کم‌رنگ شدن نوستالژی خیابان‌های شهری

نکته اینجاست که این تخریب‌ها فقط گریبان خانه‌های قدیمی را نگرفته، چون در تازه‌ترین مورد قرار است پله‌های سوم خیابان ولیعصر که درست روبه‌روی پارک ساعی قراردارد تخریب شود و جای آن را دو دهنه مغازه و دو دستگاه آسانسور بگیرد، پله‌هایی که عمرشان به 60 سال می‌رسد و در همین مدت زمان بسیاری از شهروندان از آنها خاطره دارند. خاطره‌هایی که تا مدتی دیگر نمادی برای زنده شدن آنها وجود نخواهد داشت.

سال ۲۰۱۳ میلادی در آمار یونسکو، ۱۲ شهر به عنوان شهرهای فرهنگی معرفی شدند، جالب اینجاست بیشتر آنها همسایه ایران بودند، اما هیچ وقت از تهران در این باره نامی برده نشد. به گفته احمد مسجدجامعی، عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران مهم‌ترین دلیل تفاوت این شهرها با تهران را می‌توان در توجه به میراث، تاریخ و فرهنگ دانست.

واقعیت اینجاست که این غفلت سبب تخریب حدود یک‌سوم آثار تاریخی شده؛ تخریب‌هایی که با افزایش قیمت زمین در تهران سرعت بیشتری به خود می‌گیرد.

مجتمع تجاری یا 2دهنه مغازه

دیروز در جلسه شورای شهر عبدالحسین مختاباد، رئیس کمیته هنری شورای شهر تهران درباره تخریب پله‌های سوم خیابان ولیعصر هشدار داد.

به گزارش ایسنا او در تذکر پیش از دستور خود عنوان کرد: قرار بوده است که این پله‌ها در راستای افزایش رفاه حال اهالی محل تخریب و به جای آن آسانسور نصب شود، اما حالا خبرهایی منتشر شده مبنی بر این‌که با تخریب این محل، پله‌های تاریخی به مکان تجاری تبدیل شوند.

باید یادآور شد ارزش این پروژه که به پیمانکار سپرده شده و قرار است تا چهار ماه دیگر به سرانجام برسد حدود 450 میلیون تومان برآورد می‌شود، در این بین قرار است شهرداری مغازه‌ها را اجاره بدهد با این شرط که افرادی که مغازه‌ها را اجاره می‌کنند از آسانسورها نگهداری کنند.

هرچند مسئولان ادعا می‌کنند حسابی روی اجاره این مغازه‌ها باز نکرده‌اند و تنها هدفشان نگهداری از آسانسورهاست، اما باید پرسید اگر قرار است اتفاقی برای آسانسورها بیفتد یعنی اگر شخصی بخواهد آنها را شبانه تخریب کند، مسئولیت با کیست؟

نکته دیگر این‌که اگر هدف مسئولان شهرداری منطقه 6 تهران رفاه حال ساکنان این منطقه بوده باشد باید گفت شاید هستند افرادی که استفاده از آسانسور و پله‌برقی را ترجیح می‌دهند، اما تعداد افرادی که به حفظ این دست از نمادهای شهری رای می‌دهند نیز کم نیست و نظر اغلب مردم باید در اجرای چنین پروژه‌هایی در نظر گرفته شود.

قدمت شهر را پاک نکنیم

نکته اینجاست که با اجرای این طرح دیگر اثری از پله‌ها باقی نمی‌ماند؛ پله‌هایی که برای بسیاری از شهروندان خاطره‌انگیز‌اند.

به نظر می‌رسد مشکل اصلی در مدیریت شهری این است که برخی از مدیران شهری نمی‌توانند پاسخ درستی برای مسائل پیدا کنند، به همین دلیل صورت مساله را پاک می‌کنند، زیرا براساس اصول شهرسازی هر نمادی که سال‌های سال برای شهروندان خاطره داشته باید حفظ شود.

مهرداد مال عزیزی، مدیرعامل مهندسان مشاور چغازنبیل و طراح پروژه اراضی عباس‌آباد نیز در این باره به جام‌جم می‌گوید: در تمام دنیا چیزی که خاطره بوده و مردم هر روز آن را می‌بینند حفظ می‌شود، چه نماد خوبی باشد چه نمادی بد. ما باید سعی کنیم با زندگی امروزی ماهیت کاربردی خود را تطبیق بدهیم و مشکلات را به نوعی دیگر حل کرد.

وی تاکید می‌کند: استفاده از آسانسور منطقی است، اما نباید پله را خراب کرد. در شهرسازی نمادها را باید حفظ کرد، تخریب پله‌ها هنر نیست، بلکه باید طرحی ارائه می‌شد تا زندگی قدیم و جدید را با هم پیوند زد.

مال عزیزی تصریح کرد: اکنون خطاهایی در شهرسازی رخ می‌دهد و نمادهای خاطره‌انگیز از بین می‌رود، از این ناگوارتر برخی مواقع ماهیت تاریخی خیابان را نیز عوض می‌کنند.

این در حالی است که معماران کنونی شهر باید همان‌گونه که معماران قدیم مشکلات خود را با شهرسازی تطبیق داده‌اند عمل کرده و برای پیش بردن اهداف خود صورت مساله را پاک نکنند.

طراح پروژه اراضی عباس‌آباد تاکید کرد: از نحوه عملکرد برخی از مسئولان شهری می‌توان استنباط کرد که شهرداری سود را در ساخت مغازه‌های تجاری می‌بیند، چون برخی از پروژه‌ها با این هدف اجرا می‌شود.

پله‌های خیابان ولیعصر را باید مانند برج آزادی و یا برج میلاد نمادی از شهر تهران دانست و برای حفظ آنها نهایت دقت و کوشش را به کار گرفت، زیرا همین پله‌ها که برخی از آنها به عنوان مشکل یاد می‌کنند در شهرهای دیگر دنیا مانند سائوپائولوی برزیل برای جذب گردشگر به کار گرفته می‌شود.

متاسفانه مشکل برخی از شهرهای کشور این است که مدیرانی کاربلد ندارند، زیرا در شهرسازی مدیر هنرمندی که بتواند زندگی قدیم را به زندگی امروزی وصل کند، ضروری است.

شهرداری چه می گوید؟

رامین حسینی‌نژاد، معاون فنی و عمرانی شهرداری منطقه 6 تهران نظر دیگری دارد، او در گفت‌وگو با جام‌جم ساخت مجتمع تجاری را تکذیب کرد و ادامه داد: سال گذشته قرار بود پروژه‌ای برای نصب پله‌برقی در این محل اجرا شود اما مردم اعتراض کردند. به این ترتیب به این نتیجه رسیدم که پروژه را با آسانسور اجرا کنیم، چون هزینه کمتری دارد.

وی اظهار کرد: اکنون قرار شده دو دستگاه آسانسور عابران را در حد فاصل خیابان شهید اکبری و ولیعصر جابه‌جا کنند در این طرح دو دهنه مغازه یک طبقه به متراژ 36 متر در دو طرف آسانسور ساخته می‌شود، آن هم به این دلیل که فقط نگهداری از آسانسور‌ها را به عهده داشته باشند.

حسینی‌نژاد درباره اهمیت این پله‌ها عنوان کرد: این پله‌ها قدمت زیادی ندارد، چون هر چند سال یک بار بازسازی می‌شد. در واقع چیزی به عنوان میراث فرهنگی در اینها دیده نمی‌شود.

مهدی آیینی - گروه جامعه