اردهال با آیین قالیشویان جهانی شد

آیین قالیشویان که سابقه‌ای تاریخی دارد، هر سال در دومین جمعه از ‌ماه مهر برگزار می‌شود و مردم فین کاشان به نشانه خونخواهی از قاتلان حضرت سلطان علی بن محمدباقر (ع) فرزند بلافصل امام پنجم شیعیان، به‌صورت نمادین و چوب به‌دست در محل شهادت و زیارت این امامزاده حاضر می‌شوند و با ذکر مصیبت، نوحه‌خوانی و سینه‌زنی، یکی از فرش‌های زیارتگاه را به نشانه و نماد پیکر آن امامزاده جلیل‌القدر از خادم امامزاده تحویل گرفته و به سوی چشمه آبی که در نزدیکی امامزاده هست، منتقل کرده و آنجا شست‌وشو داده، سپس با احترام به خادم امامزاده تحویل می‌دهند.

این آیین مذهبی به دلیل شاخص‌های مهمی که دارد در سال 91 به ثبت جهانی رسید و از آن پس نگاه‌های زیادی را از سراسر جهان به خود معطوف کرد.

آیینی برای اتحاد و وفاق اجتماعی

یک کارشناس مردم‌شناسی در اداره میراث فرهنگی شهرستان کاشان درباره ویژگی‌ها و شاخص‌های مهم آیین قالیشویان به جام‌جم می‌گوید: انتقال نسل‌به‌نسل فرهنگ، مردمی بودن، پویایی و زنده بودن این آیین که در پرتو وفاق و اتحاد اجتماعی و همدلی شکل می‌گیرد، خاستگاه کهن آن و نزدیکی به جشن مهرگان، استفاده از نماد حیات یعنی آب برای شست‌وشوی قالی، استفاده از صنایع دستی (قالی) و در نهایت کاربرد دانش سنتی استحصال عطر و گلاب برای شست‌وشوی قالی، از ویژگی‌های مهم این آیین است که قابلیت ثبت در میراث جهانی را برای آن فراهم کرد.

عباس تراب‌زاده با اشاره به این‌که این آیین با وجود مذهبی بودن و برخلاف دیگر آیین‌های سوگواری در کشور که با تقویم قمری برگزار می‌شود، بر اساس تقویم شمسی و فقط در جمعه دوم مهرماه برگزار می‌شود، می‌افزاید: در هفته اول مهر مراسم جار برگزار می‌شود که طی آن، برگزاری مراسم قالیشویان به اطلاع عموم می‌رسد. در جمعه دوم مهر، اهالی روستای خاوه صبح زود یک قالی از امامزاده برداشته، آن را عطرآگین کرده و پس از روضه‌خوانی بر آن (قالی نماد پیکر امامزاده است)، آن را به اهالی روستای فین که بیرون از امامزاده منتظرند، تحویل می‌دهند و سپس فینی‌ها آن را به چشمه شاهزاده حسین برده و پس از لایروبی چشمه و تمیز کردن آن با گلاب، قالی را در آن انداخته، می‌شویند و به امامزاده برمی‌گردانند. در جمعه سوم نیز اهالی روستای نشلج در پنج تا شش کیلومتری اردهال، برای برگزاری آیین هفت به مرقد امامزاده وارد می‌شوند.

کاشان؛ شهری با آیین‌های بزرگ

مسئول تدوین پرونده ثبت جهانی آیین قالیشویان مشهد اردهال کاشان با بیان این‌که پس از ثبت جهانی این آیین و معرفی آن به جهانیان، افراد زیادی هرساله برای بازدید از آن وارد اردهال کاشان می‌شوند، به دیگر آیین‌های کاشان نیز اشاره کرده و می‌گوید: برگزاری آیین ششم امام حسین در برزک کاشان، آیین گاو قربانی در نیاسر و دانش گلابگیری که هر سه به ثبت ملی رسیده، از دیگر آیین‌های زیبا و ماندگار این خطه است که هرساله انبوهی از گردشگر را به سوی خود جذب می‌کند.

معاون گردشگری میراث فرهنگی کاشان نیز با اشاره به این‌که آیین قالیشویان هر ساله به صورت خودجوش و با حضور بیش از صدهزار نفر از اهالی بومی و غیربومی برگزار می‌شود، به جام‌جم می‌گوید: از آنجا که ثبت جهانی این آیین توجه بسیاری از مردم جهان را به سوی آن جلب کرد، میراث فرهنگی به آماده‌سازی زیرساخت‌های اردهال همت گماشت، به طوری که طی سال‌های اخیر راه دسترسی، دو واحد اقامتی با ظرفیت 500 نفر، سرویس‌های بهداشتی و کمپینگ در منطقه احداث شده است تا بتواند پاسخگوی نیاز گردشگران باشد.

حجت‌الله ناصحی‌پور با اشاره به این‌که در این ایام تمام هتل‌ها و اماکن اقامتی اردهال و کاشان رزرو شده است، می‌افزاید: بخش اعظمی از گردشگران کاشان را در نیمه دوم سال، گردشگران خارجی تشکیل می‌دهند که در این مراسم نیز حضور می‌یابند.

معرفی قالیشویان به تورگردانان کشور

وی از برنامه‌ریزی برای باشکوه‌تر برگزار کردن این آیین در سال‌های آینده خبر داد و تصریح کرد: در همین راستا اداره میراث فرهنگی کاشان قرار است همایشی را در 23 مهرماه در این شهرستان و با حضور تورگردانان بزرگ استان‌های همجوار برگزار و آیین قالیشویان و دیگر آیین‌های کاشان را به تورگردانان معرفی کند تا در سال‌های آینده تورهای خود را بر اساس زمانبندی این آیین‌ها به این شهرستان هدایت کنند.

در همین حال محمد احترامی، مسئول ستاد برگزاری مراسم سنتی مذهبی قالیشویان فین کاشان نیز با اشاره به همزمانی برگزاری این آیین با عید سعید غدیر خم می‌گوید: امسال به دلیل مصادف شدن مراسم سنتی مذهبی قالیشویان در دومین جمعه مهرماه با عید سعید غدیر، مراسم متفاوت‌تر از سال‌های گذشته برگزار خواهد شد، به طوری که نصب پرچم‌ها و پرده‌های سبز و سفید به جای سیاه و قرمز در صحن آستان حضرت سلطان علی بن امام محمد باقر(ع)، حضور سادات با شال سبز و دسته گل و سخنرانی امام جمعه موقت تهران از جمله برنامه‌های این مراسم است.

فاطمه مرادزاده