سرانجام اولتیماتوم وزیر به وضعیت اورژانسی اورژانس‌ها

وضعیت اورژانسی اورژانس‌های کشور تاکنون بارها از سوی کارشناسان و رسانه‌ها مطرح و پیگیری شده است و هر بار نیز مسئولان وزارت بهداشت وعده بهبود شرایط را داده‌اند.

اما با وجود تمامی این وعده‌ها، همچنان شاهد مشکلات و حال وخیم اورژانس‌های کشور هستیم.

اورژانس بیمارستان‌ها به‌عنوان مهم‌ترین بخش مرکز درمانی از اهمیت زیادی در کسب رضایت مراجعان از حوزه بهداشت و درمان کشور برخوردار است، به‌طوری‌که اغلب نارضایتی‌های بیماران، متوجه اورژانس‌های بیمارستانی است.

گویا کمبودهای اورژانس، خاطر وزیر بهداشت را نیز سخت آزرده کرده بود، چراکه باعث شد حسن هاشمی در یکی از شب‌های اوایل تابستان به صورت سرزده از بخش اورژانس چند بیمارستان کشور بازدید کند.

او در ادامه و در جلسه جمع‌بندی بازدیدهای شبانه و سرزده خود به مسئولان این بخش دو هفته فرصت داد با رفع کمبودها و ارتقای کیفیت خدمات، وضعیت اورژانس این بیمارستان‌ها را بهبود بخشند.

هاشمی تاکید کرد که تامین نیروی پرستاری اورژانس باید با بهره‌گیری از پرسنل متخصص با تجربه حداقل 10 سال و با پرداخت مناسب و ایجاد انگیزه برای فعالیت در اورژانس بوده و نیروهای طرحی و دانشجو در بخش‌های غیراورژانس به‌کارگیری شوند.

وزیر بهداشت همچنین گفته بود: «باید پرستاران با تجربه در تریاژ مستقر شده و دو نفر متخصص اورژانس در اورژانس‌های شلوغ بیمارستان‌های بزرگ به کار گرفته شوند و از سوی دیگر کمبود نیروی خدماتی در بخش اورژانس بیمارستان‌ها نیز برطرف شود.»

کمبود نیروی انسانی

حالا که قریب به دو ماه از اولتیماتوم وزیر بهداشت می‌گذرد، رئیس اورژانس کشور معتقد است تمام تذکرات وزیر در حال اجراست.

ولی از سویی از احتمال تعطیلی پایگاه های اورژانس درصورت عدم تامین نیروی انسانی خبر می‌دهد‌.

دکتر امین صابرنیا در گفت‌وگو با سیب با تاکید بر این‌که هر وعده‌ای که وزیر بهداشت درخصوص اورژانس کشور داده، باید عملیاتی شود، می‌گوید: آقای وزیر در بررسی و بازدیدهای شبانه خود نگرانی‌هایی داشتند که البته چکیده این نگرانی‌ها بحث سلامت مردم است.

حرف دکتر هاشمی این است که افرادی که دارای تبحر بیشتری هستند باید بیماران را ببینند، اما مساله دارای دو بخش است.

او کمبود نیروی انسانی را بخش اول مشکلات می‌داند و می‌گوید: در همان روز کمیته‌ای در این خصوص تشکیل شد و ما به عنوان ناظر از اورژانس بازدید و کمبودهای نیروی انسانی را اظهار‌کردیم که این کمبود در دو بخش نیروی انسانی تخت فعال و نیروی انسانی تخت‌های مازاد بر نیاز تعاریف اورژانس قابل تقسیم بود.

لذا با توجه به حمایتی که از سوی معاونت توسعه انجام گرفت، مجوزی به دانشگاه‌ها اعطا شد تا در جهت رفع کمبود نیروی انسانی اقدام کنند که آن نیز در حال انجام است.

