نانوایی، رانت به دلیل مجوزی که دیگر صادر نمی‌شود

چرا که در فرهنگ ایرانی نان جزو جدایی‌ناپذیر سفره است و ایرانی در هر شرایطی و با هر در آمدی سرانجام نان را به سفره‌اش می‌آورد. لذا شغل نانوایی شغلی نیست که کسادی داشته باشد یا نانوا دغدغه‌ای برای فروش نانش داشته باشد. ویژگی مهم دیگر این شغل، برخورداری آن از برخی رانت‌های دولتی نظیر آردیارانه‌ای است. این چنین است که این مزیت‌ها در کنار محدودیت‌های سفت و سختی که در صدور مجوز نانوایی وجود دارد ـ مانند در نظر گرفتن شعاع قانونی برای نبود نانوایی دیگر ـ مجوزهای نانوایی را به رانتی غیرقابل انکار و صاحبان آن را به عنوان دارندگان امتیازی گرانبها تبدیل کند. این گرانبهایی بیشتر در شهرستان‌ها به چشم می‌خورد تا در تهران؛ چرا که به دلیل ورود نان‌های حجیم و فانتزی به فرهنگ غذایی مردم پایتخت، مصرف نان سنتی مقداری کاهش یافته است.

با این حال فعالان صنفی تصریح می‌کنند حتی در تهران مجوز جدید نانوایی صادر نمی‌شود و همین امر خود دلیلی است بررونق اجاره یا خرید و فروش غیرقانونی مجوز نانوایی.

رئیس اتحادیه نانوایی سنگکی تهران در این مورد به جام‌جم می‌گوید: زمانی تعداد نانوایی‌ها تنها به دلیل دریافت آرد یارانه‌ای رو به افزایش بود.

محمدرضا نظرنژاد اضافه می‌کند: به طوری که اکنون بیش از 1200 نانوایی در تهران اضافه است و برخی از آنها فاقد مجوز هستند و به صورت مستقل فعالیت دارند.سوبسیدی که اکنون دولت برای آرد یارانه‌ای پرداخت می‌کند حدود 12 هزار میلیارد تومان است که این میزان در گذشته چهار هزار میلیارد تومان بود که به سه برابر افزایش یافته است. همین سوبسید خود دلیلی بر پر متقاضی بودن مجوز نانوایی است.

نظرنژاد تصریح می‌کند: برای این‌که جلوی این مشکلات گرفته شود دولت مصوبه‌ای را اعلام کرد که براساس آن 20 درصد نانوایی‌ها با آرد آزاد پخت خود را ادامه دهند. این کار اواخر سال گذشته عملی شد و قرار است همه نانوایی‌ها این روند را طی کنند. در این میان تنها نانوایی‌هایی که به آرد دولتی چشم دوخته‌اند ضرر و زیان متوجه‌شان می‌شود.

این مقام صنفی در مورد توقف صدور مجوزهای نانوایی در تهران به جام‌جم می‌گوید: روند توقف مجوزهای نانوایی پیشنهاد صنف است. اکنون صنف نانوایی این موضوع را مطرح کرده است و تنها دلیل آنها ثبات در بازار نانوایی است.

به گفته نظر نژاد اکنون تعداد زیادی از فعالان این صنف فاقد مجوز هستند و تنها به آنها ابلاغ شده که درآینده به وضع‌شان رسیدگی شود، اما نه اتحادیه اقدام اجرایی در مورد آنها انجام داده و نه اتاق اصناف دستورالعملی در این خصوص تدوین کرده است. لذا توقف روند اعطای مجوز به مسائلی چون اجاره یا فعالیت غیرقانونی و بدون مجوز نانوایی‌ها دامن زده است.

وی با اظهار تاسف درخصوص فعالیت غیرقانونی برخی نانوایی‌ها می‌افزاید: این نانوایی‌ها به دلیل این‌که نمی‌توانند نان با کیفیت به مردم تحویل دهند اقداماتی از قبیل فروش آرد یارانه‌ای به قیمت آزاد مثلا به قنادی‌ها انجام می‌دهند که این کار آنها از نظر شرعی و اخلاقی حرام است. به این دلیل که آنها باید آردی را که تحویل می‌گیرند به صورت نان به دست مردم برسانند.

رئیس اتحادیه نانواهای سنگکی تهران در خصوص ادغام نانوایی‌ها و عرضه چند نان در یک نانوایی نیز تصریح کرد: این کار خوبی به نظر نمی‌رسد به این دلیل که برخی از این نانوایی‌ها تبحر لازم را ندارند و ممکن است نتوانند نیاز مشتریان را پاسخ دهند. وی همچنین اظهار کرد: برخی نانوایی‌ها فاقد جواز، نانی را که به مردم تحویل می‌دهند از کیفیت لازم برخوردار نیست یا شاهد سایر تخلفات دیگری هستیم. به عنوان مثال در مورد نان سنگک وزن نان را کاهش می‌دهند و وقتی وزن چانه کاهش می‌یابد از کیفیت کاسته و نان بسیار کوچک و نازک می‌شود.

در همین حال تحقیقات خبرنگار جام‌جم نشان می‌دهد مجوز انواع نانوایی بسته به منطقه، مقدار رفت‌وآمد، سابقه نانوایی و نبود نانوایی مشابه در اطراف آن بین 20 تا صد میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. همچنین بهای اجاره یک مجوز بازهم به تناسب متغیرهای پیش گفته بین دو تا شش میلیون تومان در ماه متغیر است.

محمدحسین علی‌اکبری / گروه اقتصاد