انتشار کتاب آیت الله فاضل لنکرانی به روایت اسناد ساواک

«آیت‌الله العظمی محمدفاضل لنکرانی» یاران امام به روایت اسناد ساواک به پیشینه خانوادگی، ارتباط فاضل قفقازی و حضرت امام خمینی(ره)، دوران کودکی و تحصیلات آیت‌الله محدفاضل لنکرانی، فعالیت سیاسی آیت‌الله فاضل لنکرانی، حمایت از امام خمینی(ره) در 15 خرداد 1342، تبعید امام(ره) به ترکیه و عراق، آغاز مراقبت‌های ساواک از آیت‌الله فاضل لنکرانی، تلاش برای ملاقات با امام خمینی(ره) در عراق و دوستی و ارتباط نزدیک با شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی می‌پردازد.

تعطیلی کلاس‌های درس در حمایت از آیت‌الله گلپایگانی، حمایت از مرجعیت امام خمینی(ره) پس از رحلت آیت‌الله حکیم، دستگیری و تبعید، فعالیت‌های سیاسی آیت‌الله فاضل لنکرانی پس از تبعید، شهادت آیت‌الله حاج آقا مصطفی خمینی، انتشار اعلامیه‌های مختلف به مناسبت حوادث کشور، تحصن در دانشگاه تهران، آیت‌الله لنکرانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، وفات و پاسخ به ندای «ارجعی الی ربک»، تالیفات و فعالیت‌های عامه‌المنفعه آیت‌الله لنکرانی دیگر بخش‌های کتاب را شامل می‌شود.

نقش روحانیت شیعی در طول تاریخ پرفراز و نشیب چند قرن اخیر

کتاب «آیت‌الله العظمی محمدفاضل لنکرانی» با سخن ناشر آغاز می‌شود. در این بخش می‌خوانیم: «زندگی و مبارزات علما و روحانیون در طول سلطنت خاندان پهلوی، از برگ‌های زرین تاریخ روحانیت شیعی در چند قرن اخیر می‌باشد؛ بزرگانی که در عرصه علم و سیاست به روشنگری پرداخته و لحظه‌ای از آرمان‌های الهی و اسلامی خود به رغم همه فشارها و اجحافات حکومت خودکامه پهلوی عقب ننشستند. در حقیقت روحانیت شیعی در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود در چند قرن اخیر، همواره در دو جبهه مبارزه با استعمارگران خارجی و مستبدان داخلی حضور پررنگی داشته و به خاطر پایگاه مردمی قوی، نقش مهمی در بسیاری از جنبش‌ها و حرکت‌ها ایفا کرده است.»

اشتغال در عرصه سیاسی افزون بر فعالیت‌های علمی و دینی

این کتاب نگاهی از دریچه اسناد ساواک به زندگی حضرت آیت‌الله العظمی محمدفاضل لنکرانی(ره) در دهه‌های 40 و 50 شمسی است. این مجموعه ارزشمند نشان می‌دهد که این مرجع عظیم‌الشان در کنار اشتغالات عدیده‌ علمی و دینی، در عرصه سیاسی نیز فعال بوده و در راه تحقق آرمان‌های امام(ره) از هرگونه فداکاری دریغ نکرده است. در این اسناد دو مقطع از زندگی آیت‌الله لنکران تلالو بیشتری دارد: نخست نقش وی در اعلام مرجعیت حضرت امام خمینی(ره) در سال 1349 دیگری دوره تبعید وی به بندر لنگه و یزد در سال 1352.

از ویژگی‌های برجسته آیت‌الله لنکرانی که در اسناد ساواک نیز به خوبی دیده می‌شود. باید به استقامت در هدف و حمایت کامل از اندیشه‌های امام(ره) اشاره کرد. این روحانی مبارز در طول دوره تبعید به‌رغم مشکلات عدیده‌ای چون دوری از خانواده و ناراحتی‌های جسمی، همواره از امام(ره) و اندیشه‌های وی حمایت می‌کرد. آیت‌الله لنکرانی پس از پیروزی انقلاب، همچنان به دفاع از ارزش‌های انقلاب و اسلام و حمایت از رهبری ادامه داد و در سنگر اعتقادی حوزه نیز به تقویت شاکله‌های بنیادی تشیع همت گماشت.

