قدردانی از حضور بزرگان در رادیو

از هنگامی که رسانه رادیو به عنوان ابزاری نوین در میان مردم و خانه‌های آنها جایگاه خود را پیدا کرد، مقوله نمایش به عنوان عنصری کارآمد و مخاطب‌پسند نقش تاثیرگذاری را در این رسانه ایفا کرده است. بدیهی است هرچه زمان می‌گذرد، علم و دانش و هنر هم رو به سوی آینده دارد تا با ایجاد بستری هدفمند، در ذهن و روان مخاطبان خود زندگی را برای حیات انسان ایمن‌تر، متعالی و فرهنگ‌مدارتر کند. از عمر نمایش رادیویی در ایران حدود 70 سال می‌گذرد. از وقتی که نمایش از استودیو پخش زنده بی‌سیم در سال ۱۳۲۱ پخش می‌شد تا امروز دستخوش فراز و نشیب زیادی بوده است.

در دهه 30، نمایش نسبت به دهه‌های قبل از آن، از ساخت و ساز منسجم‌تری برخوردار می‌شود و مردم با نمایش‌های رادیویی انس و الفتی عمیق برقرار می‌کنند؛ ارتباطی تنگاتنگ که تا امروز همچنان ادامه دارد، اما رویدادی که طی دهه‌های مختلف در عرصه نمایش‌های رادیویی شکل می‌گیرد، رشد بینش و تفکر علمی در بدنه آن است که تاثیرات ارزشمندی را در این رسانه به وجود آورده است. در دهه 60 نیز به واسطه حضور افرادی جوان‌تر، با تحصیلات آکادمیک و صاحب سابقه در تئاتر، موج تازه‌ای در نمایش‌های رادیویی جریان می‌یابد. این عده به تدریج در کنار هنرمندان صاحب تجربه و توانمند، با نگرشی ژرف، پویا و خلاقانه، به تولیدات نمایش شکل و روندی تازه‌تر می‌دهند. تامل و مکثی درخور انتخاب آثار برای تولید نمایش، طرح مباحث تئوریک و تجزیه و تحلیل متن‌های ایرانی و خارجی، تمرینات طولانی برای کیفیت‌بخشی به نمایش‌ها، جستجوی بیشتر برای فراهم شدن درکی صحیح‌تر از متن و نیز تولید آثاری با کمترین اشکال و شناخت از نیازهای مخاطبان براساس تحلیلی هوشمندانه از جامعه و آموزش که زیر نظر استادانی چون زنده‌یاد حمیدسمندریان، مهدی شرفی، شهبازیان، پورنامداریان، رامین فرزاد و دیگران صورت گرفت، شاخصه‌هایی بود که این عده را صاحب تجربه و ماندگار کرد. این تلاش تا امروز در کنار و با حضور موثر بزرگانی چون بهزاد فراهانی، صدرالدین شجره، مهین نثری، ثریا قاسمی و ژاله علو همچنان ادامه دارد. در زمینه انتخاب موسیقی و اصوات زمینه صحنه‌ها نیز کارگردان در صورت شناخت لازم از موسیقی که آشنایی نزدیک با آن از ضروریات این حرفه است، نظرات خود را با تهیه‌کننده در میان می‌گذارد که نهایتا با تسلط و شناختی که از موسیقی و فضاسازی و ریتم و هارمونی اجزای نمایش دارد، کار نهایی را در تولید اثر نمایشی انجام می‌دهد. و باید فراموش نشود که مهم‌ترین نکته اشتراک بین کارگردان و تهیه‌کننده در نمایش رادیویی، درک و استنباطی یکسان و همسو از متن و شیوه اجرای آن اثر است.

جواد پیشگر

نویسنده و کارگردان نمایش رادیویی