رئیس اورژانس کشور با بیان این‌که تمام نیروهای انسانی را نمی‌توان از بیمارستان تامین کرد، می‌گوید: بنابراین لازم بود که جذب نیرو از بیرون از مجموعه صورت گیرد.

به همین دلیل فراخوانی به دانشگاه‌ها ارسال کردیم مبنی بر این‌که پرستارهایی که حاضرند در دانشگاه‌های دولتی فعالیت داشته باشند، مراجعه کنند.

او با اشاره به این‌که قرار است طی چند روز آینده بیشتر پرستاران مورد نیاز از این طریق جذب شوند، توضیح می‌دهد: اگر چه این پروسه مقداری با تاخیر انجام شد، اما در هر صورت در حال انجام است.

اگرچه وزیر مهلت دو هفته‌ای برای انجام این کار در نظر گرفته بودند، اما به هر حال جذب نیروی انسانی بیشتر از دو هفته زمان می‌برد.‌ صابرنیا اضافه می‌کند: عدم به‌کارگیری نیروهای طرحی و دانشجویی در بخش اورژانس نیز انجام شد و هم اکنون 70 درصد نیروها شرکتی هستند و تنها 30 درصد از نیروی طرحی استفاده می‌شود.

کمبود امکانات

رئیس اورژانس بیمارستان سینا هم در گفت‌وگو با سیب، مشکلات اورژانس بیمارستانی کشور را به 3 دسته منابع فیزیکی، انسانی و مالی طبقه‌بندی و می‌گوید:‌ در منابع فیزیکی بیشتر سازه‌های اورژانس دارای سیستم تهویه هوای نامناسب هستند.

در حالی که بیماران و پرسنل، رفت و آمد زیادی در ساختمان اورژانس دارند که مجموعه این عوامل درکنار وجود خونریزی باعث تولید گرما و بوی نامطبوع می‌شود بنابراین نوردهی مناسب و سیستم تهویه هوای مجهز، از پیش‌شرط‌های اولیه اورژانس بیمارستانی است.

حسین کرمانپور ادامه می‌دهد: همچنین فضا باید به گونه‌ای باشد که مانع از چالاکی نیروی انسانی نشود، چراکه در غیر این صورت تاثیرات منفی روی پرسنل و بیماران می‌گذارد.

او با تاکید بر این‌که اکثر اورژانس‌های ما با کمبود منابع انسانی مواجه هستند، توضیح می‌دهد: این کمبود علاوه‌بر نیروی پزشکی در بیمارستان‌هایی که متخصصان طب اورژانس آن را پوشش می‌دهند، در کادر پرستاری نیز موج می‌زند.

همچنین فرمول متوسط تعداد تخت به پرستار که استاندارد فعلی آن چهار به یک است نیز رعایت نمی‌شود و کمتر اورژانسی به طور خاص در اورژانس‌های بزرگ که مرکز تروما نیز به حساب می‌آیند، وجود دارد که این تناسب را رعایت کنند.

کرمانپور به نیروهای خدماتی اشاره می‌کند و می‌گوید: در اغلب مراجعات به اورژانس، با یک مکان کثیف و سرویس‌های بهداشتی نامناسب مواجه می‌شویم که اورژانس را از چشم می‌اندازد.

در واقع مشخص نیست که توانایی آن را نداریم یا این‌که تمایل نداریم برای رفع این مشکلات تعداد خدمات خود را منصفانه توزیع کنیم تا عملیات بیماربری، جابه‌جایی بیمار و تمیزی اورژانس رعایت شود.

طرح تحول نظام سلامت و شلوغی بیمارستان‌ها

رئیس اورژانس بیمارستان سینا با بیان این‌که در تعداد کمک بهیارها که امروز به نام بیماریار خوانده می‌شوند نیز کمبود وجود دارد، می‌گوید: این مساله باعث شده از همراه بیمار کمک گرفته شود که این فرآیند موجبات ناراحتی همراهان را فراهم می‌کند و اعتراض آنان را مبنی ‌بر قبول بسیاری از زحمات رسیدگی به بیمار به دنبال دارد.

