درهای رادیو ایران به‌روی هنرمندان‌باز‌است

شما از 9 ماه پیش مدیریت رادیو ایران را به‌عهده گرفتید، اما در همین زمان با دو چالش رو‌به‌رو شدید که مربوط به حذف دو برنامه قدیمی سلام کوچولو و جمعه ایرانی بود که البته سلام کوچولو بعد از مدتی توقف پخش شد، اما هنوز ماجرای موسیقی و تعطیلی برنامه جمعه ایرانی حل نشده است. هدف‌تان از این اقدام چه بود؟

اگر نفس تغییر وجود نداشته باشد، آمدن و رفتن آدم‌ها و تغییرات مدیران معنا نخواهد داشت. من با این ذهنیت به رادیو ایران آمدم که از تجربیاتم در رادیوهای تهران، البرز و جوان و سال‌هایی که در کنار استادان رادیو زندگی کردم، استفاده کرده و کمک کنم تا روند حرکتی رادیو ایران تسریع شود. کار مطالعاتی من و همکارانم دو تا سه ماه زمان برد. در این تحقیقات تصمیم به ایجاد تغییر در برنامه‌ها گرفتیم که یکی از این برنامه‌ها جمعه ایرانی بود که پیشینه 12 ساله داشت و قبل از آن هم برنامه صبح جمعه با شما روی آنتن بود که برنامه وزینی در حوزه طنز محسوب می‌شد.

بر مبنای تغییراتی که در ضوابط پخش موسیقی در سازمان صدا و سیما پیش آمد و استانداردهای جدیدی که برای این حوزه تعریف شد، من جلسات متعددی با سعید توکل، تهیه‌کننده برنامه جمعه ایرانی که از دوستان قدیمی من است، داشتم. طبق درخواست مکتوب از سوی تهیه‌کننده جمعه ایرانی توافق شد این برنامه تا عید پخش شود و بعد از شش ماه با رویکرد جدید و منطبق بر سیاست‌های صداو سیما برگردد. در نهایت اوایل مرداد آقای توکل اعلام کرد که فضای برنامه جمعه ایرانی به این شکل برای مخاطبان شناخته شده و نگاه‌شان تغییر برنامه نیست. اما من به ایشان تاکید کردم رادیو ایران آمادگی دارد بعد از انطباق موسیقی با چهارچوب‌های ضوابط موسیقی در سازمان، پخش دوباره این برنامه را به حرمت احترام به مخاطبان، قدمت‌اش و زحمتی که سالیان بسیاری هنرمندان این برنامه کشیدند، بازگرداند.

ولی برنامه جمعه ایرانی به واسطه موسیقی‌اش شناخته شده است؟

بحث ما ضرباهنگ موسیقی این برنامه نیست، بلکه ملودی‌هایش است که با مصوبات موسیقی سازمان متفاوت است. در گذشته هم فقط برنامه جمعه ایرانی این مجوز را داشت، اما همه هنرمندان این برنامه از تهیه‌کننده گرفته تا نویسنده، گوینده، بازیگران و... می‌توانند با رادیو ایران همکاری کنند، زیرا سرمایه سازمان هستند و توانمندی‌هایشان قابل چشم‌پوشی نیست. در رادیو ایران به سوی هنرمندان باز است، اما معتقدم برنامه‌ها مثل موجودات جاندار هستند که یک روز متولد شده، دوران کودکی، نوجوانی و بلوغ را طی می‌کنند و به جوانی، میانسالی و کهولت می‌رسند. تغییر در برنامه‌ها ضرورت دارد تا سیر نزولی نداشته باشد. برنامه جمعه ایرانی هم در این مقطع است. به نظرم سعید توکل می‌تواند قوی‌تر از قبل عمل کند و ظلم است بگوییم همه چیز این برنامه موسیقی است و هنرمندان آن کاره‌ای نبودند.

پس چرا برنامه سلام کوچولو بعد از مدتی توقف دوباره با همان روال قبل و بدون تغییرات از رادیو ایران پخش می‌شود؟

توقف سلام کوچولو به این خاطر بود که می‌خواستیم آن را در دل برنامه خانواده شبکه ببریم، زیرا احساس کردیم در ساعت پخش برنامه، بچه‌ها مخاطب نیستند. یا در مهدکودک هستند؛ یا این‌که خواب بوده و کارتون تماشا می‌کنند. بعد از صحبت با دوستان و تاکید رهبر معظم انقلاب بر مقوله خانواده و جمعیت تصمیم گرفتیم برنامه با نگاه جدید برگردد. تغییرات سلام کوچولو در شش ماهه دوم امسال اعمال می‌شود و فضایی متفاوت برای شنوندگان طراحی کردیم. علاوه بر آن برای این‌که بچه‌ها با رادیو بیشتر آشنا شوند در حال هماهنگی با بهزیستی هستیم تا در این ساعت مسئولان مهدکودک‌ها رادیو را روشن کنند، زیرا برنامه نکات جالبی برای بچه‌ها خواهد داشت.

