انتخابات پارلمانی ترکیه، بن بست یا برون‌رفت

مردم ترکیه امروز برای دومین بار طی پنج ماه گذشته پای صندوق‌های رای می‌روند تا باردیگر به نامزدهای مورد نظر خود برای ورود به پارلمان رای بدهند. البته طی فاصله زمانی این دو انتخابات، ترکیه موجی از تنش‌ها و خشونت‌ها را تجربه کرده که در تاریخ این کشور بی‌سابقه بوده است.

کد خبر: ۸۵۱۴۶۴

نکته مهم انتخابات پارلمانی گذشته که هفتم ژوئن ( 17 خرداد ) برگزار شد، این بود که حزب حاکم عدالت و توسعه پس از 13سال حضور بلامنازع در قدرت، اکثریت خود را در پارلمان از دست داد و مجبور شد برای تشکیل دولت ائتلافی پای میز مذاکره با احزاب مخالف برود. حزب جمهوریخواه خلق، حزب دموکراتیک خلق‌ها (وابسته به کردها) و حزب حرکت ملی‌گرا، سه حزب مهم دیگر ترکیه هستند که در کنار حزب توسعه و عدالت برای کسب 550 کرسی پارلمان با یکدیگر رقابت می‌کنند.

در انتخابات ماه ژوئن، حزب عدالت و توسعه 40.8 درصد (248 کرسی)، حزب جمهوریخواه خلق 9/24 درصد (131 کرسی)، حزب دموکراتیک خلق‌ها 2/16 درصد (80 کرسی) و حزب حرکت ملی‌گرا نیز 1/13 درصد آرا را (79 کرسی) به دست آوردند. پس از آن مذاکرات احزاب برای تشکیل دولت ائتلافی شروع شد، اما به دلیل اختلافات گسترده و همچنین کارشکنی‌های شخص اردوغان، این مذاکرات هیچ‌گاه به نتیجه نرسید و سرانجام پس از گذشت مدت قانونی 45 روزه، رئیس‌جمهور روز اول نوامبر را برای برگزاری انتخابات زودهنگام اعلام کرد.

موضوع دیگری که طی این پنج ماه چهره ترکیه را تغییر داد، موج خشونت‌ها و درگیری‌هایی بود که در سراسر این کشور اتفاق افتاد. انفجار تروریستی شهر مرزی سوروچ در چهار ماه گذشته و انفجار ماه گذشته آنکارا که بیش از صد کشته بر جای گذاشت، از مهم‌ترین این اتفاقات بود. این حوادث همچنین به آتش بس دوساله میان نیروهای ارتش و پ.ک.ک پایان داد و درگیری‌های میان دولت ترکیه با این گروه بار دیگر به صدر اخبار ترکیه راه یافت . گفته می‌شود طی این مدت ۱۵۵ نیروی نظامی ترکیه اعم از سرباز، پلیس، ژاندارم و نگهبانان مرزی کشته شده‌اند. درباره تعداد کشته شدگان پ.ک‌.ک. آمار دقیقی ارائه نشده است.

آخرین تلاش‌ احزاب برای جلب آرا

طی دور روز گذشته رهبران احزاب مختلف از آخرین فرصت‌های خود برای جلب نظر بیشتر رای دهندگان استفاده کردند. احمد داووداوغلو، رهبر حزب عدالت و توسعه و نخست‌وزیر ترکیه روز جمعه در منطقه قونیه که یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌های وی محسوب می‌شود، در سخنرانی خود تاکید کرد: ما به یک دولت قدرتمند نیاز داریم که بتواند از ثبات در کشور حفاظت کند. حزب عدالت و توسعه تنها امید ترک‌ها برای تحقق این خواسته محسوب می‌شود. داووداوغلو همچنین در سخنرانی خود از حزب دموکراتیک خلق‌ها انتقاد کرد و اعضای حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) را همدستان این حزب خواند. از سوی دیگر، گرچه رئیس‌جمهور ترکیه این بار بر خلاف ژوئن گذشته از تبلیغ آشکار برای حزب خود در انتخابات پارلمانی خودداری کرد، اما از هر فرصتی برای اعمال نفوذ در این زمینه بهره گرفت. اردوغان چند روز پیش گفت: اگر ملت ترکیه دولت تک حزبی را انتخاب کند، فکر می‌کنم با این کار زمینه بازگشت ثبات و امنیت را که از 12 یا 13 سال پیش به آن عادت کرده بودیم، فراهم خواهد کرد.

در همین حال، کمال قلیچدار اوغلو رئیس حزب جمهوریخواه خلق ترکیه در سخنرانی خود در منطقه ازمیر با انتقاد شدید از سیاست‌های دولت حزب عدالت وتوسعه گفت: اشک و خونریزی سرنوشت اجتناب ناپذیر این کشور نیست. روستاییان، کارگران،‌ کارمندان، ‌کشاورزان، بازنشستگان و همه مردم باید به این اوضاع پایان دهند. ترکیه شایسته چنین اوضاعی نیست. وی با انتقاد از سیاست خارجی دولت ترکیه گفت: چرا با سوریه وارد نزاع شدید؟ در مصر دنبال چه بودید؟‌ ما باید این موارد را اصلاح کنیم.

نظرسنجی‌ها چه می‌گویند؟

نتایج نظرسنجی موسسه پژوهشی کوندا در ترکیه نشان می‌دهد نسبت آرای حزب حاکم این کشور در انتخابات امروز حدود 43 درصد خواهد بود.البته رقم 43 درصدی که این موسسه پژوهشی به دست آورده با احتساب توزیع آن دسته از رای‌دهندگانی است که امروز از تصمیم خود برای شرکت نکردن در انتخابات منصرف شده و پای صندوق‌های رای می‌روند. در نتیجه بدون محاسبه این بخش از رای دهندگان، نسبت آرای این حزب حدود 7/41 درصد برآورد شده که دراین صورت موضوع تشکیل دولت ائتلافی بار دیگر در فضای سیاسی ترکیه مطرح خواهد شد .

همچنین یافته‌های موسسات نظرسنجی همچون متروپل نشان می‌دهد حزب عدالت و توسعه همچنان عنوان بزرگ‌ترین حزب سیاسی در سراسر ترکیه را به خود اختصاص داده ولی نسبت آرای آن حدود 5/42 خواهد شد که در چنین صورت باز هم در لبه تیغ دیده می‌شود.

بر همین اساس بسیاری بر این باورند که انتخابات کنونی ترکیه از سرنوشت سازترین اتفاقات تاریخ این کشور به حساب می‌آید. اگر بار دیگر نتایجی همچون انتخابات گذشته رقم بخورد، ترکیه بیش از پیش در بن بست سیاسی فرو خواهد رفت. با توجه به این که اردوغان سعی دارد از انتخابات پارلمانی برای تغییر قانون اساسی و افزایش اختیارات خود استفاده کند، نقش او در آینده بهتر یا وخیم‌تر ترکیه بسیار مهم خواهد بود. به عقیده کارشناسان در صورت تکرار نتایج تنها یک عامل می‌تواند به این بحران فزاینده پایان بدهد: رضایت اردوغان به تقسیم قدرت با احزاب مخالف.