دیدار مقامات آمریکا و کوبا پس از نیم‌قرن

به گزارش جام‌جم و به نقل از الجزیره انگلیسی، حساب توییتری وزارت خارجه آمریکا پنجشنبه‌شب تصویری را منتشر کرد که در آن وزرای خارجه دو کشور دست در دست یکدیگر داشته و در مقابل دوربین ایستاده بودند. این وزارتخانه جزئیات بیشتری در مورد این دیدار منتشر نکرد. در عین حال یکی از مقامات ارشد آمریکا ضمن مثبت ارزیابی کردن این دیدار، اظهار کرد: طرفین توافق کردند به مذاکرات خود تا حصول به برداشته شدن موانع موجود در مورد مسائل اساسی ادامه دهند.

آخرین دیدار رسمی مقامات این دو کشور به سال 1958 بازمی‌گردد که طی آن فیدل کاسترو، رهبر پیشین کوبا با ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا دیدار داشت. یکی دیگر از نکات مهم در این نشست، حضور رهبر کوباست. در واقع رهبران کوبا از سال 1992 تاکنون در این نشست دو‌سالانه شرکت نمی‌کردند. به عبارت دیگر این نخستین بار است که تمام کشورهای آمریکایی در این نشست حضور دارند. گرچه دیدار کری و رودریگرز نخستین دیدار میان مقامات رسمی این دو کشور است، اما در این میان دیدارهای غیررسمی نیز وجود داشته است. تنها نمونه آن به مراسم درگذشت نلسون ماندلا باز‌می‌گردد که اوباما و رائول کاسترو در حاشیه این مراسم با هم گفت‌و‌گو کردند.

موضوعات مهم میان طرفین

روابط میان آمریکا و کوبا طی همه این سال‌ها همواره تیره و تار بوده تا این‌که باراک اوباما سال گذشته از آغاز فصل جدیدی از روابط میان این دو کشور سخن به میان آورد. یکی از موضوعاتی که طی چند روز گذشته مطرح بوده، خارج کردن نام کوبا از لیست کشورهای حامی تروریسم بوده است. در همین زمینه سناتور بن کاردین، یکی از اعضای ارشد کمیته روابط خارجی سنا ضمن اعلام این‌که وزارت خارجه آمریکا چنین پیشنهادی را مطرح کرده، اظهار کرد: این اقدام در حقیقت گامی مهم برای آب کردن یخ روابط میان واشنگتن – هاوانا پس از سال‌ها سردی روابط است.

باراک اوباما نیز پیش از سفر به جامائیکا به این موضوع اشاره داشت که وزارت خارجه پیشنهاداتی در مورد خارج کردن نام کوبا از این لیست مطرح کرده است؛ البته او به جزئیات این پیشنهاد اشاره‌ای نداشت. قرار گرفتن نام کوبا در این لیست، مانعی مهم بر سر راه طرفین برای بازگشایی سفارتخانه‌هایشان بوده است. سفارتخانه‌های این دو کشور از سال 1961 تاکنون بسته است. قرار گرفتن نام کوبا در این لیست به معنای ممنوعیت صادرات سلاح به این کشور و وضع تحریم‌های گسترده اقتصادی بوده است. بنا بر گزارش‌های موجود، این تحریم‌ها هزینه‌ای حدود یک تریلیون دلار برای کوبا خسارت به بار آورده است.

یکی از موانع موجود بر سر راه باز کردن سفارتخانه در واقع ناتوانی کوبا در انجام اقدامات عادی بانکی در خاک آمریکاست. در همین زمینه یکی از مقامات دولتی کوبا به الجزیره انگلیسی گفت: موضوع سفارتخانه‌ها یکی از مسائل کلیدی میان طرفین بوده که ممکن است در چند روز پس از پایان این نشست و یا تا اواخر آوریل مورد بررسی جدی‌تر قرار بگیرد.

ژوان کارلوس هیدالگو، کارشناس مسائل آمریکای لاتین در اتاق فکر کاتو در این زمینه اظهار کرد: «اگر به اظهارات چند ماه گذشته مقامات کوبایی نگاهی بیندازیم، متوجه می‌شویم آنها نیز سعی کرده‌اند خواسته‌های خود را بوضوح به گوش مقامات آمریکایی برسانند». نمونه مشخص این اظهارات، سخنان ماه ژانویه رائول کاسترو بود. وی اعلام کرد روابط میان این کشور زمانی بهبود خواهد یافت که آمریکا زندان نظامی گوانتانامو را از خاک کوبا خارج کرده و به تحریم‌های بیش از پنج دهه‌ای خود علیه هاوانا پایان دهد.

البته با وجود خوشبینی‌های موجود در رابطه با گام‌های مثبت برای احیای روابط میان این دو کشور طی ماه‌های گذشته، همچنان بسیاری از مردم کوبا نگاهی محتاطانه و گاها ناامید نسبت به این موضوع دارند. پروفسور تد هنکن، استاد دانشگاه بوروخ در نیویورک عقیده دارد که این جریان برای رائول کاسترو مثل یک پیاده‌روی است. وی در این زمینه اظهار کرد: یکی از چالش‌های مهم پیش روی کاسترو، مدیریت امید و انتظارات مردم کشورش است. اگر امید کوبایی‌ها بسرعت افزایش یابد، آنگاه کاسترو برای پیشبرد این مسیر تحت فشار بیشتری خواهد بود.

لحظات حساس در روابط کوبا و آمریکا پس از انقلاب 1959

1960: پایان روابط دیپلماتیک میان دو کشور با تصمیم آمریکا و آغاز تحریم‌های تجارت علیه هاوانا

1961: حمایت آمریکا از حمله ناموفق خلیج خوک‌ها و آغاز همکاری فیدل کاسترو با شوروی سابق

1962: کاسترو برای مقابله با آمریکا، به نیروهای شوروی اجازه داد موشک‌های هسته‌ای را وارد کوبا کنند. این بحران، شوروی و آمریکا را در لبه جنگ سرد قرار داد.

1980: حدود 125 هزار کوبایی پس از برداشتن محدودیت‌ها از سوی فیدل کاسترو، به آمریکا مهاجرت کردند.

1993: آمریکا تحریم‌ها علیه کوبا را شدت بخشید و این موضوع با فروپاشی شوروی سابق همزمان شد.

2002: جان بولتون، معاون وزیر خارجه وقت آمریکا، کوبا را محور شرارت خواند.

2014: باراک اوباما از عادی‌سازی روابط میان واشنگتن و هاوانا و اصلاح روابط اقتصادی میان طرفین سخن به میان آورد و آن را فصلی جدید در این روابط معرفی کرد.

حسین خلیلی ‌/‌ گروه بین‌الملل