جدال سخت دیپلمات‌ها بر سر پرانتزهای مهم

محمدجواد ظریف پیش از دور تازه گفت‌وگو با همتای آمریکایی خود، تاکید کرد: همان‌طور که رهبر انقلاب تاکید کردند، ایرانی‌ها به دنبال یک توافق موقر هستند و زیاده‌خواهی را برنمی‌تابند. وی گفت: ما به وین می‌رویم تا یک توافق بادوام و منصفانه را بدست آوریم. همزمان جان کری وزیر امور خارجه آمریکا نیز با اشاره به سخنان اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره مذاکرات هسته‌ای گفت: مواضع ایشان در تمام روند مذاکرات تغییر نکرده و سخنان اخیرشان مانع از مذاکرات هسته‌ای نخواهد شد. او با بیان این‌که اگر دوطرف نتوانند بر سر اجرای آنچه در لوزان سوئیس تفاهم شده توافق کنند، هیچ معامله‌ای انجام نخواهد شد، یادآوری کرد:‌ آنچه برای ما در مذاکرات مهم است، سندی است که درباره چارچوب آن به تفاهم رسیده‌ایم و باید جزئیاتش را تنظیم کنیم.

فشار تندروها و عقب‌نشینی جان کری

در همین حال تندروهای آمریکایی فشار بر دیپلمات‌های کشورشان را برای آنچه تحقق «توافق محکم‌تر» می‌خوانند افزایش داده‌اند. در همین راستا مشاوران امنیتی برجسته آمریکا بر لزوم توافق هسته‌ای محکم‌تر با ایران تاکید کرده‌اند. به گزارش رویترز، آنها هشدار داده‌اند توافق درباره محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران، در صورت کوتاهی در ارائه تضمین‌های امنیتی کافی، در معرض خطر قرار خواهد گرفت. سخنگوی کاخ سفید در واکنش به این موضعگیری گفته است این هشدارها مطابق چارچوب مذاکراتی آمریکا بوده و فشاری مضاعف بر دیپلمات‌ها نیست. برخی قانونگذاران آمریکایی هم روز پنجشنبه گفته‌اند خواستار سازوکاری سفت و سخت هستند که بازرسان براساس آن بتوانند از تاسیسات ایران در هر زمان و مکانی بازدید کنند. آسوشیتدپرس هم به نقل از نخست‌وزیر تندروی رژیم صهیونیستی نوشته «هنوز برای تاکید بر یک توافق خوب خیلی دیر نیست.»

شاید همین تندروی‌هاست که باعث شده جان کری با چرخشی 180 درجه‌ نسبت به مواضع پیشین خود، در تماس با همتای ایرانی خود بگوید ایران باید به هر حال به سوالات مربوط به جنبه نظامی احتمالی فعالیت‌های گذشته هسته‌ای پاسخ دهد. یک دیپلمات غربی به رویترز گفته «کری با ظریف تماس گرفت و به او گفت که گذشته (برنامه هسته‌ای ایران) اهمیت دارد و آمریکا هم اصرار دارد جنبه‌های نظامی احتمالی این برنامه در مذاکرات حل و فصل شود.» یک دیپلمات ایرانی هم در این باره توضیح داده است که «کری دو مرتبه با ظریف تماس گرفت و طی آن، موضع پیشین خود را درباره PMD اصلاح کرد و گفت که سخنان وی درست فهمیده نشده و فعالیت‌های گذشته ایران هنوز برای آمریکا مهم است و باید درباره آن شفاف‌سازی شود.»

مذاکرات جریان دارد ولی «کند» و «سخت»

همین تغییر مواضع و افزایش فشار تندروهای غربی است که باعث شده سیدعباس عراقچی معاون وزیر خارجه کشورمان تاکید کند: نگارش، کار سختی است؛ بخصوص در این قسمت‌های آخر، بعضی از مشکلات عمده‌ای وجود دارد که هنوز مانع کار است ولی در جزئیات و در بعضی موارد عمومی پیشرفت‌های خوبی انجام شده است.

عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان درگفت‌وگو با خبرگزاری صداوسیما با بیان این‌که تمام هیات‌های معاونان وزرای خارجه کشورها به وین آمده‌اند، افزود: جلسات مداوم دوجانبه و چندجانبه برگزار می‌شود. در قسمت‌های حساس موضوع، طبعا خود آنها هم بعضا مواضع متفاوتی با هم دارند که هماهنگ‌شدنشان کار سختی است و باید جلسات هماهنگی بین خودشان برگزار شود. در مجموع، کار به سختی و به آهستگی پیش می‌رود.