در صورتی که اگر بیماریاران زن و مرد به تعداد لازم وجود داشته باشند، خدماتی از قبیل جابه‌جایی لوله آزمایش، حمل ادرار، شست‌وشوی بیمار، نظافت تخت و لباس بهتر رعایت می‌شود.

او کمبود منابع مالی را یکی دیگر از چالش‌های پیش‌روی اورژانس کشور معرفی می‌کند: روسای اورژانس‌های بیمارستانی فاقد یک ساختار هستند که بتوانند مطابق آن تجربیات خود را کنار هم گذاشته و از آن استفاده کنند.

البته شنیده‌ها حاکی از آن است که وزارت بهداشت بشدت در حال سرمایه‌گذاری در بخش اورژانس‌هاست که این تصمیم بسیار درست است. چراکه مدخل ورودی هر بیمارستانی، اورژانس آن است.

بنابراین وجود هر مشکلی در بخش اورژانس، حکایت از نابه‌سامانی‌های متعدد در بیمارستان دارد.

کرمانپور با اشاره به این‌که اجرایی شدن طرح تحول نظام سلامت‌ به شلوغی اورژانس‌های کشور منجر شده است، می‌گوید: مطابق این طرح ماندگاری بیماران در بخش‌ها افزایش پیدا کرده و عواقب نامطلوب ماندگاری زیاد بیمار روی تخت، گریبانگیر بخش اورژانس می‌شود.

چراکه بیمار باید ظرف شش یا در نهایت 12 ساعت تعیین تکلیف شده و به بخش منتقل شود و از طرفی هیچ اورژانسی اجازه مسدود کردن بخش پذیرش را ندارد.

بنابراین بیماران مراجعه می‌کنند و از آنجا که نوبت‌دهی به بیماران در بخش اورژانس به دلیل عصبی بودن بیماران اقدامی مشکل است، خودبه‌خود موجبات بی‌نظمی فراهم می‌شود.

بنابراین‌ فرآیندهای داخل بیمارستان به‌خصوص بیمارستان‌های آموزشی چندین درصد کار اورژانس‌ها را سخت می‌کند.

تجهیزات اورژانس به روز نیست

رئیس اورژانس بیمارستان سینا ضمن اظهار تاسف از این‌که تجهیزات اورژانس‌های کشور مطابق با سایر بخش‌ها به‌روز و مدرن نشده است، توضیح می‌دهد: امروز آخرین مدل از اکوها، سونوگرافی‌ها و لیزرهای چشم در ایران وجود دارند، اما فاقد فناوری‌های روز در اورژانس کشور هستند.

مثلا در بسیاری از اورژانس‌های دنیا، بیمار به صورت مکانیکی احیای قلبی ـ عروقی می‌شود و نیاز نیست که چند پزشک به صورت نوبتی زمان خود را صرف احیای یک بیمار کنند.

بلکه دستگاه را به بیمار متصل کرده و خود به سراغ بیماران بعدی می‌روند. در ایران اگر هم از فناوری‌ بهره‌مند باشیم، دستگاه‌های ما قدیمی هستند.

کرمانپور با تاکید بر این‌که هرچه پرسنل اورژانس راضی‌تر باشند، بیماران نیز رضایت بیشتری خواهند داشت، توضیح می‌دهد: یکی از تفاوت‌های معنی‌دار پرسنل اورژانس با پرسنل سایر بخش‌ها، این است که این افراد باید از یک پشتیبانی روحی روانی ویژه برخوردار باشند که تا حال برنامه‌ای در این حوزه از قبیل سفرهای دسته‌جمعی به منظور کاهش استرس یا برنامه‌های انگیزشی مشابه در کشور دیده نشده است.

از آنجا که غالبا درگیری‌ها به اورژانس کشیده می‌شود، ممکن است این پرسنل به لحاظ فرآیندی نیز دچار آسیب شوند.

آریا کیانی-سیب