن به عمق، خلأ بارز تفکر جمعی توسط اندیشکده های رسانه‌ای است.

علیرضا پورصباغ

رادیو و تلویزیون