ابزار حذف و سانسور نشویم

اما ماجرا چیست و مگر «حاشیه» از چه خط قرمزهایی عبور کرده که تا این حد صدای اعتراض پزشکان ایران را بلند کرده است؟ «در حاشیه» ماجرای پزشکانی است که در بیمارستانی تازه تأسیس به دنبال تکمیل کادر درمانی خود هستند و با مالک این بیمارستان هم ماجراهایی دارند.

این سریال همان طور که از تم اکثر کارهای مهران مدیری هم پیداست، در دل مایه‌ای طنزآمیز دارد و بازیگران آن هم عمدتاً کسانی هستند که در این سال‌ها بیشتر در سریال‌های با درون‌مایه طنز حضور پیدا کرده‌اند.

2 «در حاشیه» از دو منظر قابل بررسی است؛ یکی از منظر «فرم» و دیگری از منظر «محتوا». از منظر «فرم»، بی‌شک کار جدید مهران مدیری با نقاط ضعف و آسیب‌هایی روبه‌رو است که شرح آن البته در این مقال نمی‌گنجد و کار کارشناسی بیشتری را می‌طلبد اما همین بس که «در حاشیه» هم در قیاس با کارهای قبلی مهران مدیری و هم در قیاس با سایر آثاری که با درون‌مایه طنز منتشر می‌شوند، اثری به مراتب ضعیف‌تر و کم‌مایه‌تر است.

بهره‌گیری از مضامین تکراری، کاراکترهای ضعیف، داستان و روایتی متوسط و استفاده از دستمایه‌های سطح پایین برای خنداندن مخاطب به هر قیمت ممکن، از جمله نقاط ضعف این سریال است.

سریالی که بی‌شک می‌توانست با «فرمی» قوی‌تر از آنچه هست ظاهر شود و مخاطبانی جدی‌تر و حرفه‌ای‌تر را برای خود دست و پا کند.

3 محتوای «در حاشیه» همان چیزی است که این روزها انتقادها و اعتراض‌های زیادی را سبب شده است، اعتراض‌هایی که روز گذشته ذیل عنوان « اعتراض 7 هزار پزشک و اعلام آمادگی برای برپایی تجمع علیه این سریال» منتشر شد.

در این باره به نظر می‌رسد باید با تأمل بیشتری به موضعگیری پرداخت. سؤال اصلی این است: پزشکان محترم از یک سریال با درون‌مایه‌ای طنز چه انتظاری دارند؟ آیا توقع آنها این است که در یک سریال طنز، کژکارکردی‌ها و کارکردهای پنهان هر حرفه و شغلی به نقد کشیده نشده و هنرمندان تنها مجیزگوی آنها باشند؟ آیا یک هنرمند و رسانه‌ای که کار وی را پخش می‌کند، حق ندارد درباره یک حرفه و تبعات پنهان آن فیلم بسازد؟ آیا فکر نمی‌کنیم استقبال مردم از این سریال که اتفاقاً درون‌مایه‌ای ضعیف‌تر از پیش‌بینی‌ها هم دارد، نشان از همراهی مردم با مضامین و سوژه‌های پرداخته شده در آن دارد؟ آیا تکرار وضعیت واقعی مضامینی که در این سریال به طنز مطرح می‌شود، در میان طیفی از پزشکان وجود ندارد؟ به نظر می‌رسد پاسخ به این سؤالات می‌تواند تا حد زیادی گره‌گشای مشکلی باشد که این روزها می‌رود به بحرانی در حوزه تعامل جامعه پزشکی با رسانه تبدیل شود.

یک موضوع دیگر، اگر قرار به اعتراض و تجمع باشد که هنرمندان از فردا باید در خانه بنشینند و هیچ اثری را با درون‌مایه طنز و انتقادی تولید نکنند، زیرا هر مجموعه‌ای یک طیف یا دسته یا حرفه یا شغل را مخاطب خود قرار می‌دهد و اگر قرار بر این منوال باشد که از فردا یک روز باید منتظر تجمع پرستاران باشیم، یک روز معلمان، روز دیگر شاعران و نویسندگان و دیگر روز هم... بالا بردن ظرفیت نقدپذیری و آستانه تحمل در برابر نقدها به نظر می‌رسد یگانه راه برخورد در برابر سریال‌ها و آثاری اینچنینی است، چرا که اگر جز این باشد، حتی یک یادداشت و سرمقاله یک روزنامه هم می‌تواند با اعتراض پزشکان روبه‌رو شود و اینچنین «رسانه»، در عمل از وظایف و مسئولیت‌های اجتماعی خود باز می‌ماند.
٭ ٭ ٭
می‌ماند یک نکته دیگر، پزشکان محترم با بالا بردن آستانه تحمل خود، در عمل ابزار حذف و سانسور نشوند و اجازه دهند که هنرمندان بتوانند در یک فضای آزاد تنفس کنند.

پژمان موسوی - روزنامه نگار/ روزنامه ایران