دروازه‌بانی اطلاعات محرمانه؛ از شعار تا عمل

این جملات از صحبت‌های یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جریان حضورش در کمیسیون ویژه برجام مجلس شورای اسلامی را انتخاب کردیم تا نگاهی داشته باشیم به این‌که آیا مدیرکل ژاپنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با برزبان راندن این جملات آن هم در گفت‌وگوی رودررو با اعضای کمیسیون برجام به این موضوع در چارچوب سیاست‌های اعلامی آژانس نگاه می‌کند یا این‌که در عمل نیز مدیرکل و کارکنان آژانس بر آن متعهد هستند.

مروری بر نوع برخورد آژانس با موضوع هسته‌ای صلح‌آمیز ایران می‌تواند ما را در پاسخ به این سوال یاری دهد.

واقعیت این است که از سال 1381 که موضوع فعالیت هسته‌ای ایران در دستور کار شورای حکام آژانس قرار گرفت، مدیران کل آژانس نتوانسته‌اند از آزمون دروازه‌بانی مسائل محرمانه خصوصا فعالیت هسته‌ای صلح‌آمیز ایران اسلامی سربلند بیرون آیند.

انتشار بندهای مهم گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آستانه نشست‌های دوره‌ای شورای حکام توسط خبرگزاری‌های غربی به ویژه رویترز، پرداختن و تشریح مسائل ریز فنی درباره فعالیت هسته‌ای ایران آن هم در شرایطی که هر بار نمایندگان ایران در آژانس یادآور می‌شدند ورود به چنین مسائل جزئی در گزارش‌های مدیرکل ضرورت نداشته؛ بلکه صرفا زمینه بهره‌برداری دشمنان و پیچیدگی بیشتر حل و فصل موضوع هسته‌ای ایران را در پی خواهد داشت، ترور دانشمندان هسته‌ای ایران با استفاده از درز اطلاعات محرمانه از سوی آژانس و اعتراف مقامات رژیم صهیونیستی از جمله موشه یعلون وزیر جنگ اسرائیل در مصاحبه با هفته‌نامه اشپیگل آلمان در این زمینه نمونه‌های کوچکی از موارد متعددی هستند که نشان می‌دهد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تنها در سطح سیاست‌های اعلامی نسبت به حفظ مسائل محرمانه اعضا وعده‌هایی داده و می‌دهد، اما در سطح سیاست‌های عملی کارنامه‌اش ضعیف است.

دروازه‌بانی ضعیف آژانس در قبال صیانت اطلاعات محرمانه اعضای خود به ویژه جمهوری اسلامی ایران در حالی است که مدیرکل و کارکنان آژانس به استناد مفاد اساسنامه آژانس متعهد به حفظ اسرار اعضا هستند، چنان‌که در بند 5 ماده 7 اساسنامه آژانس به صراحت آمده است: مدیرکل و کارمندان در انجام وظایف خود از هیچ مقامی غیر از موسسه نه کسب تکلیف و نه قبول دستور خواهند کرد و نظر به مسئولیت‌هایی که در قبال موسسه دارند هیچ سرّ صنعتی یا اطلاعات محرمانه دیگری که در نتیجه انجام وظایف رسمی موسسه بر آنان مکشوف شده افشا نخواهند کرد.

با وجود صراحت مفاد ماده 7 اساسنامه آژانس ملاحظه می‌شود که از یک‌سو مدیران کل آژانس به‌شدت تحت‌تاثیر فشارهای سیاسی برخی اعضای غربی شورای حکام آژانس از جمله آمریکا قرار دارند که این به خوبی از مواضع و ادبیات دو پهلوی آنها در تنظیم گزارش‌های دوره‌ای‌شان محسوس است و از سوی دیگر در حفظ اسرار و اطلاعات محرمانه اعضا نیز موفق نبوده چنان که همواره اطلاعات محرمانه اعضا به بیرون درز کرده، به سهولت در اختیار مقامات سیاسی و رسانه‌ای غربی قرار گرفته است.

با توجه به این پیشینه که نقض آشکار مقررات اساسنامه آژانس است امید می‌رود اظهارات آقای آمانو مبنی بر احترام آژانس به اطلاعات محرمانه با توجه به حساسیت موضوع هسته‌ای ایران آن هم در فرآیند بررسی و اجرای برجام بیشتر در سطح سیاست‌های عملی آژانس و نه سیاست‌های اعلامی این سازوکار تخصصی بین‌المللی نمود داشته باشد.

دکتر مراد عنادی - مدیر مسئول