با توجه به تاکیدی که شما بر محتوا دارید، برای ساماندهی وضعیت نویسندگان در رادیو ایران چه اقدامی انجام دادید، زیرا نویسندگان گلایه زیادی از نبود رده‌بندی در حرفه‌شان دارند و این‌که مقوله نویسندگی جدی گرفته نمی‌شود؟

نویسندگی امری مهم و ضروری است که همیشه مورد توجه رسانه خواهد بود. متاسفانه برخی مواقع با سهل‌انگاری از کنار این قضیه رد شدیم و همین باعث شده تا افرادی که صلاحیت قلم گرفتن به دست را ندارند وارد میدان شوند. این مساله دغدغه همیشگی من هم بوده و از زمانی که در رادیو البرز بودم، طی آزمونی افراد مستعد در این حوزه را شناسایی و رده‌بندی کردیم. این کار را در رادیو جوان هم انجام دادم و حالا این تجربه را به رادیو ایران آوردم.

نمونه کار نویسندگان رادیو ایران در شورای نویسندگان مورد ارزیابی قرار گرفت و بر این اساس نویسندگان شبکه رده‌بندی شدند، حتی بر این مبنا تغییراتی هم در دستمزد آنها ایجاد کردیم تا نویسندگان حرفه‌ای درآمد خوبی هم داشته باشند. این تغییرات از ابتدای شهریور‌ امسال اعمال شد. این کار در راستای هویت دادن حرفه‌ای به امر نویسندگی است. گرچه بخشی از کار نویسندگی ذاتی است، اما ما بخش آموزش هم نادیده نگرفتیم و این بخش را تقویت می‌کنیم.

آیا قصد دارید هر چند وقت یکبار نمونه کار نویسندگان را ارزیابی کنید تا بر این اساس جای پیشرفت برای نویسندگان تازه کار باشد؟

بله، این شورا که متشکل از افراد صاحب‌نظر و تجربه در رادیو هستند، متن‌‌های نویسندگان را بررسی می‌کنند تا اگر کسی در این فاصله کارش ضعیف شده یا تقویت شده، رده‌هایش تغییر کند. در واقع با این کار رقابت سالم هم ایجاد می‌کنیم.

با توجه به بودجه‌ای که برای رادیو ایران تعریف شده قادر هستید تغییراتی در دستمزد برنامه‌سازان بدهید؟

همان‌طور که اطلاع دارید بودجه‌های سازمان صدا و سیما دچار مشکل است، ولی ما حاضر هستیم از خیلی موارد بگذریم و صرفه‌جویی کنیم، اما باید به برنامه‌سازی کمک کنیم تا بچه‌های برنامه‌سازی اعم از نویسنده، گوینده، تهیه‌کننده، گزارشگر و... با کمترین دغدغه کار کنند. بنابراین هزینه‌های صرفه‌جویی شده را برای برنامه‌سازان استفاده می‌کنیم.

مشخصا بودجه رادیو ایران چقدر است؟

اصلا مشخص نیست و این مساله کاملا متاثر از شرایط سازمان صدا و سیماست.

رادیو ایران قابل دریافت در اقصی نقاط ایران است؟

متاسفانه ما مشکلات فنی داریم و اگر شما با ماشین از غرب تهران حرکت کنید، متوجه می‌شوید دریافت فرکانس رادیو ایران همراه با پارازیت است، چه برسد به شهرستان‌ها. در مجموع پوشش رادیو ایران 60 درصد است. اما امیدوارم با تمهیدات اندیشیده شده این مشکل برطرف شود.

در حال حاضر شبکه‌های رادیویی در سه حوزه فعالیت می‌کنند. برخی شبکه‌ها مثل رادیو جوان مخاطب محور، بعضی مثل رادیو فرهنگ محتوا محور و برخی مثل رادیو پیام ساختار محور هستند. به نظرتان رادیو ایران در این تقسیم‌بندی در کدام گروه قرار دارد؟

رادیو ایران به عنوان رادیو عمومی مطرح می‌شود. ما از شنونده سه تا چهار ساله برای برنامه‌های سلام کوچولو و شب بخیر کوچولو داریم تا شنونده مسن و سالمند، حتی برنامه‌ای به زودی برای سالمندان عصرهای پنجشنبه پخش می‌شود که فضای کاملا متفاوت دارد و مجریان برنامه هم سالمند هستند و مباحث خاص این سن را مطرح می‌کنند. بنابراین همه این موارد که شما به آن اشاره کردید شامل حال رادیو ایران می‌شود.