معاونان و مدیران سیاسی شش کشور شرکت‌کننده در مذکرات هسته‌ای از روز گذشته در هتل کوبورگ وین محل برگزاری این گفت‌وگوها حضور دارند و گفت‌وگوهایشان را آغاز کرده‌اند. با این حال همه منتظرند تا گفت‌وگوها با شرکت وزرای خارجه دو طرف با جدیت بیشتری پی گرفته شود. یک منبع دیپلماتیک در هیات ایران روز جمعه به خبرگزاری ایتارتاس گفته وزیران امور خارجه کشورهای گروه 1+5 و ایران زودتر از 29 ژوئن (روز دوشنبه) در وین دیدار نخواهند کرد.

به این ترتیب اکنون در آخرین روزهای مانده تا پایان گفت‌وگوهای هسته‌ای باید منتظر ماند و دید آیا دو طرف قادر خواهند بود تا ضرب‌الاجلی که در پاییز سال پیش تعیین شد، به توافق نهایی دست یابند یا این‌که افزایش فشارها بر تهران بویژه فشارهای غیرهسته‌ای در قالب ادعاهایی مبنی بر حمایت از تروریسم و نقض حقوق بشر که در گزارش‌هایی طی روزهای اخیر برجسته شده، گفت‌وگوهای هسته‌ای را با پیچیدگی‌های بیشتری مواجه خواهد کرد. هرچه هست از امروز جدالی سخت برای بستن پرانتزهای مهم باز مانده در پیش‌نویس توافق جامع آغاز می‌شود.

حرف و حدیث‌ها درباره احتمال تمدید مذاکرات

همزمان حرف و حدیث‌هایی هم درباره تمدید ضرب‌الاجل 9 تیر شنیده می‌شود، اما روشن نیست این تمدید احتمالی، چند روزه است یا چند ماهه.

در این باره جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید گفته است احتمال تمدید چند روزه مذاکرات هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 که قرار است ۳۰ ژوئن به پایان برسد، وجود دارد. او با این حال تصریح کرده در حال حاضر هیچ اراده‌ای برای تمدید موعد نهایی مذاکرات هسته‌ای ایران وجود ندارد.

سیدعباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه کشورمان نیز در این رابطه با موضعگیری مشابه طرف آمریکایی گفته است: بحث تمدید الان در دستور کار ما نیست، بنای ما این است که تا زمان تعیین شده بتوانیم به یک توافق برسیم و اگر لازم باشد، چند روزی کار را ادامه می‌دهیم تا در پایان به یک جمع‌بندی برسیم.

با این‌که مذاکرات زیر سایه احتمال تمدید مذاکرات پی گرفته می‌شود، برخی خبرها حکایت از پیشرفت گفت‌وگوها دارد. در همین خصوص سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای روسیه گفته است: «حدود 90 درصد متن توافق جامع هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 تنظیم و تدوین شده است.» با این حال عراقچی به این اظهارنظر چنین پاسخ داده است: «نمی‌شود الان عدد و رقم گفت، همان‌طور که می‌دانید یک متن اصلی وجود دارد و چند ضمیمه، در هرکدام از اینها با درصدهای مختلفی به جلو رفته‌ایم و در خود متن اصلی نسبت به ضمائم، پیشرفت‌ها بهتر بوده است. ضمائم چون درگیر جزئیات بسیار زیادی است، خب، کار یک مقدار مشکل‌تر است. نمی‌شود درصد خاصی اسم برد. بعضی موضوعات هنوز مانده و از نظر کیفی اهمیت بیشتری دارد و برخی موضوعات هست که حل شده و اهمیتش کمتر است.»

در همین حال یک مقام آمریکایی معتقد است: «توافق هسته‌ای با ایران، سندی نیست که از سوی طرفین امضا شود و تنها از آن رونمایی می‌شود.»

یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای اظهارات درباره پیشرفت در نگارش متن توافق جامع را نه تائید کرد و نه تکذیب و گفت: هرچند برخی پرانتزها پاک شده، ولی «پرانتزهای مهم» باقی مانده است.