پژوهشگری روحانی که بر کتاب مکاسب مسلط بود

حضرت آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی از نظر علمی یکی از محققان و فقهای برجسته‌ای بود که بیش از 50 سال اشتغال به تدریس در حوزه‌های علمیه را داشت. در زمان مرحوم آیت‌‌الله العظمی بروجردی در همان مسجد اعظم بعد از درس وی در زیر گنبد مسجد اعظم تدریس مکاسب داشت که جمعیت زیادی در آن مجلس حاضر می‌شدند. یکی از علمای بزرگ تهران (آیت‌الله آقا سید رضی شیرازی) می‌گوید: «بعد از اینکه از نجف به ایران و قم آمدم دیدم در مسجد اعظم یک روحانی جوان درس بسیار پرجمعیتی دارد. نشستم و گوش دادم متوجه شدم که بسیار بر کتاب مکاسب مسلط است. پرسیدم نام ایشان چیست؟ گفتند: آقای حاج شیخ محمد فاضل لنکرانی است.»

کتاب‌های ارزشمندی که در تبعید نوشته شد

آیت‌الله فاضل لنکرانی در مورد تالیف دو کتاب با نام‌های «تفصیل‌الشریعه فی شرح تحریرالوسیله» و «تحریرالوسیله امام خمینی(ره)» می‌نویسد: «در مدت دو سال و نیم تبعید در یزد، برای اینکه هم اشتغال علمی داشته باشم و هم برنامه علمی-تحقیقی خود را دنبال کنم، تصمیم به شرح تحریرالوسیله امام گرفتم؛ زیرا در آن روز کسانی که با مبارزات انقلابی معظم‌له مخالفت داشتند به منظور ناچیز جلوه دادن شخصیت علمی ایشان به هر وسیله چنگ می‌زدند و فکر کردم تنها پاسخ محکم و مناسب به چنین جوسازی‌های ذهنی و تبلیغات زهرآگین، همان شرح تحریرالوسیله امام است و بس؛ زیرا این تنها وسیله بود که ما می‌توانستیم به وسیله آن از شخصیت والای علمی ایشان دفاع کرده و ضمن آن خدمت ارزنده‌ای هم در جهت پیشبرد مبارزات و اهداف انقلابی ایشان به عمل آوریم، زیرا دفاع موثر از شخصیت اول و رهبر یک انقلاب، دفاع از خود آن انقلاب است و لذا از سال 1352 شمسی در شهر یزد شروع به کار کرده، در این مدت چهار یا پنج جلد آن را تمام کردم.»

جامع‌ترین شرحی که بر تحریرالوسیله امام خمینی(ره) نوشته شد

کتاب عظیم تفصیل‌الشریعه تاکنون جامع‌ترین شرحی است که بر تحریرالوسیله امام خمینی(ره) نوشته شده و یکی از کتاب‌های مرجع و مورد استفاده بزرگان و فضلاء به‌شمار می‌رود. آیت‌الله العظمی وحید خراسانی روزی به فرزند ایشان فرمودند: «از شانس‌های بزرگ آقای خمینی این است که مانند پدر شما شرح بر کتاب فقهی ایشان نوشت.»

آیت‌الله العظمی آقای سید کاظم حائری نیز در مورد این کتاب فرمودند: «کتاب الحج از تفضیل‌الشریعه یکی از مهم‌ترین و جامع‌ترین کتاب‌هایی است که در مورد حج نوشته شده است.»

شرح و استدلال تحریرالوسیله آیت‌الله لنکرانی قوی‌تر است

آیت‌الله محمد یزدی در مورد شرح تحریرالوسیله آیت‌الله لنکرانی آورده‌اند: «شرح‌های متعددی بر تحریرالوسیله نوشته شد که به نظر من شرحی که مرحوم آیت‌الله فاضل نوشته‌اند شرح قابل توجه و عمیقی است؛ چون در بحث حدود که داشتم وقتی به منابع مراجعه می‌کردم و می‌دیدم که مبنای امام مقدم است و شرحی که آقای فاضل نوشته‌اند و استدلالی که آورده‌اند قوی‌تر از دیگران است حتی در مواردی وی بر صاحب جواهر هم مقدم است.»

مرحوم آیت‌‌الله دکتر عبدالهادی الفضلی از علمای بزرگ شیعه در منطقه شرقیه عربستان در سال 1357 به برخی از شاگردان خود گفته بودند که کتاب تفضیل‌الشریعه در مواردی بر تمسک مرحوم آیت‌الله حکیم تفوق و برتری دارد و برحسب نقل شاگردان ایشان در آن زمان بر طبق همین کتاب معتقد به اعلمیت آیت‌الله فاضل بودند.

پایان‌بخش کتاب که صفحات بیشتری را به خود اختصاص داده است، اسناد، فهرست اعلام، ضمائم و تصاویر بسیاری از این روحانی مبارز را در این صفحه‌ها گنجانده است.

چاپ نخست کتاب «یاران امام به روایت اسناد ساواک، آیت‌الله العظمی محمدفاضل لنکرانی» در 352 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 10 هزار تومان از سوی مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات منتشر شده است.