رادیو ایران صبح‌ها برنامه سلام ایران و عصرها برنامه ایرانشهر را پخش می‌کند. اگر این برنامه‌ها از یک شبکه دیگر مثل رادیو جوان پخش شود، چه تفاوتی خواهد داشت؟ منظورم این است که چرا به شکل مشخص فرم و محتوای برنامه‌های شبکه‌های رادیویی با توجه به ماموریتی که برایشان تعریف شده، معلوم نیست؟

در گذشته برنامه‌سازان می‌توانستند با شبکه‌های مختلف همکاری کنند و همین باعث می‌شد تا ایده‌های مختلف را به شبکه‌های مجاور حمل کنند، اما در حال حاضر تدابیری اندیشیده شده تا هر فردی در یک شبکه کار کند. این اقدام به این مساله کمک می‌کند. فرمایش شما کاملا درست است. شبکه‌ها از نظر فرم و محتوا خیلی نزدیک به هم هستند. اما قبول کنید تفکیک این موارد هم کار سختی است، اما ما در رادیو ایران تغییر را با فضای پخش از مهر ماه آغاز می‌کنیم. یعنی در فواصل برنامه‌ها گوینده شیفت برنامه‌ها را اعلام می‌کند از ماه بعد تغییر خواهد کرد. ‌از سوی دیگر رادیو ایران، شبکه عمومی است و بدون تردید اگر ما به مباحث فرهنگی، جوانان، خانواده، ورزش، اقتصاد و طنز بپردازیم نزدیک به رادیوهای فرهنگ، جوان، سلامت، ورزش، اقتصاد و صبا خواهد شد. ضمن این‌که چون شبکه عمومی هستیم و اقشار مختلف مخاطب برنامه‌ها هستند، باید به مباحث مختلف بپردازیم. به نظرم سایر شبکه‌ها باید یک مقدار خودشان را از فضای عمومی جدا کنند، چون ما باید مسائل عمومی جامعه را در حوزه‌های مختلف پوشش بدهیم. علاوه بر آن 11‌بخش خبری در فواصل مختلف از رادیو ایران پخش می‌شود. بنابراین این بخش دست ما نیست.

چــرا بـــا وجــود تلاش‌هــای دست‌اندرکاران رادیو،‌ مخاطبان تمایل زیادی به شنیدن برنامه‌های رادیوهای بیگانه دارند. آیا دلیل این مساله کمبود نیروهای متخصص است یا این‌که برنامه‌سازان به دلیل دستمزد پایین برنامه‌های خلاقانه نمی‌سازند؟‌

با فرمایش شما مخالفم. اتفاقا مخاطبان رادیوهای داخلی را می‌شنوند و اعتماد دارند و اگر هم گاهی به سمت خلاف این مسیر رفتند به این خاطر است که پوشش فنی با مشکل رو‌به‌رو بوده است. مردم امروز به دنبال اطلاعات، اخبار و دانستنی‌های مورد نیازشان هستند و اگر موج رادیوی داخلی را دریافت نکنند با یک چرخش اطلاعات‌شان را از یک شبکه دیگر می‌گیرند. اتفاقا در یک کارگروه با حضور دوستان محیط‌زیست و صدا و سیما حضور داشتم و آنجا طبق آماری که از سوی این سازمان تهیه شده بود، اعلام شد ‌ مردم اطلاعات محیط‌زیست‌شان را به میزان 85 درصد از تلویزیون و 76 درصد از رادیو کسب کردند. این رقم خیلی خوبی است. اگر مشکلات فنی فرکانس‌ها حل شود، مطمئن باشید ما مخاطبان بیشتری خواهیم داشت. برنامه‌سازان ما انگیزه و خلاقیت زیادی دارند و ایده‌های جدید در رادیو ایران در راه است.

اما مردم در مناطق محروم بیشتر به شنیدن رادیوهای بیگانه تمایل دارند؟

بله، طبیعی است. شما در نظر بگیرید اخبار و موسیقی با پارازیت پخش شود، بدون تردید مخاطب فرکانس را تغییر می‌دهد. متاسفانه کشورهای دیگر هم از این فرصت استفاده کردند و بعد از مخاطب‌شناسی و نیازسنجی و با تقویت فنی توانستند برنامه‌هایشان را با کیفیت بالا پخش کنند، اما این دلیل نمی‌شود که برنامه‌سازان ما قدر نیستند.

رادیو ایران هفتاد و اندی سال سن دارد. به نظرتان عصر طلایی این شبکه رادیویی چه زمانی بوده است؟

عصر طلایی رادیو منطبق بر رادیو ایران است و این شبکه در سال‌های جنگ رسانه اول بوده است. به نظرم رادیو، رسانه زمان بحران است. امیدوارم با اقدامات جدید رادیو ایران اگر‌ عصر طلایی را کلید نزدیم، عصر نقره‌ای را ایجاد کنیم.

فاطمه عودباشی - رادیو و تلویزیون